Салықтардың, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, өсімпұлдардың, айыппұлдардың төленген сомаларын есепке жатқызуды және қайтаруды жүргізу

4.3 Салықтардың, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, өсімпұлдардың, айыппұлдардың төленген сомаларын есепке жатқызуды және қайтаруды жүргізу

Жоба аясында осы қызмет түрін қолданатын 1613 сұхбаткерден жауап алынды. Қызметпен жалпы қанағататну 8,8 балды құрады, 1-ден 10-ға дейінгі шкала бойынша. Сұхбаткерлердің 81,8%-ы алынған қызметке толық қанағаттанған. Бизнеске байланысты айтар болсақ, онда ірі бизнес өкілдерін атап өту керек. Олардың өрсеткіштері 9,3 балға тең, сонымен қатар толық қанағаттанудың 93,3%-ын құрайды. Шағын және орта бизнестің салық төлеушілерінің нәтижелері төмен болды, олардың орташа балы 8,8 және 8,7 балды құрайды.

Сұхбаткерлердің басым бөлігі қызметті электронды түрде алған – 50,3%, қағаз түріндегі қызмет сирек қолданған – 33,8% және жартылай автоматтандырылған қызмет ең аз қолданған - 16%.

27-диаграмма .Қызмет ұсыну формалары, %:

Бизнестің көлеміне байланысты айтар болсақ, сұхбаткерлердің басым бөлігі электронды формада жүгінеді, ең көп қолданатындар – ірі бизнес өкілдері (57,3%), одан кейін – орта бизнес (53,8%) және ең азы – шағын (48%). 14-23% қызметті аралас түрде (жартылай қағаз түрінде) алады. Әлі де болса қызметті қағаз түрінде алатындар: ірі бизнес өкілдері сирек (19,4%), көп алатындар – орта (32%) және шағын (36%). Бұл ең алдымен электронды түрдегі 1С Бухгалтерияны қолданғандықтан болар, шағын бизнес үшін оның мазмұны мен жаңартылуы айтарлықтай шығын әкеледі.

28-диаграмма.Бизнеске байланысты қызметті ұсыну формалары, %

Қызмет нәтижесін күтудің орташа ұзақтығы 44,4 сағатты құрайды. Нәтижені алу үшін сұхбаткердің 17,1%-ы құжатты тапсырған кезден бастап 1 сағат уақыт жұмсайды. Ал 32,5%-ы бұл мәселені 1 күн ішінде шешеді. Дегенмен, салық төлеушілердің негізгі бөлігі – 66,1%-ы 5 жұмыс күні ішінде, ал 11,9%-ы қызметке 10 күн ішінде қол жеткізеді.

Мемлекеттік кіріс органына бір рет жүгіну үшін сұхбаткерлер орташа есеппен кезекте 20,5 минут уақытын жоғалтады.

42-кесте. Қызметті алуға жұмсалатын уақыт шығыны

Сұхбаткерлер ең жоғары балды қолжетімді бланктер мен сілтеуіштерге қойды – 9,2 балл. Ақпараттың мазмұны, процедураны, қызметкерді (әдептілік, біліктілік, қайырымдылық) бағалау кезінде тура 9 балды құрады. Серверлер мен компьютерлердің нашар жұмысына байланысты бизнес өкілдері техникалық жабдықтауға ең аз қанағаттанған – 8,5 балл. Электронды коммуникация (телефонжәне эл.пошта арқылы – 8,8 балл), жағдай (төлем пунктерінің болуы, қолайлылық – 8,8 балл), соынмен қатар уақыт шығыны (8,9 балл) проблема ретінде қалып отыр.

29-диаграмма. Қызмет көрсету параметрлерімен қанағаттанушылық, 10 балдық шкала

Ірі бизнес шағын немесе орта бизнестерге қарағанда барлық параметрлерді жоғары бағалайтыны көрініп тұр. Пікірлер бойынша уақытты бағалау кезінде айтарлықтай үлкен айырмашылықты байқауға болады, ірі бизнес өкілдері бұл блокты 9,5 балл деп бағаласа, орта бизнес - 8,8 балл, ал шағын бизнес 8,9 балды қойған.Сонымен бірге қызметкерлі, электрондық қызметті бағалау кезінде де осындай жағдай орын алған. Осыларды негізге ала отырып, Шағын орта бизнестің талаптарына назар аудару керек.

