CLIL-ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯСЫ

209 
CLIL - кімге арналған бағдарлама? Қазір оқып, қазір қолданатын жаңа 
технологияларды қабылдайтын, ӛзгерістерге және ӛзгертуге дайың ӛскелең 
ҧрпаққа арналған. CLIL бағдарламасы алдына екі міндетті қояды: 
оқушылардың пәндерді оқу кезіндегі деңгейін кӛтеру және пәндерді шет 
тілімен ӛзара байланыстыру. Ағылшын тілін басқа да пәндермен байланыстыра, 
салыстыра оқыту ҥлкен нәтиже беретіндігі сӛзсіз, сондықтан пән мҧғалімі 
арасында ҥнемі байланыс болуы керек. Европа елдерінің тәсілдері бойынша Ду 
Коил CLIL оқыту- әдістемесі бойынша 4 негізгі тәсілді дайындаған, мәдени 
және тілдік ортаны қамтитын, тақырыпты және білім міндеттердің шешу ҥшін. 
Әрбір 4 тәсілді жҥзеге асырылуда әртҥрлі оқушылардың жас ерекшелігіне 
байланысты, 
әлеуметтік 
лингвистикалық 
кіріктірілген 
білім 
беру 
бағдарламасына қарай әр тҥрлі қолданылады[3]. Кіріктірілген білім беру 4 
негізгі тәсілі қҧрайды, олардың ішінде: Content (мазмҧны) - біліктілік дағдысын 
дамыту, сӛздік қорын молайту, Communication (қарым-қатынас) - шет тілін 
оқыту кезінде тілді дамыту, Cognition (таным) - танымдық және ойлау қабілетін 
қалыптастыратын жалпы тҥсінік, Culture (мәдениет) - ӛзге ҧлттың мәдениетін 
білу, пәнаралық байланыс орнату. 
CLIL сабағында қолданылатын әдіс тәсілдер 
• Presentation, practice, production. 
• Lexical approach (L2 learnt by learning chunks, idioms) 
• Communicative approach (Communication with each other) 
• Grammar-Translation (L is made up of grammatical rules)[4]. 
Total physical responses (gr. Rules and voc. Are the most important aspects. 
Бҥгінгі кҥні кіріктірілген оқу бағдарламасын Қазақстанда бірқатар 
мектептер қолданып отыр. Нақтырақ айтсақ, кейбір мектептерде Қазақстан 
тарихы, география, қҧқық негіздері пәндері қазақ тілінде, ал математика, 
биология, информатика, химия, физика пәндері ағылшын тілінде оқытылып жҥр. 
Әрине, әдістің тиімділігін бірден айту қиынға соғады, себебі бҧл бір емес, бірнеше 
жылдың жемісі. Ең алдымен, бҧл әдіс оқушылардың тілдік қҧзыреттілігін 
арттырып, ӛз мәдениетін бағалап, басқа мәдениеттерді қҧрметтеуге ҥйретеді. 
Оқушылардан бірден екінші тілде сӛйлеп кетеді дегенді кҥтпеңіздер. Уақыт ӛте 
келе, тапсырмаларды жеңілден кҥрделіге қарай бағыттауды қолданыңыз. 
Оқушылар «мен бҧл тілді меңгере алмаймын» - деген ойда болмау керек. 
Скаффолдинг тапсырмалары арқасында оқушылар тілді базалық қарым-қатынас 
дағдысынан (BICS) академиялық тіл білу дағдысына (CALP) біртіндеп кӛшеді. 
Бастапқы кезде оқушылар ауызекі сӛйлеу тілінде грамматикалық қателер жіберіп 
жататын болады, бірақ бҧл қателердің барлығын тҥзетіп, оқушыдардың ойын 
бӛлмеңіз. Олар сҧрақты бірінші тілде қойса, сіздер екінші тілде жауап беруге 
тырысыңыз. Ең басты қағидат, ол оқушылардың меңгерген дағдысын ӛмірде 
қолдана білу. Сабақтың жоспарын қҧрған кезде, оқушыларға қоршаған ортада 
болып жатқан жағдаяттарды ҧсынған жӛн болар. Сонымен қатар, оқушылармен 
топта, жҧпта жҧмыс жасағанды дағдыланыңыз, себебі олар бір-бірін ҥйрету, 
жетелеу арқылы тілді тез меңгере алады. Оқушылар кӛбінесе екінші тілде жауап 
беруге қиналатын кезде, мҧғалімдер сӛздердің аудармасын ӛздері айтып жатады. 
Бҧл дҧрыс емес, оқушылар берілген сӛзді білмей жатса, оған сыныптастары 
кӛмектесе алады немесе мәтінді тҥсінбеген жағдайда мҧғалімнен гӛрі жанындағы 

210 
досының тҥсіндіруі екі оқушыға да пайдасын әкеледі. Себебі оқушылар әр сӛзді 
ой иелігінен ӛткізген жағдайда ғана келесі жолы оның аудармасын ҧмытпай 
айтатын болады. Екінші тілде кҥнделікті қарым-қатынас ҥлкен жетістіктер 
әкеледі. Сабақта мҧғалім оқушылармен қарапайым тілде сӛйлеп, ойлануға кӛп 
уақыт берген жӛн болар. Аудармасын бірден айта салмай, оны ым-ишара тҥрінде 
немесе суретін кӛрсету арқылы кӛрсеткен кезде, оқушылар оны тез есте сақтайтын 
болады. Оқушыларға ой еркіндігін беріп, кӛбірек сӛйлетуді ҥйрету керек. 
Қазіргі таңда пән мен тілді кіріктіріп оқытуда кӛптеген стратегияларды 
ҧсынуға болады. Солардың ішінде "Скаффолдинг" (мәтіндік тапсырманың 
бейімделу әдістері), Топтық оқыту (Теam teaching), Translanguage және т.б. [5] 
Екінші тілді оқыту тӛрт дағдыға негізделеді. Тыңдалым, оқылым, 
жазылым және айтылым. 
CLIL әдісі оқытылу кезінде мҧғалімге де талаптар қойылады: 
оқушылардың тілдік білімін және пәндік білімін біріктіруге, сабақ мәтіндерге 
негізделуі тиіс (аудио- жазба немесе баспа), лексикалық тәсіл грамматикалық 
тапсырмалардан да маңызды (оқушының білім деңгейіне байланысты). CLIL 
бағдарламасын меңгеру негізінде, мҧғалімдердің екі тілді оқытудың 
дағдаларын кӛрсетеді және оқыту бағдарламаларының жеткіліксіздігі, 
мазмҧнның тҥсіну салдарынан тілдік қҧзіреттілік аз қолданылуымен, 
мҧғалімдерге қиыншылық туғызады. CLIL әдісітемесі оқушыларға кӛмектеседі: 
кең мәдени контекст енгізуге, халықаралық сертификаттауға, жалпы және 
арнайы тілдік қҧзіретін арттыруға ынталандырады[6].
Қорыта айтқанда, CLIL әдісінің артықшылықтары, біріншіде, тілдік 
қҧзыреттілікті және сенімділікті арттыру, екіншіден оқытушы мен оқушы 
арасындағы мотивацияны кӛтеру, ҥшіншіден ӛз пікірін еркін жеткізу, ойлау 
қабілетін дамыту және мәдениет пән мәдениетаралық білімді дамыту. Ал 
кемшілігі, шет тілін меңгеру кезіндегі қиындықтар және де жаңа терминдер 
қолдану, шет елдердің тәсілін пайдалану, шет тілі мен пән арасындағы 
қиындықтар.Кіріктірілген білім беру бағдарламасын жҥзеге асырудың тиімді 
жолы ағылшын тілін оқып, ҥйрену. Ағылшын тілін ҥйрену – кӛптеген 
ізденістерді, талпыныстарды, уақытты, жаңа технологияны керек етеді. 

жүктеу/скачать 5.34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: