Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
жүктеу/скачать 5.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| эврист оны жаңа тәсілдермен орындайды, ал креативті субъект мәселені
теориялық тҧрғыда тҥсіну ҥшін пән мазмҧнының тереңіне бойлайды. Креативтілікте шығармашылық ойлауды қамтамасыз ететін жағдайлар арасынан ынталандыру, ӛзекті сҧрақ кӛптігіне орай мадақтау, ізденімпаздық жағдаятын туғызу, дербес, жеке зерттеулерге назар аудару және т.с.с. ажыратылады. Креативтілік кӛпқырлы блып келеді. Адамдардың креативтілігі тҥрліше болуы мҥмкін: біреулер кәсіби сферада креативті болса, екіншілері жеке ӛмірінде креативтілік танытады. Шетел әдебиеттерінде креативтіліктің ҥлкен және кіші тҥрлерін ажыратады. Кіші немесе жеке тҧлғалық креативтілік кҥнделікті ӛмірде және қарапайым ситуацияларда байқалады. Ҥлкен немесе тарихи креативтілік деп ауқымды жетістіктерге жетуде қоғам мен мәдениеттің дамуына әсер ете алатын креативтілік сапаны айтады. Б.Д.Эльконин 1970-1980 жылдары креативтілікті қарастыра отырып, оған мынадай жҥйелі талдау жҥргізді [8]: 1. Креативтілік – жаңа бағыттар мен жаңа нәтижелерге айрықша назар аудара білу қабілеті. Мҧндай қабілет сапалы және санадан тыс ҥдеріс ретінде сипатталғанымен, болмыстағы жаңашылдықты сезінуге мҥмкіндік береді. 2. Жаңа шығармашылық ӛнімді жасау кӛп жағдайда шығармашыл тҧлғаның ішкі мотивациялық кҥшіне тәуелді болып келеді. 3. Креативтілік ҥдеріс пен ӛнімнің қҧрамы оның ерекше бағытына, дербестігі мен эстетикалық талғамына байланысты болады. 4. Креативтілік тҥрліше болуы мҥмкін: математикада есепті жаңаша шешу, химиялық реакцияларды табу, музыкалық әуенді шығару және т.б. Сондай-ақ, креативтіліктің негізгі ӛлшемдерін тӛмендегідей кӛрсетеді: ерекше бағыт – ассоциацияларды жҥйелей отырып, айрықша, ерекше жауаптарды табу қабілеттілігі; семантикалық икемділік – нысанның функциясын айқындай отырып, оны жаңаша қолдануды ҧсына білу қабілеті; бейнелі-адаптивті икемділік – стимул формасын ӛзгертуде, оның жаңа мҥмкіндіктері мен белгілерін кӛре білу қабілеті; кездейсоқ-семантикалық икемділік – кҥтпеген жағдаяттарда тҥрлі идеяларды ҧсыну қабілеті; Педагогикалық зерттеулер мәліметтері кӛрсеткендей, креативтілік қоршаған орта әсерінен анықталып, оның дамуына мынадай факторлар басымдылық кӛрсетеді: - қарым-қатынастың ауқымдылығы, оның ішінде ―шығармашыл тҧлғалармен‖, ―идеалдармен‖ қарым-қатынаста болу және оларға еліктеу; - сала мамандарымен демократиялық қарым-қатынас; - ҧжыммен эмоционалдық қарым-қатынас. 10 Сонымен, ғалымдардың еңбектерінде креативті тҧлғалардың бірнеше сапалары кӛрсетіледі, олардың негізгілері: педаготік қызметтегі зерттеушілік мәдениет; ой қорытуының дербестігі; белгісіз жағдайларға шыдамдылық танытуы; мамандық бағыты бойынша қҧзіретті болуы; тәуекелге бел бууы және тапсырманы жоғары деңгейде ҥлкен кәсіпкерлікпен орындауға ҧмтылуы. Креативті тҧлғалардың ӛзіне тән мотивациялық бағдары - оның қызығушылықтарының кӛп болуы. Олар жаңа тәжірибеге ашық ҧмтылады және жаңашылдықты қолдайды. Сондықтан да болашақ педагогтердің шығармашылық қабілетін дамытуда, креативті тҧлға болып қалыптасуының мәні зор. Сондай-ақ, креативтілік болашақ педагогтердің ғылыми –зерттеушілік іс-әрекетін дамытуға даярлығын қалыптастырудағы негізгі сапалық кӛрсеткіштерден тҧрады: 1) конгнитивтік (танымдық) сапалары – қоршаған әлемді тҥсінуі, қҧбылыстардың мәнін білуге ҧмтылуы, танымдық ынтасының тҧрақтылығы және т.б. 2) креативтілік (шығармашылық) сапалары – ойлау белсенділігі, шығармашылық шабыт, қиял, болжай білу, ой тереңдігі, қарама- қайшылықтарды кӛре білу немесе сезу; ӛзекті мәселені табу; шығармашылық қызығушылығының тҧрақтылығы және т.б.; 3) әдіснамалық (ҧйымдастырушылық) сапалар – тапсырманың мақсаты мен мәнін тҥсіну, мақсатқа жетуде іс-әрекетті оңтайлы ҧйымдастыру, нәтижеге жетудегі табандылық, рефлексиялық ой-санасы, коммуникативтік қабілеттері және т.б. Қорыта келгенде, Елбасының „Қазақстандықтардың әл-ауқатының ӛсуі: табыс пен тҧрмыс сапасын арттыру― атты жолдауындағы «Мектепке дейінгі білім беру сапасын тҥбегейлі жақсарту ҥшін білім беру ісінде 4 К моделіне: креативтілікті, сыный ойлауды, коммуникативтілікті дамыту және командада жҧмыс істей білуге басты назар аударуды талап еткендігі, сонымен қатар, Білім және ғылым министрлігі әкімдіктер мен бірлесіп, «Жол картасын» әзірлеуді тапсырғандығы [9], осы жоғарыда мазмҧндалған болашақ педагогтердің шығармашылық тҧрғыдан дамуындағы ғылыми зерттеу іс-әрекетін жҥзеге асырумен сәйкес келетінін дәлелдейді. Себебі, бҥгінгі қоғамның талабы, мектепке дейінгі білім мен тәрбиеден бастап, барлық білім беру жҥйесінде ҥздіксіз педагогикалық процесс арқылы әлемдік бәсекеге қабілетті педагогердің дамуы жҥзеге асырылады. жүктеу/скачать 5.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|