Рыхтуемся
жүктеу/скачать 1.41 Mb.
|
|
Заданне 15. Запісаць словы ў слупок, падкрэсліць месца арфаграмы і пасля кожнага слова коратка растлумачыць правапіс звонкага ці глухога, свісцячага ці шыпячага зычнага, як паказана ва ўзоры. УЗОР: На печцы — праверачныя словы: на печы, печачка. (Шыпячы -ч- перад свісцячым -ц- вымаўляецца як [ц] ). Барацьба — праверачнае: барцы. (Глухі -ц’- перад звонкім -б- прыпадабняецца да звонкага, вымаўляецца як [дз '] ). Стулішся — 1) прыстаўка с- перад глухім зычным. 2) Канчатак -іш . Праверачнае: ты стуліш. (Шыпячы -ш- перад свісцячым -с '- прыпадабняецца да свісцячага, вымаўляецца як [с '] ). Ушчуваць — выключэнне (-ш- у корані). Запомніць: пішацца ў адпаведнасці з вымаўленнем. Ма(т,ч)чына, пя(с,ш)чота, пя(с,ш)чынка, лёгенька ў(с,ш)чыкнуць, зага(ч,т,д)чык, салда(т,ч)чына, Брэ(ст,ш)чына, разно(ш,с)чык, с(ь?)ні(сь,ш)ся, латы(шс,с)кі, бя(ш,с)шумна, маркоці(сь,ш)ся, (с,ш)чэпкі ляцяць, разбіць ворага ў(с,ш)чэнт, голі(сь,ш)ся, каўка(з,с)кі, гарадо(кс,ц)кі, грама(дз,дс,ц)кі, жані(дзь,ць)ба, н..дас(ь?)ве(ч,д)чанас(ь?)ць, дасле(ч,д)чык, до(ш,ж)(ч,дж), ра(ш,с)чыніць акно, ні(ш,с)чымны колас, на рэ(ц,ч)цы, хлебная ро(с,ш)чына, гру(ш,з)чык, студэн(тс,ц)кі білет, адвака(тс,ц)кая практыка, фу(д,т)бол, у(с,ш)чаць бойку, (с,ш)час(ь?)лівы дзень, на гра(т,ц,д)цы, ка(зь,сь)ба, бара(дзь,ць)біт, зні(с,ш)чыць да(с,ш)чэнту, мацярынскае (с,ш)часц(ь)е, баске(д,т)бол, пры да(ц,ч)цэ, апранае(сь,ш)ся, на(с,ш)ча(т,д)кі, (ж,з)жаць жыта, ра(ж,з)жыцца хлебам, пя(с,ш)чаны загон, у бо(ц,ч)цы, уз(ь?)ме(ш,ж)кі поля, с(ь?)пяшае(сь,ш)ся, дзе(ш,ж)ка, ку(п,б)ка бяро(с,з), с(ь?)цера(г,х)чы, мала(дзь,ць)ба, рэ(т,д)калегія, на фор(ц,т)цы, на форта(ч,ц)цы, во(ш,з)чык, у лямпа(ц,ч)цы, (с,ш)чарнець, (ш,с)шыць полкі спадніцы, на скрыпа(ц,ч)цы, но(зь,сь)біт, ра(ш,с)чоска, на ру(ц,ч)цы, лё(т,ч)чык, ра(ш,с)чыніць цеста, падпі(ш,с)чык, а(д,т,ц)ціснуць, газе(т,ч)чык, ай(з,с)берг (=‘ледзяная гара’), чаро(д,т)ка вераб(ь, ’ )ёў, (с,з)га(д,т)ка пра мінулае, па(ч,д)чарка, (ж,з)жыць са свету. Тэма: ПРАВАПİС НЕКАТОРЫХ і СПАЛУЧЭННЯЎ ЗЫЧНЫХ і і
Заданне 16. Раскрыйце дужкі. Замест кропак устаўце, дзе трэба, прапушчаную літару. Растлумачце кожную арфаграму. Скарас..ная маг..страль, ра..чыніць дз(ь?)веры, ра(с,ш)чулі..ца ад сустрэчы, д..са..тны батал(ь,о,ё)н, ”свіс..нуць” грошы, вы(е,я)з..ная віза, кантак..ны тэл..фон, ра..чыс(ь?)ціць с(ь?)це(ш,ж)ку, пра(е,я)з..ны білет, ра(с,ш)чапіць атам, л..йт..нант Шмі..т, зрабіць ро(с,ш)чыну, у(с,ш)чуваць с(а,у)седа, ні(ш,с)чымны боршч, м..лас(э,е)р..ны ўчынак, г.Краншта..т, бліс..нуць (у)гары, ра(с,ш)чапіць вагоны, зрабіць (на)ўмыс..на, браз..нуць дз(ь?)в..рыма, б..з(ь?)літас..на з(ь?)н..(с,ш)чаць, заслужыць б(е,я)..смерц(ь?)е, ра..стр(э,а)ля(н,нн)ы полк, ра..ступі..ца, пераез..ная сваха, бе(з,ь)зямел..е с(е,я)лян, ня(ш,с)час..ны выгл..д, Энгельгар..т, тавары(ш,с)кі ўчынак, жалас..лівае дз..ця, н..зайздрос..ны лёс, (с,ш,з)чарнець ад гора, аванпос..ныя пазіцыі, фаршта(д?)т (Уст. прадмесце; пасяленне, якое знаходзіцца па-за межамі горада або крэпасці. Ад ням. Vorstadt), Бран(д?)т, мнагамес..ная кабіна, ра(с,ш)чаплен..е ядра, ра..ставан..е людзей, рас..тапляць с(ь?)нег, (ш,с)чабятан..е птушак, (з,с,ш)часаць кару, ра..станоўка сіл, (ш,с)чыт, (с,ш)чыльна, ра..ставанне с(ь?)негу, (с,ш)чыліна, помс..лівы чалавек, карціны Рэмбран..та, прыго..ства, ра(з,с,ш)чодры..ца, ра..сц(е,я,і)ла..ца, ра..с(ь?)м(е,я)шыць, у(с,ш)чапіць, по(с,ш)чак, (с,ш)ч..мліва, у(з,с,ш)чаміцца ў (с,ш)чыліну, сэр..ца за(с,ш)ч..мела, ра(з,ш,с)часаць, ра..скуб(с,ь?)ці, (з,с,ш)ч..(с,ш)чаць, бе..з(ь?)м(е,я)стоўны, ра(с,ш)ч..піўся эфір (палка, стол, дрэва, косць), бе..зага(н,нн)ы (’без заган, без недахопаў, бездакорны’), ра..злава..ца, ландшаф..ны, жыць б..звы(е,я)з..на, дол выма(с,ш)чаны, заклеіць ско(т?)чам. ЗАЎВАГА: У ТСБМ (у 5-і т.): расшчапіць пальцы (рукі, кулакі, зубы). Гэта нелагічна, наўрад ці з гэтым можна пагадзіцца. Лагічна: расчапіць. Бо гэта дзеянне, адваротнае дзеянню счапіць або зачапіць. ЗАДАННİ НА ПАЎТАРЭННЕ ПРАВАПİСУ Заданне 17. Выпішыце па парадку ў адзін слупок пад іх нумарамі словы, у якіх дапушчаны памылкі. У другім слупку выпраўце гэтыя памылкі.
Заданне 18. Пад лічбай 1 выпішыце па парадку нумары слоў, у якіх на месцы кропак трэба пісаць а ; пад лічбай 2 ― у якіх трэба пісаць я. 1) н..жыццяздольны, 2) д..ўгачаканы, 3) н..д..бразычлівы, 4) жыцц..сцвярджальны, 5) жыцц..радасны, 6) р..знагалосы, 7) д..браякасны, 8) чырв..нашчокі, 9) др..бналессе, 10) мн..гастаночнік, 11) м..вазнаўчы, 12) н..ванароджаны, 13) шыр..каплечы, 14) п..ўнапраўны, 15) п..ўнаметражны, 16) зб..жжасховішча, 17) мар..заўстойлівы, 18) ільн..завод, 19) зерн..сушылка, 20) л..гкаматорны, 21) насенн..водства, 22) пол..ахоўны, 23) в..далячэбніца, 24) зме..падобны, 25) в..ўнапрадзенне, 26) земл..знаўства, 27) н..д..ўгавечны, 28) В..лікабрытанія, 29) в..лікамучанік, 30) ч..рнабароды, 31) В..лга-Данскі суднаходны канал, 32) ільн..семя. Заданне 19. Выпішыце па парадку ў адзін слупок пад іх нумарамі словы, у якіх дапушчаны памылкі. У другім слупку выпраўце гэтыя памылкі.
Заданне 20. Спішыце словазлучэнні ў левы слупок, справа перакладзіце іх на беларускую мову. Падкрэсліце спалучэнні зычных у перакладзеных словах, вусна растлумачце іх правапіс.
Тэма: ПРАВАПİС ПРЫСТАЎНЫХ і ГАЛОСНЫХ İ ЗЫЧНЫХ і  1 Прыстаўныя галосныя а , і пішуцца п е р а д з б е г а м зычных, першы з якіх р , л , м , прычым, перад м ― заўсёды, а перад р , л ― калі папярэдняе слова заканчваецца на зычны: з аржаным хлебам; на ржаны хлеб; дуб ільсніцца; бяроза льсніцца; на амшэлы тын; пад імглой.
2 Прыстаўная г пішацца ў словах гэй, гэты, Ганна, гармата і ўтвораных ад іх. 3 Прыстаўная в п і ш а ц ц а: 1) перад націскным о ў пачатку слоў і пасля прыставак: воспа, ніводны, водгулле, ворыва і пад. Выключэнне: наогул, окаць і вытворныя ад яго. Калі о чаргуецца з а , то прыстаўная в не пішацца: вольха ― альховы. Выключэнне: вытворныя ад слоў вока, восем, воспа (вачэй, вачаняты, васьмі, васпаваты…), вастрыць, ваколіца і ўтвораныя ад іх. 
2) перад каранёвым у : вуд а, вулей, вуж ака. Але: вупраж. Прыстаўная в н е п і ш а ц ц а: 1  ) у беларускіх словах: а) перад у , якое развілося з в : улада, удавá,
учора, унук; б) перад прыставачным ці былым прыставачным у : успамін, ускапаць, успыхнуць; участак, ураджай, указ; 2) у іншамоўных словах, небеларускіх імёнах, прозвішчах, у геаграфічных назвах: ордэн, ордэр, урна; Герберт Уэлс, Роберт Оўэн, С. İ. Ожагаў, М. М. Озераў; г. Уфа, г. Ош, г. Урэчча. ЗАДАННİ ДА ТЭМЫ: ПРАВАПİС ПРЫСТАЎНЫХ Заданне 21. Запішыце прыклады ў слупок, раскрываючы дужкі і ўстаўляючы, дзе трэба, прыстаўную (устаўную) літару. Пасля кожнага слова коратка растлумачце наяўнасць або адсутнасць прыстаўнога зычнага ці галоснага, як паказана ва ўзоры. Узор: на імгненне — перад збегам зычных, першы з якіх м ; пад ільдзінай ― пасля зычнага перад збегам зычных, першы з якіх л ; на льдзіне ― пасля галоснага перад збегам зычных, першы з якіх л ; адштурхнуўшыся, ільдзіна паплыла — пасля знака прыпынку перад збегам зычных, першы з якіх л ;
заржавець — у сярэдзіне слова прыстаўная і не пішацца, адбываецца сцяжэнне (хаця СБМ і падаé варыянты як норму); увóгуле — перад націскным ó ; наóгул — выключэнне; ордэр — іншамоўнае слова; Пад (і)мглой, па(і)мчацца, на(в)укападобны, (в)одбліск, Ля(в)он, (в)указ, (в)опіс, (а)ржаны, (в)успамін, (в)одгулле, (і)льсніцца, (в)оспа, (в)оперны, (г)армата, (Г)анна, горад (В)Осла, (в)обер-афіцэр, (в)ускапаны, Лары(в)он, Мікалай Мікалаевіч (В)Озераў, (в)ачаняты, (в)осемдзесят, (в)універсам, (в)успышка, (в)одгалас, (в)астрэйшы, (В)Обаль, (а)мшэлы, (г)этак, (в)орыва, на(в)астрыць, (в)ужовы, (в)обад, (в)удзільна, (в)альховы, (в)аколіца, на(в)окал, (в)унты, (в)успомніць, (В)Ожагаў, г.(В)Ушачы, г.(В)Урэчча, (В)Уолт (В)Уітмен, полем (а)ржаным [(і)ржаным], да(г)этуль, (в)обыск, (в)універсітэт, (в)ураджайны, (в)одсвет, над (і)мшарынай, на(в)аколле, (в)оканне, па (і)ржышчы, поле (і)ржаное [(а)ржаное], па(в)укападобны, атрымаць (і)льготы, Бела(в)ус, паела (і)ржа, шчокі за(і)рдзеліся, конь (і)ржаў, (в)азёрная гладзь, агонь (і)рдзяны, (в)оптыка, пáдае (і)мжа, На(в)ум, за(і)мшэлы пень, слухай (в)ушамі і глядзі (в)ачыма, г.(В)Орша, за(в)ушніцы, (в)узейшы, (в)унія, (в)уé вяроўку, на(в)оддалек, звіць па(в)уціну, (в)астрыё нажа, у (в)ачах, па(в)учынае кодла, (в)одкуп, (в)упраж, Тадэ(в)уш Касцюшка, (в)отчына (гіст.), (в)отруб’е, (в)аконны. Заданне 22. Спішыце, устаўляючы замест кропак, дзе трэба, прыстаўны (устаўны) галосны ці зычны. Вусна растлумачце правапіс слоў. За..орваць, ..уюн, ..уезд, пры..мчацца, на..одшыбе, вока..мгненна, ..мгненны, ..окаючыя гаворкі, ..Ужгарад, ..ольхі, ..мгла, ..асьміног, у..огуле, ..мжысты, ..окіс, ..этакі, па..ук, ..мжэць, ..мгліцца, ..опера, за ..льнамялкай, пад ..льноцерабілку, ..окрык, на ..льготных умовах, на..удзіць рыбы, да ..лжэвучоных, не ..лгаць, пад ..мшысты дуб, рвануўся ..мгненна, бачыў ..львяня, ..оптам, за ..ржаным палеткам, серп ..ржавы, пад ..ржышчам, пачалося ..ржаўленне, вол ..рвануўся, па..мкнуцца, ..узважыць, ..ода, на..обмацак, На..ум, ..опіум, ..улей, ..умацаванне, ..Омск, ..усце, ..уздэчка, ..Узда, ..узбудзіць, ..узбунтаваць, ..узялок, ..узгадніць, трох..осевы. Заданне 23. Адзначце нумары слоў з прыстаўным галосным або зычным. 1) амшара; 2) іголка; 3) ілюмінатар; 4) абылгаць; 5) іміграцыя; 6) імгненна; 7) іграць; 8) спадылба; 9) ільготы; 10) васемнаццаць; 11) завуголле; 12) вастрыць; 13) водмель; 14) водны; 15) вобразны; 16) волава; 17) водар. Заданне 24. Адзначце нумары слоў, у якіх дапушчана памылка. 1) з іржавым цвіком; 2) на ільнозавод; 3) з ілжэпрарокам; 4) за ільвіцай; 5) памкнуцца; 6) на іржаўчыну; 7) над льняным полем; 8) замглела неба; 9) вялікія ільготы; 10) дожджык ціха імжыць; 11) хутка ірвануў і паімчаўся. Тэма: ПРАВАПİС ПАДОЎЖАНЫХ ЗЫЧНЫХ. і МАРФАЛАГİЧНАЕ ПАДВАЕННЕ і
ВЫКЛЮЧЭННЕ 1 з тэмы ”ПАДОЎЖАНЫЯ ЗЫЧНЫЯ ” :
ВЫКЛЮЧЭННЕ 2 з тэмы ”ПАДОЎЖАНЫЯ ЗЫЧНЫЯ ” :
Заданне 25. Растлумачце фанетычнае падаўжэнне зычных ці яго адсутнасць наяўнасцю або адсутнасцю трох умоў падаўжэння. Смецце, сырасцю, асенні, адкрыццю, трысцё, паддацца, Сібір’ю, чэсцю, здароўем, паняцце, радасцю, гама, палоззе, здарэнне, бонна, выйсце, забеспячэнне, рассакрэціць, калекцыя, гуллівы, мадонна, вяселле, суфікс, ракой Об’ю, збожжа, шасцюдзесяццю сямю, расстацца, Мекка, панна, прымадонна, İльічоўка, ураганны, Ульянаўка, г. Усурыйск, Мелання, Закаўказзе, выльецца, чуллівы, Запарожжа, келля. Заданне 26. Перакладзіце на беларускую мову. Вусна растлумачце наяўнасць або адсутнасць падаўжэння зычных.
Заданне 27. Выпішыце па парадку пад іх нумарамі словы, у якіх ёсць фанетычнае падаўжэнне зычнага. Словы з марфалагічным падваеннем зычнага на стыку марфем не выпісвайце. 1) бя..со..ніца, 2) прагра..ма, 3) Пале..се, 4) ажы..цяўляць, 5) ма..савы, 6) рэжы..сёр, 7) гу..лівасць, 8) шыр..ю, 9) каме..ны, 10) кало..на, 11) бя..спрэчна, 12) бя..сэнсіца, 13) прэ..са, 14) ка..ліграфічны, 15) гру..па, 16) а..тэстат, 17) ба..лада, 18) водгу..ле, 19) мя..каваты, 20) прадчува..не, 21) па..данства, 22) надзё..ны, 23) разво..дзе, 24) се..сія, 25) ра..злава..ца, 26) свежас..цю. Тэма: ПРАВАПİС МЯККАГА ЗНАКА і İ АПОСТРАФА і  
1. ЗМЯКЧАЛЬНЫ МЯККİ ЗНАК пішацца пасля мяккіх зычных: 1) на канцы слоў: столь, лось, алень, знаходзь; 2 3) у сярэдзіне перад мяккімі зычнымі, калі пры змене слова ці падборы аднакаранёвага наступны мяккі змяняецца на цвёрды: пісьменнік ― пісьмо, возьме ― возьмуць.
● перад канчаткам -ма ў 1-й асобе мн. л.: гляньма, кіньма, сядзьма ; ● перад постфіксам -це ў 2-й асобе мн. л.: гляньце, кіньце, сядзьце ; ● перад постфіксам -ся ў 2-й асобе мн. л.: застанься, кінься, прыгледзься; б) у назоўніках перад канчаткам -мі ў Т. скл. мн. л. : коньмі, грудзьмі, слязьмі; в) у назоўніках перад суфіксам -чык, калі слова без гэтага суфікса канчаецца на мяккі знак: камень ― каменьчык, грэбень ― грабеньчык; г) у назоўніках пасля мяккага -н- перад суфіксам -к-: вішанька, песенька (параўн. з Р. скл. мн. л.: вішань, песень); д) у прыметніках перад суфіксам -ск- , калі яны ўтвораны ад назваў месяцаў на -нь і ў слове восеньскі, а таксама ад кітайскіх геагр. назваў: студзеньскі, снежаньскі…; цянь-шаньскі, пнампеньскі, чаньчуньскі, цяньцзіньскі;  
е) у прыметніках у суфіксах -еньк-, эньк-, -аньк-: ціхенькі, добранькі, свежанькі; ё) у лічэбніках: пяцьдзесят, шэсцьдзесят, пяцьсот, шэсцьсот, дзевяцьсот; ж) у прыслоўі ледзьве (праверачнае: ледзь); з) у прыслоўях і займенніках у постфіксе -сьці: дзесьці, кудысьці, якісьці, хтосьці… (праверачныя: дзесь, кудысь, якісь…). 2. РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ МЯККİ ЗНАК пішацца пасля мяккіх зычных перад і [ jі], е [ jэ], ё [ jо], ю [ jу], я [ jа] пры раздзельным іх вымаўленні: кампаньён, ласьён, манпансье, парцье, мільянер, льючы. 3. АПОСТРАФ пішацца пасля цвёрдых зычных перад і [ jі], е [ jэ], ё [ jо], ю [ jу], я [ jа] пры раздзельным іх вымаўленні: пад’есці, кап’ё, камп’ютэр, бур’ян, сузор’і, двух’ярусны. Выключэнне: прыставачны [з] становіцца мяккім пад уплывам суседняга мяккага [ j ]: раз’яднацца ― ра[з' jа]днацца, аналагічна раз’ехацца, раз’юшаны і пад. У беларускай мове, у адрозненне ад рускай, на канцы слоў і ў сярэдзіне перад [ jі], [ jэ], [ jо], [ jу], [ jа] губныя зычныя [б], [п], [м], [ф], [в], [ў] зацвярдзелі, таму пры раздзельным вымаўленні пасля іх пішацца апостраф, а не мяккі знак: голуб, б’ю, накіп, п’ю, восем, сям’я, верф, верф’ю, інтэрв’ю. Пасля ў апостраф не пішацца: здароўе. Заданне 28. Спішыце ў 2 слупкі, раскрываючы дужкі і замест кропак устаўляючы, дзе трэба, мяккі знак або апостраф. Растлумачце іх правапіс. Абедз..ве, аб..ектыў, аген..чык, агледз..це, адсун..це, ад..я(з,ж)джаць, (А,а)ляб..еў, ал..янс, апен..ка, Аршан..шчына, ацес..лівы, балон..чык, бара(ц,дз)..біт, барэл..еф, бац..вінне, без..языкі, біл..ярд, брыл..янт, бу(дз,ц)..це, бул..ён, бур..ян, б(я,е)зрыб..е, вагон..чык, вал..ер, вар..іраваць, вар..яцтва, вас..міног, вас..м..ю, верф.., В..(я,е)тнам, вішан..ка, воз..ме, вос(я,е)н..скі, вын(е,я)н..чыць, высып..це, грудз..мі, д..(а,А)ртан..ян, дз..веры, дз..вес..це, дзец..мі, дз..мухавец, дурнап..ян, у дзядз..кі, жані(дз,ц)..бе, жнів(я,е)н..скі, ж(а,э)н..(-)шэнь, забу(ц,дз)ьце, завес..це, засып..це, зац..мен..не, зачарсц..вець, збуц..велы, з..вес..ся, здран..ц..вець, зімо(в,ў,ь)е, з..мен..шыць, зрэб..е, з..ява, з..ялчэць, ін..екцыя, інт(а,э)рв..ю, інт(а,э)р..ер, ін..шы, камен..чык, камп..ют(а,э)р, каму(с..ці), Кандрац..еў, канф(е,і)ранс..е, кан..ён, кан..як, кан..юнктура, кап..ё, кар..ер, кар..ерыст, карэн..чык, касц..мі, у ка(с,з)..бе, кастан..еты, не квап..ся, кімс..ці, кін..шчык, кін..ма, кін..ся, Кліменц..еў, кон..скі, кон..мі, кон..чык, куп..ярэз, кур..ер, лас..ён, ледз..в(і,е), ліс..ц..е, любан..скі, мадз..яры, к маладос..ці, малакро(в,ў)..е, малац..бітны, мас..ніч(а,ы)на, мен..шас..ць, мен..шы, міл..ярд, міл..янер, мыш..як, надз..мецца, надлоб..е, наладз..це, нáсып.., нян..чыць, Об..ю, павіл..ён, пагало(ў,в)..е, пад..езд, падз..ме, пазнáн..скі, памян..шэн..не, парц..е, пац..вельвацца, п..едэстал, перамен..ваць, перамір..е, перасып..це, пер..е, п..еса, песен..ка, пнам(-?)пен..скі, прамен..чык, про(с,з)..біт, к про(с,з)..бе, у проц..ме, прыхо(ц,дз)..це, п..я(в,ў)ка, разан..скі, раз..вес..це, раз..юша(н,нн)ы, раз..бяр, раз..(е,я)днаць, рамен..чык, россып.., сала(в,ў)..і, саф..ян, с..вежас..ц..ю, с(я,е)м..сот, Сібір..ю, скон..чыць, соц(я,е)н..ка, Соф..я, струмен..чык, студз(е,я)н..скі, с..ціплас..ці, суб..(я,е)ктыўны, сур..ёзны, сядз..ма, ся(дз,ц)..це, тайван..скі, трох..ярус(т)ны, увас..м(е,я)рых, удз..вюх, узакон..ваць, уз..ехаць, узмор..е, ус..міхацца, фельд..егер, Хадос..чын, хрэ(з,с)..б(е,і)ны, ц..віль, ц..віцен..не, ц..мя(нн,н)ы, цян..цзін..скі, цян..(-?)шан..скі, чаго(с..ці), чаму(с..ці), чан..чун..скі, (ч,Ч)эрв(я,е)н..скі раён, шмат..ярусны, штос..ці, шчас..лівы, шчаў..е, шыфан..ер, экстэр..ер. Заданне 29. Выпішыце па парадку нумары слоў, у якіх трэба ўставіць мяккі знак. 1) кан..юнктывіт, 2) апен..кі, 3) в..етнамец, 4) падмен..ваць, 5) праваслаў..е, 6) прэм..ера, 7) выходз..ма, 8) заходз..це, 9) прэм..ер-міністр, 10) пяцібор..е, 11) прэс-пап..е, 12) нян..чыцца, 13) немнагаслоў..е, 14) паўшар..е, 15) зган..біць, 16) медз..ведзяня, 17) малац..біт, 18) сем..дзесят, 19) кудыс..ці, 20) чамадан..чык, 21) мен..шынство, 22) піс..меннасць, 23) нос..біт, 24) фантан..чык, 25) камен..чык, 26) сляз..мі, 27) ранц..е, 28) сен..ёр, 29) бракан..ер, 30) п..едэстал, 31) куп..істы, 32) кур..ёзны, 33) парц..еры, 34) пас..янс, 35) сем..янін. Тэма: З А Ц В Я Р Д З Е Л Ы Я З Ы Ч Н Ы Я і
ВЫКЛЮЧЭННЕ: складанаскарочаныя словы тыпу педінстытут, дзяржінспекцыя, дзяржюркалегія, бортінжынер, палітінфармацыя і словы з прыстаўкамі між-, звыш-, дэз-, контр-, гіпер-, пост-. Тэма: ДЗЕКАННЕ. ЦЕКАННЕ і
Заданне 30. Перакладзіце на беларускую мову. Вусна растлумачце наяўнасць або адсутнасць дзекання, цекання.
Тэма: ПРАВАПİС ВЯЛİКАЙ ЛİТАРЫ і Заданне 31. Спішыце, раскрываючы дужкі і ўстаўляючы патрэбныя літары. Коратка растлумачце іх правапіс. У (д,Д)зень (н,Н)астаўніка, эпоха (а,А)светніцтва, (н,Н)адзвычайны і (п,П)аўнамоцны (п,П)асол, (б,Б)ерталетава соль, (п,П)аўночны (п,П)олюс, (д,Д)авыд-(г,Г)арадок, (э,Э)поха (а,А)драджэння, (з,З)аходняя (Я,Е)ўропа, (м,М)лечны (ш,Ш)лях, (в,В)ялікая (м,М)ядзведзіца, (п,П)(я,е)трусёва дачка, (к,К)рапівоўская творчая манера, (п,П)аўночны (к,К)аўказ, (п,П)ола(т,ч)чына, (н,Н)асовічаў слоўнік, (д,Д)амоклаў меч, гінулі за (б,Б)ацькаўшчыну, (к,К)оласаўская стыпендыя, (ш,Ш)амякінскі стыль, (б,Б)рылёўскія мін(еа,ія)цюры, (б,Б)агдановічавы вершы, (н,Н)апал(ео,іё)наўская тактыка, (н,Н)обелеўская прэмія, (с,С)карынаўскія чытанні, (а,А)хілесава пята, (Г,г)ордзіеў вузел, (с,С)таршыня (п,П)рэзіды(у,ў)ма (в,В)ярхоўнага (с,С)авета (р,Р)эспублікі Беларусь, (м,М)іністэрства (а,А)дукацыі і (н,Н)авукі (р,Р)эспублікі Беларусь, (у,У)ша(т,ч)чына, (а,А)дамаў яблык [’кадык’], (л,Л)юбл(е,і)нская (у,У)нія, (Г,г)рамадзянская вайна, (в,В)ялікая (а,А)йчы(н,нн)ая (в,В)айна, (а,А)нтонаў агонь [’гангрэна’], вёска (к,К)нязева (с,С)яло, унучка (у,У)с(е,я)слава (ч,Ч)арадзея, (м,М)алая (м,М)ядзведзіца, выдавецтва ”(н,Н)ародная (а,А)света”, (р,Р)ычард (л,Л)ьвінае (с,С)эрца, казка ”(з,З)алаты (к,К)лючык(”?), або (”?)(п,П)рыгоды (б,Б)ураціна”, (м,М)інчане, (в,В)і(дзь,ць)бічы, (в,В)іц(е,я)бчукі, (п,П)олацкае (к,К)няства, (у,У)станова (а,А)дукацыі ”Віцебскі (д,Д)зяржаўны (у,У)ніверсітэт (і,İ)мя П.М.Машэрава”, камедыя ”(і,İ)дылія(”?), або (”?)(с,С)ялянка”, (з,З)аходне-(с,С)ібірская нізіна, (б,Б)лізкі (ў,У)сход, (м,М)інскае ўзвышша, (м,М)інскія вуліцы, вецер з (п,П)оўдня, едзем адпачываць на (п,П)оўдзень, (п,П)рыморскі (к,К)рай, (с,С)карынаўскае (с,С)вята, (п,П)арыжская (к,К)амуна, заключылі (б,Б)рэсцкі (м,М)ір, свята ў (д,Д)оме (л,Л)ітаратараў, у (д,Д)оме (в,В)етэранаў, у (л,Л)ядовым (п,П)алацы, у (п,П)алацы (с,С)порту, (о,О)рдэн (п,П)рацоўнага (ч,Ч)ырвонага (с,С)цяга, (о,О)рдэн (с,С)лавы II (с,С)тупені, (д,Д)ругая (с,С)усветная (в,В)айна, (п,П)ляц (в,В)олі, (б,Б)елавежская (п,П)ушча, стыл(ю,я) (р,Р)энесанс(у,а), (э,Э)поха (р,Р)энесанс(у,а), (с,С)ізіфава (п,П)раца, (к,К)аінава пячаць (кляймо), (а,А)рыядніна ніць, (а,А)ўгіевы стайні, народы (у,У)сходу, краіны (з,З)ахаду, (т,Т)антáлавы пакуты [мукі], (н,Н)ародны (п,П)аэт [(п,П)ісьменнік], (м,М)ележаўскія (У,ў)рачыстасці, (к,К)оласаўская трылогія, прыедзем на (в,В)ялікдзень, святкавалі (к,К)аляды, г. (в,В)ялікія (л,Л)укі, (к,К)андыдат (ф,Ф)ілалагічных навук, (с,С)аюз (п,П)ісьменнікаў, вядомы (п,П)ушкініст, (н,Н)аднёманскія прасторы, (а,А)кадэмія мастацтваў, (т,Т)урава-(п,П)інскае (к,К)няства, (г,Г)анаровая (г,Г)рамата, (г,Г)омельскія школы, (т,Т)ыдзень (ц,Ц)ацкі, (б,Б)ыкаўскі пейзаж, (м,М)ележаўская мова, (м,М)іністр (з,З)амежных спраў, (м,М)іністэрства (а,А)дукацыі, сучасныя (з,З)ёлкіны і (г,Г)арлахвацкія, (б,Б)ярэзінскія краявіды, (н,Н)ямеччына, (б,Б)елавежскія лясы, (у,У)сходняя Сібір, (ц,Ц)юменская нафта, (п,П)алескія раўніны, (р,Р)ыжскія завулкі, (г,Г)рузінскі каньяк, (т,Т)аварыства (б,Б)еларускай мовы, (г,Г)рынвіцкі мерыдыян, (к,К)анстытуцыйны (с,С)уд, (д,Д)ошка (г,Г)онару, (б,Б)аркулабаўскі летапіс, фанабэрысты (д,Д)онжуан, (л,Л)ітоўская метрыка, (г,Г)ном, (э,Э)льф і (ф,Ф)ея, позняе (б,Б)арока, (т,Т)ураўскае (е,Е)вангелле, (б,Б)іблія, (е,Е)вангелле, (р,Р)акаўскі рынак, (с,С)татут (в,В)ялікага (к,К)няства (л,Л)ітоўскага, (к,К)аменны век, (т,Т)раццякоўская (г,Г)алерэя, (ф,Ф)ароскі маяк, (б,Б)уда-(к,К)ашалёўскія лясы, (э,Э)нцыклапедыя (л,Л)ітаратуры і (м,М)астацтва Беларусі, (ч,Ч)ырвоная (к,К)ніга Беларусі, (п,П)алярная зорка, (д,Д)зяржава (к,К)іеўская (р,Р)усь, (в,В)іцебскія ваколіцы, заняпад (з,З)алатой (а,А)рды, жвавы (п,П)егас, (г,Г)ранавітая палата. 9 (м,М)ая — (д,Д)зень (п,П)ерамогі; (з,З)аслужаны (д,Д)зеяч (н,Н)авукі (д,Д)октар (ф,Ф)ілалагічных (н,Н)авук (п,П)рафесар Ф.М. Янкоўскі. Закончыў (г,Г)омельскую сярэднюю школу № 26. ААН — (а,А)рганізацыя (а,А)б’яднаных (н,Н)ацый; (а,А)кадэмія (н,Н)авук (б,Б)еларусі цяпер пера(і,й)менавана ў (н,Н)ацыянальную (а,А)кадэмію (н,Н)авук (р,Р)эспублікі Беларусь. Штотыднёвік ЛіМ — гэта ”(л,Л)ітаратура і (м,М)астацтва”. Ля помніка — (в,В)ечны (а,А)гонь. Тэма: ПРАВАПİС СКЛАДАНЫХ НАЗОЎНİКАЎ і Заданне 32. У левы слупок запішыце назоўнікі, у правым коратка растлумачце іх напісанне.
Заданне 33. Адзначце нумары назоўнікаў, якія пішуцца праз злучок.
Тэма: ПРАВАПİС СКЛАДАНЫХ ПРЫМЕТНİКАЎ і Заданне 34. Запішыце прыметнікі ў левы слупок злітна, праз злучок ці асобна. У правым растлумачце іх напісанне па ўзоры:
     
Заданне 35. Запішыце складаныя прыметнікі і назоўнікі разам, асобна ці праз злучок. Вусна растлумачце іх правапіс. Агра/тэхніка, аўта/пілот, высока/адукаваны, вышэй/пералічаныя, грунтоўна/прадуманы, гуслі/самаграі, дзівосна/прыгожы, думкі/мары, заходне/германскі, зюйд/вест, кілаграм/калорыя, кіна/кадр, кіна/канцэрт, кіселе/падобны, класава/варожы, кола/гусенічны, коне/завод, конна/ гвардзеец, конна/спартыўны, контр/адмірал, контр/атака, контр/манеўр, контр/меры, контр/разведка, корма/ўборачны, культурна/масавы, культ/масавы, купля/продаж, крытыка/бібліяграфічны, крэйсер/авіяносец, лева/бярэжжа, лева/бярэжная, легка/вагавы, леса/тэхнічны, лёгка/маторны, лёгка/ўзброены, лёгка/ўспрыняты, ліберальна/манархічны, мала/вопытны, мала/габарытны, мала/дасведчаны, малочна/кансервавы, малочна/кіслы, малочна/таварны, малочна/мясны, масла/завод, матч/турнір, мед/санбат, мела/драма, макра/космас, мікра/раён, міні/ансамбль, мота/дром, мота/лодка, мяса/малочны, мяса/прадукты, мяса/раслінны, навукова/ абгрунтаваны, навукова/папулярны, народа/насельніцтва, народа/ўладдзе, народна/гаспадарчы, народна/дэмакратычны, обер/пракурор, обер/яфрэйтар, паліт/эмігрант, паў/акна, паўднёва/афрыканскі, паў/Мінска, празрыста/сіні, праца/дзень, прэс/канферэнцыя, псеўда/навуковы, пяці/сот/кіламетровы, радыё/тэлеграма, сама/адвод, свежа/марожаны, складана/скарочаны, сон/трава, стара/дарожскі, трох/павярховы, экс/міністр. Заданне 36. Выпішыце па парадку нумары слоў, пры ўтварэнні прыметнікаў ад якіх суфікс -ск- захоўваецца (не змяняецца на -цк- ). 1) Добруш, 2) Слаўгарад, 3) Пухавічы, 4) Гарадок, 5) Глыбокае, 6) узбек, 7) калмык, 8) рыбак, 9) славак, 10) казак, 11) казах, 12) салдат, 13) Кранштат, 14) Пецярбург, 15) сакавік, 16) універсітэт, 17) Брэст, 18) Фінляндыя, 19) гігант, 20) паляшук, 21) Свіслач, 22) прапагандыст. Заданне 37. Падбярыце 10 прыкладаў на першую схему пад умоўнай назвай ЦёТаЧКа і па 2 – 3 прыклады ― на астатнія схемы. 
жүктеу/скачать 1.41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
уск. : солью – [со л'jу ]
) у сярэдзіне пасля мяккіх перад цвёрдымі, а пасля [л'], [н'] ― і перад цвёрдымі, і перад мяккімі зычнымі: вольны, пісьмовы; ельнік, яблынькі; 