30-диаграмма. Сұхбаткерлердің түріне байланысты (бизнес өкілдері) қызмет көрсету параметрлерімен қанағаттанушылық, балдар, 10 балдық шкала


Салық заңдарын түсіндіру жұмыстарына қанағаттанушылық
Мемлекеттік кіріс органдарына жеке басының жүгінуі арқылы заңдарға қатысты сұрақтарға жауап алу ең тиімді тәсіл болып отыр. Сұхбаткерлердің 77%-ы толықтай қанағаттанған және оны 8,9 балмен бағалады. Мемлекеттік кіріс органдарының телефон арқылы түсіндіру жұмысын (8,5) Call- орталықтың ақпараттық жұмысына (8,3 балл) қарағанда сәл жоғары бағалаған.
31-диаграмма. Заңдарды түсіндірумен қанағаттанушылық, балдар, 10 балдық шкала


Қызметті алу барысында кездесетін мәселелер мен қиындықтар
Бизнесмендердің 12%-ында қызметті алу барысында қиындыққа тап болғанын мәліметтер сараптамасы көрстті. Сұхбаткерлердің басым бөлігі (35,6%) оларды бір маманнан екіншіге жіберуіне наразылық білдірді. Мәселемен қақтығысқан сұхбаткерлердің 20,9%-ы е-gov-пен байланыс толық жетілмегендігін атап көрсетті. Сонымен қатар салық төлеушілер қызмет алу барысында жиі ұшырасатын қиындықтарға мыналарды жатқызған: еңбек дұрыс ұйымдастырылмаған (15,2%), бланкілерді толтыруға арналған столдардың жетіспеушілігі (12,6%), заң тарапынан болған мәселелер (12%).
32-диаграмма. Қызметтерді алу барысындағы мәселелер, сұхбаткерлердің %

Қағаз түріндегі құжатарды қабылдаудан бас тарту (5,8%), сонымен қатар мемқызметкерлердің негізсіз талап етулері (4,7%) қолайсыздық тудырады. Егер бұл мәселе ретінде белгіленетін болса, олардың қажеттелігі жеткілікіз түрде дәйектелгенін білдіруі мүмкін.

Ал сұхбаткерлердің 7,9%-ы бейресми делдалсыз қызметке қол жеткізу мүмкін емес деп көрсетуі қызметін теріс пайдаланушылық орын алғандығын көрсетеді, дегенмен сыбайлас жемқорлыққа тек 2,6%-ы ғана шағымданған.

Сыбайлас жемқорлық және бейресми сыйақы

Жыл өткен сайын электронды түрде қызметке қолжеткізушілердің саны артса да сыбайлас жемқорлық өзінің орнын толтырып отыр. Барлық жауап берушілердің 1,7%-ы таныстардың, туыстарының көмегін пайдаланғандарын мойындады. Сондай-ақ 0,3%-ы бейресми түрде сыйақы берген. Кәсіпкерлермен жүргізілген түбегейлі сұхбаттарынан: «Егер халық жемқорлыққа жүгінсе, онда ол мәселені қызметкер арқылы шешеді, ал егер таныстары болса, онда тіпті жақсы».

33-диаграмма. Бейресми сыйақыны беру, %

Кәсіпкерлердің қызмет ету түріне байланысты пікірлер әр түрлі: бейресми сыйақылар тікелей қызметкерлерге беріледі деп санайтын АҚ өкілдерінің үлесі ЖШС (11%) және ЖК (10,2%) салыстырғанда айтарлықтай жоғары – 20,9%. Бейресми делдалдың қызметін ЖК (10,2%), АҚ (9,3%) көбірек қолданады екен. Таныстар/туыстар арқылы бейресми төлемдерді беру аз таралған.

Демек, берілген мәліметтерге сүйенетін болсақ жағымсыз транзакция анағұрлым көп деңгейде қызметкерлердің өздері арқылы жүреді, бұл өмірден алынған шындық.

ШАҒЫМДАР

34-диаграмма. Сұхбаткерлердің жауабы, %, N=1607

1607 сұхбаткердің ішінде 70,3%-ы меморганның әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану процедурасын біледі. 69,9%-ы шағымдану жөніндегі ақпаратқа қолжетімді деп санайды. Ал 5,3%-ында шағымдануға себеп болды, алайда салық төлеушілердің басым бөлігі шағымданбаған. 84 адамның ішінде 26 адам жазбаша түрде шағым түсірген. Іс жүзінде себептері бар адамның әрбір үшінші адамы шағым жазады.

Сұхбаткерлердің шағымданбауының негізгі себептері: өз уақыттары мен күштерін бос құртқылары келмейді - 54%. Ал 22,8%-ы қандай да бір шешім шығаруға көмектеседі дегенге сенбейді. 22%-ы шағымның салдарынан қорқады және 6%-ы шағымды қалай беру керектігін білмейді.

35-диаграмма. Себептерге байланысты шағымданбады, сұхбаткерлердің %-ы

Шағымданған сұхбаткерлер оның шешімімен 7,7 балға қанағаттанған. Шағымдарды қарастыру нәтижелерімен қанағаттану 7,9 балды құрады. Жиі кездесетін пікірлер: «Таныстарымның айтуы бойынша білетінім: шағымдансаң, арызың қаралып, көбінесе сенің пайдаңа шешіледі. Бұл кәсіпорын үшін жаман емес», «шағымдануға себеп болмады», «мен кімге және қалай шағымдану керектігін білемін, меморган әрекетсіз отырған кезде ақпаратты интернеттен таба аламын». Сонымен қатар басқа пікірлер де кездесті: мысалы, «Дауласқым келмейді, себебі мен кейін олардан тағы көмек сұрап барамын», «кейін менен өштерін алуы мүмкін», «жылдам орындалмайды, кейде нәтижесіз болады».

Сұхбаткерлердің 8,5%-ы шағымдарды қарастыру мерзімдерін бұзғандығын айтты, шағымдарды қарастыру мерзімдерін білмейтіндердің үлесі – 12,8%.

36-диаграмма. Салық қызметтерін пайдаланушылардың Қазақстанның салық жүйесі және салық қызметі туралы пікірлері, 10 балдық шкала

Салық органдары ұсынатын қызметтер жылдан жылға жақсарып келеді деген пікірді сұхбаткерлердің 80,2%-ы көрсеті. Олар осы тәртіппен толық келіседі және осы пунктті 8 балдан кем бағалаған жоқ. Сондықтан да осы блоктың орташа бағасы – 8,9 балл. Айыппұлдар заң бұзған ауыртпалыққа сай келеді деген пікір бойынша төмен көрсеткіш – 8 балл. Ал 59,9%-ы осы пікірмен толық келіседі, 8-ден 10 балл аралығында жоғары көрсеткіштермен бағалаған.

Қызмет алушылардың пікірі бойынша жұмыскерлердің біліктілігі үлкен рөл атқарады, сондықтан да салық қызметінің қызметкерлерінің біліктілігін үнемі көтеріп отыру керек деген тілектер білдірді. Сұхбаткерлердің бірнеше тілектері: «салық органдарындағы терезеде білікті маманды немесе төселген байланыс жүйесін көргіміз келеді», «өздері көп оқып-үйреніп, бізді де үйретсе екен. Олар білетін болса, бізде білетін боламыз».

Сондай-ақ техниканы жақсарту жөнінде көп ұсыныстар болды: «жаңартылған технологиялармен жабдықтау керек, салық төлеу терминалдары көбірек қажет». Сұхбаткерлер ұйымның түріне байланысты айыппұл көлемін азайтуды және заңдағы өзгерістерді хабарлап тұруды ұсынды.

Қорытынды

Салық төлеушілердің 81,8%-ы алынған қызметке толықтай қанағаттанған, бұл айтарлықтай жақсартулардың орын алғанын білдіреді. Ең алдымен бұл мыналармен байланысты, біріншіден, көп қызметтер автоматтандырылды, осы арқылы салық төлеушілер уақыт үнемдеп, операциялық залдарда кезекті азайтты. Сонымен қатар шағымдануға себеп болғандардың, шағым бергендердің саны айтарлықтай аз. Бұл салық төлеушілердің ақпараттылықпен, процедурамен, қызметкермен қанағаттанатындылығын білдіреді. Дегенмен, сұхбаткерлер бір маманнан басқа маманға жүгіруге тура келетіндігін айтады. Көбісі серверлер мен комьютерлердің жұмысына шағымданатындығын атап өткен жөн. Сондықтан осы мәселелерге көп көңіл аудару керек.

4. 
   
   жүктеу/скачать 10.9 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: