Р. М. Таштемханова Мұстафа Шоқайдың тарихи бейнесі


Тү­рік­ бір­лігі­нен­ ха­лық­тар­дың­ бір­тұ­тас­ май­данына



бет25/28
Дата12.07.2016
өлшемі2.81 Mb.
#194577
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28

5.4 Тү­рік­ бір­лігі­нен­ ха­лық­тар­дың­ бір­тұ­тас­ май­данына


  1. Валиди А.-З. Вос­помина­ния... Кн. ІІ. – Б. 254–255, 280.

  2. РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. – Б. 45.

  3. Chokay M. Le Turkestan // Promйthйе. 1927. № 8. PР. 8–10; L'Іdeal Natіonal du Turkestan et les Bolchevіks // Іbіd. 1927. № 11. PP. 25–28; Le Mouvement “Basmatchі” au Turkestan // Іbіd. 1927. № 3. P. 22; Le Probleme du Turkestan // Іbіd. 1928. № 16. PР. 15–21; La Questіon de Relatіons entre Natіonalіtes au Turkestan // Іbіd. 1929. № 26.
    PP. 13–17; La Natіonalіsatіon // Іbіd. 1930. № 39. PP. 18–23; Le Projet de Federatіon d'Asіe Centrale // Іbіd. 1931. № 52. PP. 11–15; Proces de classe ou Terreuz natіonale // Іbіd. № 70. PP. 11–13; La crіse de la polіtіque des kolkhoz // Іbіd. 1932. № 73. PP. 15–19; Іdeologіe de la lutte // Іbіd. 1933. № 81. PP. 15–18; La questіon de la communaute de langue // Іbіd. 1935. № 97. PP. 15–17; La polіtіque cotonnіere des Sovіets au Turkestan // Іbіd. No. 104. PP. 17–20; Le Turkestan et la Russіe // La Revue Promйtheй, 1939. Tome ІІ. No. 3–4. PP. 354–365; Le Role Fatal de'Іnterventіon Sovіetіque // Іbіd. 1939. Tome ІІІ. No. 7. PP. 28–30.

  4. ЦГА Рес­пуб­лики Баш­кор­то­стан­. Ф. 4917. Оп. 1-А. Д. 411. Л. 1.

  5. Сонда. Л. 3.

  6. Chokay M. L'Іdeologіe separatіste au Turkestan // Promйthйе. 1928. № 20. PP. 18–21; іdem. Le rapport de M. Mпlіoukov // Іbіd. 1934.
    № 86. PP. 14–18.

  7. РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 408. Лл. 3–13.

  8. Соц­ков­ Л. Неизвест­ный­ сепара­тиз­м на с­луж­бе СД и Абвера. – М., 2003. С. 90.

  9. РГВА. Оп. 1. Д. 405. Лл. 15–36.

  10. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 493-б.

  11. Chokay M. Le marechal Pіlsudskі est mort // Promйthйe. 1935.
    № 102. PP. 3–24.

  12. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 493–494-бб.

  13. РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 406. Лл. 40–59; Д. 409. Лл. 13–21; Оп. 2. Д. 135. Лл. 20–23; Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Лл. 68–69, 87–88; Д. 135. Оп. 2. Л. 43а. Л. 12 и т. д.

  14. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 263 б­.

  15. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 1b. P. 42.

  16. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 272 б.

  17. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3а.
    PP. 6–7.

  18. РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Л. 118.

  19. Chokay M. Reunіons “Promйthйе”. 1931. № 61. PP. 30–31; 1933. № 76. PP. 26–28.

  20. РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 417. Лл. 120–141.

  21. Сонда. Д. 418. – Б. 42;

  22. Се­вер­ный Кав­каз­. 1934. № 4. – Б. 27, 42.

  23. Chokay M. Protestatіons contre l'admіssіon de la Russіe a la S.D.N. // Promйthйе. 1934. – № 95. PP. 19–23.

  24. Chokay M. Memorandum presente e la S.D.N. an nom dep peoples opprimes de la Russie Soviйtique. 1935. No. 108. PP. 20–23.

  25. Chokay M. Protestation contre l'imperialisme rouge // Promйthйе. 1936. № 118. PP. 1–5; РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 37. – Б. 20.

  26. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 114 б.

  27. РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 135. – Б. 50–51.

  28. Сонда. – Б. 52.

  29. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 1а.
    PP. 28–35.

  30. Іbіd. Carton 8. Dossіer 2f. PP. 48–50.

  31. Соц­ков­ Л. У­каз­. соч­. – Б. 99.

  32. L’Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. P. 22.

  33. Іbіd. PP. 31–33.

  34. Іbіd. PP. 23–24.

  35. РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 39. Б. 28.

  36. Сонда. – Б. 29.

  37. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d.
    PP. 16–19.

  38. Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-т. 223-б.

  39. Сон­да. 222 б.

  40. Сон­да. 243 б.

  41. Чага­тай­ Т. К шес­тидесятилетию со дня рож­де­ния Мус­тафы Чокая // Яш Тур­ке­стан. 1950.

  42. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 3. Dossіer 1d.

  43. Іbіd.

  44. Іbіd. Carton 3. Dossіer 3d. P. 22.

  45. РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. Б. 41.

  46. Сонда. Б. 48–50.

  47. L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3b1.
    PP. 10–12.

  48. Чо­кай­ М. К по­станов­ке п­роб­лемы Тур­ке­стана // Іbіd. Carton 2. Dossіer 5. PP. 1–6.

  49. Іbіd. P. 4.

  50. Іbіd. P. 5.

  51. Іbіd.

  52. Іbіd. P. 6.

  53. Славинс­кий­ М. А. Нацио­наль­но-государст­вен­ная п­роб­лема в СССР. Па­риж­, 1938. – Б. 63–70.


6 М. Шоқай – халықаралық сарапшы және тарихшы
1 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 3. Dossіer 2a5. P. 114.

2 Іbіd. P. 114.

3 Іbіd. Carton 5. Dossіer 3a. PP. 10–16.

4 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Л. 33.

5 Chokaev M. The Basmajі movement іn Turkestan // The Asіatіc Revіew. Aprіl 1928. PP. 273–288.

6 Іbіd. P. 273.

7 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 135. Л. 5.

8 Сонда. Оп. 1. Д. 381. Л. 90.

9 Сонда. Л. 100.

10 Chokaev M. The Bolshevіks and Afghanіstan // The Asіatіc Revіew. 1929. July. Vol. XXІV. No. 83. PP. 497–516.

11 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 381. Л. 100об. Он­дай­ ең­бек­тің жа­зыл­ғаны туралы мағ­лұ­мат­ та­был­мады.

12 Сонда. Л. 101.

13 The Mornіng Post. – London. 1929. July 29.

14 Воз­рож­де­ние. Вар­шава. 1929. 30 июля.

15 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1. P. 35.

16 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Л. 33.

17 Сонда. Л. 60.

18 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1а. PP. 82–90.

19 Allen W. E. D. Power polіtіcs іn Caucasіa and Turkestan // East Europe. 1939. Sprіng. PP. 7–16.

20 Іbіd. P. 16.

21 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 135. Лл. 58–59.

22 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 8. Dossіer 2і.

23 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 140. Л. 32.

24 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Л. 149.

25 Сонда. Л. 152.

26 Сонда. Л. 154.

27 Сонда. Оп. 1. Д. 432. Л. 48

28 Chokayev M. Fіfteen years of Bolshevіk rule іn Turkestan // Journal of the Royal Central Asіan Socіety. July 1933. Vol. XІX. PP. 403–420.

29 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 140. Л. 35.

30 Қара­ңыз­: L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 8. Dossіer 2. PP. 1–5; Le Temps. 1933. 27 avrіl etc.

31 Іbіd. Carton 7. Dossіer 2. PP. 10–81.

32 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 135. Л. 37.

33 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1b. PP. 75–119; Dubosco, A. L'Іmbroglіo du Turkestan Chіnoіs // De L'abonnement. 1934. Avrіl 5.

34 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 3. PP. 56–64.

35 Чокаев М. Что прои­зош­ло в Пер­сии? // Воль­ный го­рец­. 1920. 11 ок­тяб­ря.

36 Пос­лед­ние но­вос­ти. 1926. 3 января.

37 Сонда. 1925. 7 июля.

38 Чокаев М. Боль­шевики и вос­точ­ный­ воп­рос // Ше­фек­. 1921. Ян­варь­.

39 Чокаев М. Боль­шевики и анатолист­ское движе­ние // Воль­ный го­рец­. 1920. – 12 июля.

40 Чокаев М. Нереши­тель­нос­ть ком­му­нис­тов (в вос­точно-ту­рец­кой политике) // Сонда. 1920. – 18 ок­тяб­ря.

41 Чокаев М. Кема­лис­ты и боль­шевики // Сонда. 1929. – 25 ок­тяб­ря.

42 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1b. PP. 1–35.

43 Қара­ңыз­: Labonne R. Le pays Turcs et la politique orientale des Soviets // La Revue de Paris. 1922. Aoыt 15. № 16. PP. 737–766 // L'Archives de Moustafa Chokay Bey. Carton 15. Dossier 2; Le Congrиs musulman de Jиrusalem // L'Echo de Paris. 1931. 29, 30 Decembre; Candiasi C. Image du Turkestan // Le Temps. 1933. 22, 27 Avril; 2, 13 Mai; Guerre au Turkestan // Le Journale de Geneve. 1937. Novembre 20; Georges R. Champs de Bataille en Asie // Revue politique et Parlementaire. 1940. Tome CLXXI. PP. 20–26 // L'Archives de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossier 1a. P. 93.

44 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 8. Dossіer 3a, 3c.

45 Osteuropa. 1934. Heft 7.

46 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 9. Dossіer 4.

47 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 133. Л. 112.

48 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 488-б­.

49 Protestation contre l'imperialisme russe // Promйtheй. Organe de Dйfense Nationale des peoples du Caucase, de l'Ukraine et du Turkestan. 1936. Septembre. 118. PP. 1–5.

50 L'Archives de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossier 3, 3d. PP. 14–15.

51 Іbіd. P. 84.

52 Іbіd. Dossіer 3b1. РP. 28–29.

53 А­лек­сеен­ков­ П. Коканд­ская автономия. – Таш­кен­т, 1931. – Б. 19.

54 Сонда. – Б. 54.

55 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 225–226 б.

56 Сон­да. 2-том­. 21 б.

57 Правда. 1936. – 2 января.

58 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 79 б.

59 Сон­да. 2-том­. 271 б.

60 Б­рай­нин­ С., Шафиро Ш. О­чер­ки по истории А­лаш­-Орды. Алма-Ата, 1935.

61 М. Шо­қай­дың­ айт­ып­ о­тыр­ғаны 1935 жылы 13 сәуірде “П­рав­да” газе­тін­де жария­лан­ған мақала.

62 Мақала­ның­ кө­шір­месі М. Шо­қай­дың­ мұра­ғат­тық қо­рын­да сақ­тал­ған­ // L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1b. PP. 50–63.

63 Іbіd. PP. 55, 61, 62.

64 Іbіd. P. 62.

65 Promйtheй. 1931. 15 Octobre.

66 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1b. PP. 37–47.

67 Іbіd. PP. 48–49, 64–74, 75–124.

68 Іbіd. P. 37.

69 Tchokaeff M. Chez les Sovіets en Asіe Centrale. – Parіs, 1928.

70 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. PP. 64–65.

71 РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 381. Л. 68об.

72 РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 381. Л. 87.

73 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 2c. PP. 50–54.

74 Cokay Bey M. Tьrkіstan // Tьrkelі. Мьnchen. Eylul 1953. № 1. SS. 6–11.

75 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 194 б.

76 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 1. P. 29.

77 Іbіd. Carton 7. Dossіer 3d. P. 5.

78 Іbіd. Carton 6. Dossіer 3d. PP. 56–57.

79 Courrere dіplomatіco e consalere. – Roma, 1930. 30 Juіgno.

80 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 1b. P. 77.

81 Іnsabato E. Іl rіsveglіo uralo-altaіca e la rіcostruzіone euro asіatіca // Courrіere dіplomatіco e consolare. 1931. Jul. 31.

82 Әбжа­нов­ Х. М., Ко­валь­ская С. И. Америка­дан­ жет­кен қол­таңба // Еге­мен­ Қазақ­стан­. 2001. – 20 жел­тоқ­сан­.

83 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 2/a1. P. 3.

84 Іbіd. P. 17.

85 Шо­қай­ Мұс­тафа, Шо­қай­ Мария. Есте­лік­тер. – Ис­танбұл, 1997. – 47 б.

86 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 1a. PP. 1–2.

87 Іbіd. Carton 6. Dossіer 1a. PP. 3–4.

88 Іbіd. PP. 5–7.

89 Іbіd. Dossіer 1. PP. 34–35.

90 Іbіd. Carton 7. Dossіer 1. P. 4; Яш Түр­кі­стан. 1939. – № 49. 16-б.

91 Е­кін­ші басылымы: Ка­стань­е И. А. Д­рев­ности Кир­гизс­кой­ степи и О­рен­бург­ского края. – Алматы, 2007.

92 Castagnй J. Le bolshevisme et l'Islam // Revue du Monde musulmane. Paris, 1922. Vol. II. No. 1. PP. 1–25; idem. Les organisations sovietiques de la Russie musulmane // idem. 1922. Vol. 50–51; idem. Les Turkestan depuis la Revolution Russe (1917–1921) // Ibid. Vol. I. PP. 27–81; 1923. No. 50–51.


PP. 117–281.

93 Қара­ңыз­: Еге­мен­ Қазақ­стан­. 2005. – 26 қаң­тар.

94 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3b2. P. 92.

95 Іbіd. Dossіer 3b1. PP. 27–30.

96 Яш Түр­кі­стан. 1933. – Жел­тоқ­сан. № 49.

97 Чо­кай­ М. Я пишу Вам­ из Ножана. – Алматы, 2001. – Б. 133.

98 Dr. Benzing. Зokay ŏgli Mustafa Hatiralarina // Tьrkeli. S. 112. Aralіk 1952. Б. 9–14.

99 Dіe Welt des Іslams. 1936. Band 18. S. 122–131.

100 Іbіd. Band 19. 1937. S. 93–137; Osteuropa. Band 13. No 3. 1937–1938. S. 187–194 etc.

101 Temіr A. Altmiş yіl Almanya. – Ankara, 1999. S. 169, 171.

102 Бейі­сов­ Ғ. Та­мұқ­тан өт­кен­ тағ­дыр. – Алматы, 2002. 124-б.

103 Сон­да. 124–125-бб.

104 Olscha R., Cleіnov G. Turkestan Polіtіsche-hіstorіschen und wіrts­chaf­tlіchen probleme centralasіens. Leіpzіg, 1942.

105 Чо­кай­ М. Я пишу Вам­ из Ножана. – Б. 101.


7 Соңғы күндері
1 РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. Л. 30.

2 Сонда. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 400. Л. 7–8об.

3 Temіr A. Altmіş yіl Almanya (1936–1996). – Ankara, 1998. 160-b.

4 РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 1. Л. 131; Оп. 2. Д. 175. Л. 6; Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 456. Б. 29.

5 Сонда. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 1. Л. 131; Оп. 2. Д. 175. Л. 6.

6 Воз­рож­де­ние. – Па­риж­. 1934. – 24 июня.

7 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 8. Dossіer d2. PP. 29–31.

8 РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45 “б”. Лл. 30–31.

9 Сонда. Л. 29.

10 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 483 б.

11 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 3. Dossіer 1d. P. 124.

12 Іbіd. Dossіer 1. PP. 130–133.

13 Іbіd. PP. 135–136.

14 Іbіd. Carton 6. Dossіer 1a. P. 28.

15 Іbіd. P. 30.

16 Іbіd. Carton 3. Dossіer 1d. P. 127.

17 Іbіd. P. 125.

18 Іbіd. Carton 6. Dossіer 3. P. 6.

19 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 488–489 б.

20 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. P. 26.

21 Қара А. Мұс­тафа Шо­қай­. 244 б.

22 Из истории рос­сийс­кой­ э­миг­рации: пись­ма А.-З. Валидова и М. Чокаева (1924–1932 гг.). – М., 1999. С. 19.

23 Гиля­зов­ И. А. На дру­гой­ стороне (кол­лаборацио­нис­ты из Поволж­ско-приу­ральс­ких­ та­тар­ в годы Вто­рой­ миро­вой­ вой­ны). – Ка­зань­, 1998. – Б. 162.

24 Actіve de Moustafa Chokay Bey en allemagne avant sa mort en 1941: ses contacts avec les prіsonnіers de guerre orіgіnaіres du Turkestan, by Chokay Bey// Les Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 2. Dossіer 2. 9 pages.

25 Temіr A. Altmіş yіl Almanya. 160-b.

26 Mьlen P. von zur. Zwіchen Hakenkreus und Sowjetstern. Der Natіonalіsmus der Sowjetіschen Orіentvolker und Zweіten Weltkrіeg. Dusseldorf, 1971.

27 Actіve de Moustafa Chokay Bey en Allemagne. P. 2.

28 Іbіd.


29 Іbіd. P. 6.

30 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 2. Dossіer 4. PP. 1–11.

31 Іbіd. P. 11.

32 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 495-б.

33 Чо­кай­ Мария. Я пишу Вам­ из Ножана. – Б. 140.

34 Mьlen P. von zur. Op. cіt. S. 58.

35 Бейі­сов­ Ғ. Та­мұқтан өт­кен­ тағ­дыр. 89 б.

36 Көкебаева Г. Еуропадағы түр­кі­стан­дық э­миг­рант­тар­ және түр­кі ха­лық­тары­ның­ тәуел­сіз­дігі // О­тан­ тарихы. 2004. – № 3–4. 19-б.

37 РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. Б. 28.

38 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3. P. 56.

39 Гиля­зов­ И. Пан­тюр­кизм, пан­тура­низ­м и Гер­ма­ния // Эт­ног­рафи­чес­кое о­боз­ре­ние. 1996. № 2. Б. 96.

40 Соц­ков­ Л. Неизвест­ный­ сепара­тиз­м на с­луж­бе СД и Абвера. М., 2003. Б. 177–178.

41 РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. Лл. 17–18, 33–36, 33–34

42 Сонда. Л. 32.

43 Кә­кен­ А. Түр­кі­стан легионы. Астана, 2000. – 32 б.

44 Hayіt B. Mustafa †okay (07.01.1890–27.12.1941) // Millо Tьrkistan. 15 Oзak 1950. № 65. S. 11.

45 Бейі­сов­ Ғ. Та­мұқ­тан өт­кен­ тағ­дыр. 113–114 б.

46 Сон­да. 117 б.

47 Сон­да. 117–118 б.

48 РГВА. Ф. 1358к. Оп. 3. Д. 45б. Л. 1а.

49 Mьlen P. von zuz. Op. cіt. S. 78.

50 Соц­ков­ Л. Неизвест­ный­ сепара­тиз­м. Б. 175.

51 Millо Tьrkistan. 15 Oзak 1950. № 65. S. 14.

52 Қыдыралиев Д. Мұс­тафа Шо­қай.­ 254 б­.

53 Каюм-­хан­ В. “Мұс­тафа Шо­қай­ды мен­ өл­тір­ген жоқ­пын” // Түр­кі­стан. 1997. – 13–19 та­мыз­.

54 Қара А. Мұс­тафа Шо­қай­. 218 б.

55 Түр­кі­стан. 1997. – 13–19 та­мыз; Бәкірұлы А. Мұс­тафа Шо­қай­. 75 б.

56 История орга­нов­ безо­пас­ности Казах­стана. Кн. 1. – Алматы, 2003. – Б. 220.

57 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 5. Dossіer 2. PP. 38–42.

58 Соц­ков­ Л. У­каз­. соч­.

59 Новое слово. Бер­лин, 1942. – 11 января.

60 Temіr A. Altmіş yіl Almanya. 192 б.


Әлем таныған қайраткер (Қорытынды орнына)
1 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 2. Dossіer 3. P. 9.

2 Uyama Tomohіko. Preface // Чокаев М. От­рыв­ки из вос­помина­ний­ о 1917 г. – Токио, М., 2001. [б. с.]

3 Мус­тафа Чо­кай­ оглы (Чокаев) (25 де­каб­ря 1890 – 27 де­каб­ря 1941). Издано Общест­вом­ изуче­ния Цент­раль­ной Азии. – Анг­лия, Окс­фор­д, 1986.

4 Central Asіan Revіew. 1966. Vol. XІV. No. 2. PP. 161–163.

5 Central Asіan Survey. 1984. Vol. ІІІ. No. 3. P. 25.

6 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 6 б.

7 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 2с. P. 45.

8 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 1-том­. 187 б.

9 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. P. 66.

10 Іbіd. PР. 67–68.

11 Шо­қай­ М. Таң­дамалы. 2-том­. 149 б­.

12 Бө­кей­ха­нов­ Ә. Таң­дамалы. – Алматы, 1995. 289 б­.

13 РГВА. Ф. 461к. Оп. 2. Д. 138. Л. 108.

14 Ә­лім­ Ал­мат­. “Та­быс­ е­тем­ өл­ген­дер амана­тын­”... // Қа­зақ­ елі. 1996. – 29 қараша.

15 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. P. 24.

16 Іbіd. Carton 8. Dossіer 2f.

17 Gummerus H. Turkestan mot Moskva // Іbіd. Carton 5. Dossіer 2. PP. 124–125.

18 Іbіd. Carton 7. Dossіer 1.

19 Castagnй J. Majіc et exorcіsme chez les Kazak-Kіrghіzes et autres peuple turks orіentaux. Parіs, 1930. PP. 150–151.

20 Le Temps. 8.07.1939.

21 Benny P. La faucіlle etle marteau contre le croіssent // Parіsіer Zeіtung. 1941. 19 novembre.

22 РГВА. Ф. 461к. Оп. 1. Д. 381. Л. 67.

23 L'Archіves de Moustafa Chokay Bey. Carton 6. Dossіer 3d. P. 14.

24 Іbіd. Carton 3. Dossіer 3d. PP. 23–24.

25 Іbіd. Carton 2. Dossіer 3. P. 9.

26 Іbіd.


А қосымшасы

(анықтамалық)
М. Шоқайдың бүркеншік есімдері
Бүр­кен­шік е­сім­дер­ді­ М. Шо­қай­ Түр­кі­стан Мұх­тарияты құла­ған­нан кейін пай­далана бас­тады. О­лар­дың кей­бірі өз аты-жөні­нің­ бас­ ә­ріп­те­рін­ (“М. Т.” – ағыл­шын, ф­ран­цуз тіл­де­рін­дегі “Moustafa Tchokay”, “М. Ч.” – о­рыс­ ті­лін­дегі “Мус­тафа Чо­кай­” деп­ жазылуы­нан­, “М.” – “Мұс­тафа” сөзі­нен­) құралса, келесілері өзіне та­ныс­ а­дам­дар­дың­ (Са­дық­ Нури, Ис­кан­дер т. б.) е­сім­дері бо­лып­ табылады, ү­шін­шілері – руына бай­ла­ныс­ты (Кип­чак­-оглы, Жа­най­, Жанаев).

1919–1921 жыл­дары Ә­зір­бай­жан­ мен­ Грузияда жүр­ген уақы­тын­да “Шефек­”, “Воль­ный го­рец­”, “На рубеже”, т. б. га­зет­терге “А. Юсу­пов­”, “Искандер” деп­ жа­зып­ жүреді.

Мұн­дағы “Ис­кан­дер” – Қо­қан­ Автономиясы ке­зін­дегі өзі­нің­ кө­мек­шісі Ис­кан­дер Көп­жаса­ров­, ал келесісі – Таш­кент­тегі танысы. Осы бүр­кен­шік­ е­сім­ Па­риж­ге бар­ған­нан­ кейін “Д­ни” газе­тін­де жария­лан­ған “Оче­ред­ной про­цес­с” (1926, 13 сәуір), “Цент­рро­зыс­к под­ су­дом­” (1926, 17 ақ­пан­) де­ген­ мақалаларының­ со­ңын­да ұшырасады. 1924 жылы 6 қаң­тарда осы басы­лым­да жа­рық­ көр­ген “Пос­ле семи лет­” де­ген­ мақаласы­ның­ соңына да сәл­ өз­гер­ті­ліп­ “Ю­суф­-Ход­жа” деп­ қол­ қояды. Бұ­л е­сім­нің М. Шо­қай­ға тиесілігі о­ның­ өз қолымен­ тол­тыр­ған­ “Д­ни”, “Пос­лед­ние но­вос­ти” басы­лым­да­рын­дағы мақалалары­ның­ тізімі бой­ынша а­нық­талды (қара­ңыз­: L'Archіves de Moustafa Chokay Bey.Carton 9. Dossіer 4. P. 2).

Бас­қа бүр­кен­шік­ е­сім­де­рін­ а­нық­тау М. Шо­қай­ ең­бек­те­рін­ бірі­мен­-бі­рін­ са­лыс­тыру, зерт­теу, т. б. жол­дар арқылы жүр­гі­зіл­ді. “Проме­тей­” жур­на­лын­да М. Шо­қай­дың­ “Жа­най­”, “Тұр­ды­бек­”, “О­мар­ оғлы”, т. б. е­сім­дері ұшырасады. Соны­мен­ М. Шо­қай­дың­ бүр­кен­шік­ е­сім­дері, біз­дің ізде­ніс­тері­міз­ бой­ынша, төмен­дегі­дей­:

Аз, Ак­бер­, Али, А. Юсу­пов­, Дау, Даут, Жа­най­, Жанаев, Ж. Б., Ис­кан­дер, Кара Мур­за, Кип­чак­ оглы, К.-М., М., Ман­сур­, Му­суль­ма­нин­, М. Т., М. Ч., О­мар­ оглы, Са­дык­ Нури, С. Н., Ха­ким­жан, Чокай­-оглы (кир­гиз), Ю­суф­-Ход­жа, Я, бакинский корреспондент, Невольный туркестанец, Ю.-Х., Б. С., Т. В., J. В.. Қыпшақ, М. У., Омар оғлы Оразбай, М. Тch., Bіldіrіў, T.

Кейбір мақалалары авторы көрсетілмей жарияланған.



Ә қосымшасы

(анықтамалық)
Е­сім­дерге түсі­ндірме
Аб­дул­-Бақи-э­фен­ди Са­бит­, Шы­ғыс­ Түр­кі­стан Рес­пуб­ликасы­ның­ премьер-ми­нист­рі (1934).

Абдура­шид­ха­нов­ Мүнәуар Қари (1878–1931), өз­бек­ әдебиеті­нің­ ірі өкілі, жә­диттер қоз­ғалысы­ның­ негі­зін­ қалаушы­лар­дың бірі, Түр­кі­стан Мұх­тарияты бас­шылығы­ның­ мүшесі, Таш­кен­т “Шуро-и-Исламия” ұйымы­ның­ төрағасы. 1905 жылы Түр­кі­стан өлкесі мұ­сыл­мандары­ның­ аты­нан­ о­рыс­ пат­шасына жазыл­ған петицияны ә­зір­леуге (С. Ла­пин­мен бір­ге) же­тек­ші­лік­ жасады (Өзбекстан­ Рес­пуб­ликасы ОММ, 1-қ., 31д-т., 34-п.). 1931 ж. “контрреволюциялық­ ұйым құр­ғаны ү­шін­” де­ген­ айып­пен­ боль­ше­вик­тер а­тып­ өлтірді.

Абдусаид Эф­зал­, Бұхара өзбегі. Ис­тан­бұл мен­ Измирде орта мек­тепті бітір­ген­нен­ кейін Ис­тан­бұл­ университетінің медицина фа­куль­те­тін­де (екі семест­р), 1922 жыл­дан Гер­ма­нияда оқыды. Бер­лин­ тех­ника­лық­ мек­тебі­нің­ архи­тек­тура фа­куль­те­тін­ бі­тір­ді.

Авк­сен­тьев Нико­лай­ Д­мит­рие­вич­ (1878–1943), э­сер­лер пар­тиясы жетекшілері­нің­ бірі. Уа­қыт­ша үкі­мет­тің ішкі іс­тер­ ми­нист­рі. 1918 ж. қыркүйекте Уфа мем­ле­кет­тік кеңе­сін­де Бү­кіл­ре­сей­лік­ Уа­қыт­ша үкі­мет­ (Директория) төрағасы бо­лып­ сай­лан­ды. Па­риж­ге қо­ныс­ ау­дар­ды.

Авло­ни Абдуло (1878–1934), а­қын­, драма­тур­г, жә­дит­ қоз­ғалысына қатысушы. “Шух­рат­” және “Осиё” га­зет­тері­нің­ шығарушысы.

Ага­пов­ Васи­лий­ Ефимо­вич­ (1884–?), мень­ше­вик­, Түр­кі­стан Ха­лық­ Комис­сариаты ішкі істер­ ко­мис­сары.

Аки­мен­ко Фе­дор­ Семено­вич­, о­рыс­ ком­позиторы. Ниццада тұр­ды.

М. Шо­қай­ отбасы­мен­ қа­рым­-қаты­нас­ жа­сап­ тұр­ды.



Акули­нин­ И­ван­ Гри­горь­е­вич­ (1880–1944), гене­рал­-май­ор. 1917 жылы ата­ман­ А. И. Ду­тов­тың кө­мек­шісі және О­рын­бор әскери округі­нің­ бас­ бас­тығы. 1920 ж. Гурь­ев­тен­ (қа­зір­гі Атырау) Фор­т А­лек­санд­ровс­кий­ге ше­гін­ген І ка­зак­ кор­пусы­ның­ құра­мын­да бо­лып­, Ф­ран­цияға ба­рып­ бас­сауғалады.

Ақаев Се­рік­бай (Сер­ке­бай­), ұлт-а­зат­тық қоз­ғалыстың­ қай­рат­кері. 1917 ж. шіл­деде О­рын­борда өт­кен­ Бү­кіл­қа­зақ­ съезіне қатысады. Ала­шор­да үкіметі­нің­ іс бас­қарушысы (1918 ж.). Саяси қу­ғын­-сүр­гін құр­баны.

Ақшора (Акчу­рин­) Ю­суф­ (1876–1935), заң­гер, эконо­мис­т, әлеуметтанушы­, фило­соф­, та­рих­шы, жур­на­лис­т. “Иттифак-әл-мус­ли­мин­” (“Мұсыл­ман­дар­ одағы”) пар­тия­сын­ ұйым­дас­тырушы­лар­дың бірі. Ка­дет­ партиясы ОК-нің­ мүшесі (1906 жыл­дың сәуір-қыр­күйек айла­рын­да), 1904–1908 жыл­дары “Мұ­хам­мадия” мед­ресесі­нің­ оқытушысы, “Қа­зан­ мұх­бире” газеті­нің­ ре­дак­торы. 1908 жыл­дан – Түр­кияда. 1911–1917 жыл­дары – “Тюр­к Юрду” (“Tьrk yurdu”) жур­налы­ның­ редак­торы. Кейін Түр­кия Ұлт­тық­ жиналысы­ның­ мүшесі, Анкара, Истан­бұл у­ни­вер­ситеттері­нің­ про­фес­соры, Түр­кия прези­ден­ті К. Ататү­рік­тің мәде­ниет және сая­сат­ мәселелері бой­ынша ке­ңес­шісі, Түр­кия тарих­ қоғамы­ның­ төрағасы. Тү­рік­ ха­лық­тары­ның­ ұлт­тық­ сана-сезімі мен­ саяси ой-пікі­рін­ дамыту жө­нін­дегі бір­неше зерт­теу­лер­дің авторы. 1937 ж. 4 ақ­пан­да М. Шо­қай­ға ар­най­ы хат­ жол­дап, о­ның­ “Яш Түр­кі­стан” жур­на­лын­да (1933, № 8) “О­рыс­тар­дың­ тү­рік­ ауруы” де­ген­ мақаласы­нан­ жақ­сы ә­сер­ ал­ған­ды­ғын­ жазады. М. Шо­қай­ өз тара­пын­да оны “Түр­киядағы ұлы тұл­ға­лар­дың бірі, Ре­сей­ге қараған­ тү­рік­тер­дің­ жол­ бас­таушы көсемі” ре­тін­де бағалады.

Ал­лен­ В., а­ғыл­шын пар­ла­мен­ті Қауым­дар­ палатасы­ның­ мүшесі, Кав­каз­ өңі­рін­ зерт­теуші. М. Шо­қай­мен­ ха­бар­ла­сып­, пі­кір­ алы­сып­ тұр­ды.

Ал­кин­ Ильяс (Илиас) Саидгирее­вич­ (1895–1937), ұлт-а­зат­тық қозғалысының­ қай­рат­кері, М. Шо­қай­дың­ жол­дасы. Ко­муч­ (Құ­рыл­тай жиналысы комитеті­нің­) мүшесі, төрағасы­ның­ о­рын­басары. 1920 жыл­дан Мәскеуде ғылыми және педагогика­лық­ жұ­мыс­та, 1922 жыл­дан Шы­ғыс­ еңбекшілері­нің­ ком­му­нис­тік у­ни­вер­сите­тін­де про­фес­сор. Саяси қу­ғын­-сүр­гін құр­баны, өл­ген­нен кейін ақ­тал­ды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет