Сабақтарды қысқа мерзімді жоспарлау бойынша Әдістемелік ұсынымдар по краткосрочному планированию
Мұғалімдердің сабақты жоспарлауға бөлетін уақыты
жүктеу/скачать 6.44 Mb. Pdf көрінісі
|
| Мұғалімдердің сабақты жоспарлауға бөлетін уақыты
ЭЫДҰ (2021) мәліметтері бойынша, мұғалімдер сыныптан тыс уақытта орындауы керек барлық тапсырмалардың ішінде сабақтарды дайындау және жоспарлау ең көп уақытты алады. Сондай-ақ бұл сапалы оқытудың негізгі шарты болып табылады. Мұғалімдер кәсіби шығармашыл мамандар болғандықтан, олардың қызметі оқушыларды дамытуға және сабаққа белсенді қатысуға бағытталған тиімді сабақтарды әзірлеуді қамтуы керек. TALIS-2018 оқыту және білім беру мәселелері бойынша мұғалімдер корпусының халықаралық зерттеуі мұғалімдердің сабақты дайындауға қанша уақыт жұмсайтынына және оның оқу сапасына қалай әсер ететініне қатысты маңызды нәтижелерді анықтады. Осылайша, ЭЫДҰ елдерінде мұғалімдер өткен апта ішінде сабақтарын дайындауға және жоспарлауға 6,7 сағат жұмсайтыны белгілі болды. Атап айтқанда, орташа көрсеткіштер Түркияда шамамен 3-4 сағаттан Колумбияда, Словенияда және Жапонияда 8 сағаттан астам уақытқа дейін әртүрлі болып шықты. Сондай-ақ, көптеген елдерде бұл орташа мәндер 5-6 сағаттық интервалмен айтарлықтай ерекшеленді. Бұл зерттеу көрсеткендей, егер мұғалімдердің төрттен бір бөлігі сабақтарды дайындауға және жоспарлауға орта есеппен 3 сағат немесе одан да аз уақыт жұмсаса, қалған төрттен бір бөлігі 9 сағат немесе одан да көп уақыт жұмсайды. Сонымен қатар, мұндай ерекшеліктер әртүрлі пәндер мен сыныптар бойынша дайындық уақытының айырмашылығын көрсетуі мүмкін. Сондай-ақ, зерттеу нәтижелері мұғалімдерге әртүрлі сабақтар дайындап, оларды жоспарлауға әртүрлі күш салу керек екенін көрсетуі мүмкін. Мұғалімдердің сабақтарды жоспарлау және дайындау бойынша жұмыс уақыты мемлекетішілік білім беру стандарттары мен нормативтерін ескере отырып әртүрлі болуы мүмкін. ЭЫДҰ елдері мұғалімдерінің жалпы жұмыс және оқытушылық уақыттың ұлғаюына қарамастан, олардың сабақтарды жоспарлауға және дайындауға жұмсаған сағаттары орта есеппен 2013-2018 жылдар аралығында қысқарған (ЭЫДҰ, 2021). TALIS-2018 соңғы есебіне сәйкес, егер сабаққа дайындық жас факторына байланысты тиімдірек болса, мұндай көрсеткіш алаңдаушылық туғызбайды. Тәжірибелі мұғалімдер сабақтарын жоспарлауға аз уақыт жұмсайтын болғандықтан, 68 мұғалімдердің тәжірибесі мен жасы сабаққа дайындықтың орташа уақытының қысқаруына әсер етуі мүмкін. Сондай-ақ, технологияның таралуы сияқты әлемдік өзгерістер де орташа уақыттың қысқаруында үлкен рөл атқарды, өйткені ол мұғалімдердің сабақты жоспарлау материалдары мен идеяларымен алмасу ынтымақтастығын нығайтуға ықпал етті. Дегенмен, жоспарлау уақытының қысқаруы мұғалімдерді сабаққа дайындалу уақытын қысқартуға мәжбүр еткен басқа алаңдатарлық факторлармен байланысты болуының ықтималдылығын да ескеру қажет. Мысалы, мұндай факторлар оқу жүктемесінің артуына және сабақты жоспарлауға уақыттың жетіспеуіне байланысты болуы мүмкін (ЭЫДҰ, 2021). ЭЫДҰ сарапшыларының пікірінше, осы факторлардың қайсысы жоспарлау уақытын қысқартуға ықпал еткенін анықтау өте қиын, өйткені бұл жоғарыда аталған барлық факторлардың жиынтығы болуы мүмкін. Жалпы, оқыту уақыты мен сабаққа дайындық арасындағы дұрыс тепе-теңдікті табу маңызды мәселе болып саналады. Мұғалімдердің тәжірибесі дәлелдегендей, білім берудің тиімділігі бұл тепе-теңдікті анықтайтын жалғыз фактор емес (ЭЫДҰ, 2019). Мұны мұғалімдердің тәжірибесі мен уақытына ресурстар мен материалдардың жетіспеушілігі, топтық әңгімелердің рөлі және әртүрлі контекстік факторлар сияқты маңызды кедергілер әсер ететіндігімен түсіндіруге болады. Мұқият дайындық сабақтың сапасын арттыруы мүмкін, бірақ сонымен бірге оқудағы әртүрлі белгісіздіктер сабақты жоспарлаудың тиімділігін шектейтінін ескерген жөн. Мұғалімдерге сабақтарды дайындауға және жоспарлауға қосымша уақыт беретін әртүрлі стратегиялар бар. Мысалы, ЭЫДҰ мұғалімдерге қосымша қызметпен жүктемей, сабаққа дайындықтың негізгі міндеттеріне ғана назар аударуға мүмкіндік беруді ұсынады. ЭЫДҰ-ның кейбір елдерінде мұғалімдердің сағаттары бірдей болғанымен, сабаққа дайындық уақыты белгілі бір елдің ішкі және сыртқы факторларына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Мысалы, Словениядағы мұғалімдердің сабаққа дайындалу уақыты Испаниядағы мұғалімдерге қарағанда көбірек, дегенмен екі елде де мұғалімдердің сабақ беру сағаттары бірдей. Сол сияқты, Жапонияда мұғалімдердің 69 Нидерландыдағы әріптестеріне қарағанда сабақтарды дайындауға және жоспарлауға уақыты көбірек (ЭЫДҰ, 2021). Сонымен қатар мұғалімдердің сабақтарын дайындауға және жоспарлауға жұмсалатын жалпы уақыты әртүрлі факторларға байланысты өзгереді. Мысалы, ойлау мен дамудың әртүрлі деңгейлері, сондай-ақ әртүрлі оқу үлгерімі бар оқушылар оқытуға сараланған тәсілді қажет етуі мүмкін, ал ол мұқият дайындықты талап етеді (Sellen, 2016). Сондықтан да тәжірибелі мұғалімдерге қарағанда жаңадан келген мұғалімдерге белгіленген міндетті стандартқа сәйкес жоспарларды дайындау және әзірлеу үшін көбірек уақыт қажет болуы мүмкін. Жаңа мемлекеттік стандарттардың, бағдарламалар мен реформалардың енгізілуі де сабақтарды дайындауға және жоспарлауға көп уақытты қажет етеді, өйткені мұғалімдерге білім беру мазмұнындағы өзгерістерге бейімделуге уақыт керек (ЭЫДҰ, 2021). Сондықтан мұғалімдерге оқу тиімділігін арттыруға бағытталған жаңа өзгерістерге бейімделу және дайындалу үшін жеткілікті уақыт берілуі керек. жүктеу/скачать 6.44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|