Сабақтың мақсаты: Тақырыптың негізгі сұрақтары бойынша білімін қалыптастыру
жүктеу/скачать 1.64 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5 тапсырма. С итуациялық есептерді шешу
- 7 тапсырма. Сөзжұмбақты шешу Тігінен
- 15 тақырып.
- 2 тапсырма
- 3 тапсырма. Есепті шешу
- 7 тапсырма «Қызба мен гипертермияның айырмашылықтары» кестесін толтырыңыз
- 8 тапсырма. Есепті шешіңіз
ТӘЖІРИБЕЛІК ЖҰМЫС № 1 тапсырма. Бақаның тілінде қабыну кезіндегі әлтерация және қан тамырларының әсерленістерін зерттеу. Әдісі: Бақаны, жұлынын зақымдап, қимылсыздындырады.Тілінің препаратын дайындайды. Қабынуды тілінің астына азотқышқылды күмістің ұнтағын салып туындатады. Тілдің бүлінген және бүлінбеген жерлерін жәй көзбен қарап, салыстырады. Сонан соң тілдің үстіне метилен көгінің бірнеше тамшысын тамызып, тазаланған сумен тез шайып тастайды. Бүлінген жасушалар және қан тамырларының бояуды сіңіру қабілетін бүлінбеген жермен салыстырады. Тіршілігін жоғалтқан ошақта және оның шеткері жағында қан тамырларының өзгерістерін зерттейді. № 2 тапсырма. Бақа шажырқайында қан айналымның өзгерістері мен лейкоциттердің эмиграциясын зерттеу (Конгейм тәжірибесі) Әдісі: Бақа шажырқайын тақтайша тесігінің үстіне керіп бекітеді. Микроскоптың кішкене үлкейтуімен ұсақ тамырларындағы қанайналымын бақылайды. Қан тамырларының саңылауларнының өзгерістеріне, қылтамырлар санына, қан ағысының жылдамдығына назар аудару кажет. Лейкоциттердің қан тамырларының жиектеріне кемерленіп тұруын байкайды. Ары қарай микроскоптың үлкейтуін кішкенеден үлкенге алма-кезек ауыстырып отырып, қан ағысы жылдамдығының өзгерістерін байкай келе, лейкоциттердің тамырдың сыртына шығуын көруге болады. Дәптерге лейкоциттердің эмиграциясының сатыларын жазып, сүретін салады. № 3 тапсырма. Іріңді экссудаттың морфологиялық көрінісін зерттеу. Әдісі: Іріңді жалқықтың жағындысын Романовский – Гимзе әдісімен бояйды да, оның морфологиялық көрінісін зерттейді. «Іріңді денешіктер» (тіршілігін жоғалтқан лейкоциттер) тіндердің ыдырау бөлшектері, бактериялар бар болса, оларға назар аударады. №4 тапсырма. Микроскоппен тауық эритроциттерін теңіз тышқандарының моноциттерімен фагоциттелуін зерттеу. Әдісі: Теңіз тышқанының құрсақ қуысына, асептикалык қабыну туындататын, зарарсыз дандырылған ет-пептондык сорпа ерітіндісін енгізеді. Құрсақ қуысы экссудатында көптеген макрофагтар жиналып қалады. Бір тәулектен кейін, қабыну дамыған соң, теңіз тышқаның іш қуысына тауық эритроциттерін енгізеді. Артынан іш қуысынан 1 мл-дей эксудатты шприцпен сорып алады да, одан әйнекке жағынды жасап, Романовский-Гимзе әдісмен бояйды. Бұл жағындыны микроскоптын кішкене және үлкен үлкейтулері арқылы зертейді. Тауық эритроциттері теңіз тышқандарының моноциттермен фагоциттелінеді. №5 тапсырма. Ситуациялық есептерді шешу № 1есеп. Кәсіпорынның медпунктіне автоклавтың авариясы кезінде сирағынан күйік алған екі жұмысшы келді. Олар бас ауыруына,күйік аумағындағы домбығу және ашып ауыру сезіміне шағымданады. Қарап тексергенде: зардап шегуші А-да сирағы гиперемияланған, олардың терісі ісінген, зардап шегуші Б –да осы әйгіленімдермен қатар ашық-сары мөлдір сұйықтыққа толы көпіршіктер анықталды. Екі науқасқа да ауруханалық қағаз және емдік ұсыныстар берілді, бірақ екеуі де оларды орындамады. 3 күннен кейін зардап шегуші А-ң жағдайы қалыпқа түсті, ал Б-ң жағдайы біршама нашарлады: жайылған ісік, күйік шалған жерлерде ауыру сезімі күшейді және күйік аймағында көптеген іріңді көпіршіктер ( бактериологиялық зерттеуде алтын стафилококк табылды) пайда болды, дене температурасы 38,9 ◦С. Сұрақтар: 1. Науқаста қандай дерттік үрдістер дамыды? Қабынудың сипатын анықтау үшін қандай қосымша зерттеулер тағайындауға болады? 2. Бір жайтпен шақырылған дерттік үрдістің әртүрлі ағымда өтуінің себептері қандай? 3. Зардап шегуші Б-да әйгіленімдердің даму тетігі қандай? 4. Зардап шегуші Б-да жұқпа емес дерттік жайт неге іріңді көпіршіктер пайда болуына әкелді? № 2 есеп.Науқас тез шаршағыштық, ұйқышылдық, қолындағы ауыру сезіміне шағымданады. Дене температурасы 38,30С. Қарап тексергенде сол қол бас бармағындағы тырнақ бунағының көлемі ұлғайған, гиперемияланған, сипап сезгенде ауырады. Қанда солға жылжыған нейтрофильді лейкоцитоз (15х109/л), ЭТЖ 40 мм/сағ., жалпы нәруыз 77 г/л, әлбумин/глобулиндік коэффициент – 0,9, СӘН жоғарылаған. 1. Организмнің реактивтілік жағдайы мен дерттік үрдісті сипаттаңыз 2. Қабынудың жергілікті белгілерін тауып, олардың патогенезін түсіндіріңіз 3. Науқаста қабынудың қандай жалпы белгілері бар және олардың патогенезі қандай? № 7 тапсырма. Сөзжұмбақты шешу Тігінен: 1 – бронхылардың қабынуы; 2 – арахидон қышқылының циклооксигеназа ферментімен тотығуынан пайда болатын қабыну медиаторы; 3 – бұлшық еттің қабынуы; 4- калликриин-кинин жүйесі әсерленуінең пайда болатын қабыну медиаторы; 5 – жасушалардың өсіп-өнумен көрінетін қабынудың компоненті; 6 – лаброциттердің түйіршіксізденуінен босайтын қабыну медиаторы; 7 – лейкоциттердің эндотелий жасушаларына әлсіз жабысуын қамтамасыз ететін адгезиялық молекулардың тобы; 8 - лейкоциттердің қан тамырлары қабырғалары арқылы қабыну ошағына шығуы; 9 - қабыну ошағына қанның нәруыздармен бірге сұйық бөлшектерінің шығуы; 10 – қалқанша бездерінің қабынуы; 11- қызыл иектің қабынуы; 12 – пролиферацияның тежегіштері; 13 – бүйрек қабынуы. Көлденеңінен: 1 – өкпе қабының қабынуы; 2 - өкпенің қабынуы; 3 – қабыну ошағына алғашкы шығатын лейкоциттер; 4 - бронхылардың қабынуы; 5 – артерия қабырғаларының қабынуы; 6 – қол саусағының қабынуы; 7 – эндотелий жасушаларына лейкоциттердің қатты жабысуын қамтамасыз ететін адгезиялық молекулардың тобы; 8 – жүрек етінің қабынуы; 9 - арахидон қышқылының пайда болатын қабыну медиаторы; 10 – қауырт қабыну кезіндегі қан тамырлары өзгерістерінің бірінші сатысы; 11 – тілдің қабынуы; 12 – қабыну кезіндегі қан тамырлары өзгерістерінің сонғы сатысы; 13 – жасушалардың, жасушааралық заттардың, қан тамырларының, нерв аяқшаларының бүліністерімен байкалатын қабынудың компоненті; 14 – стаздың бірінші сатысы; 15 - қабыну ошағындағы физикалық-химиялық өзгеріс; 16 – жаңадан түзелетін жасушалык қабыну медиаторы; 17 - арахидон қышқылының липоксигеназа ферментімен тотығуынан пайда болатын қабыну медиаторы; 18 – нервтің қабынуы; 19- созылмалы қабынудың негізгі жасушалары; 20 – мұрының шырышты қабығы қабынуы; 21 – қабынуға қарсы гормондар; 22 – қуықтың қабынуы.
ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі
Қосымша
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ
А) аяқ-қолдың ашық сынуында В) тіннің ишемиялық өлеттенуі С) қан құйылғанда D) сіңір және тарамыс созылғанда Е) зарарсызданған бөтен текті нәруызды ауыздан тыс енгізгенде
А) домбығу, қызару, қызметтің бұзылуы В) жергілікті температураның жоғарылауы, ауыру С) артериялық гиперемия, веналық гиперемия, стаз D) ацидоз, гиперосмия, гиперонкия Е) әлтерация, экссудация мен лейкоциттердің эмиграциясы бар қанайналымының бұзылуы, пролиферация
А) қабыну дәнекерлерінің әсерінен В) қабыну ошағындағы физикалық-химиялық өзгерістерден С) флогогендік жайттың әсерінен D) микроциркуляция бұзылыстарынан Е) қабыну ошағындағы зат алмасуы бұзылысынан 4. Қабыну ошағында зат алмасуы сипатталады (3) А) зат алмасудың аяғына дейін тотықпаған өнімдерінің жиналуымен В) тыныстық коэффициенттің төмендеуімен С) анаэробтық гликолиздің белсенділенуімен D) тыныстық коэффициенттің жоғарылауымен Е) тотығулық фосфорлану үрдістерінің күшеюімен 5. Қабыну ошағында физикалық-химиялық өзгерістерге жатады (4) А) калий иондары мөлшерінің жоғарылауы В) алкалоз С) осмостық қысымның жоғарылауы D) онкотикалық қысымның жоғарылауы Е ) ацидоз 6. Сәйкестікті тап: 1. Қабынудың жасушалық дәнекерлері (8) 2. Қабынудың гуморалдық дәнекерлері (3)
7. Қабыну ошағында микроциркуляциялық өзгеріс сатыларының дұрыс бірізділігі (1) А) ишемия, артериялық гиперемия, веналық гиперемия, стаз В) артериялық гиперемия, веналық гиперемия, ишемия, стаз С) артериялық гиперемия, ишемия, веналық гиперемия, стаз D) ишемия, артериялық гиперемия, стаз, веналық гиперемия Е) ишемия, веналық гиперемия, артериялық гиперемия, стаз. 8. Қабыну кезінде қанайналымы мен микроциркуляция бұзылыстарының негізгі және өте ұзақ сатысы (1) А) артериялық гиперемия В) артериолалардың тарылуы С) қан ағымының жергілікті тоқтауы D) веналық гиперемия Е) стаз
9. Сәйкестікті тап 1. Веналық гиперемия патогенезінің қан тамырыішілік жайттары (4) 2. Веналық гиперемия патогенезінің қан тамырысыртылық жайттары (2) А) қан қоюлануы В) уақ тромб түзілуі С) қан ағымы жылдамдығының баяулауы D) эндотелийдің ісінуі Е) экссудат және жасушалық сіңбелермен венулалардың қысылуы F) қылтамырлар мен венулалар қабырғасының айналасындағы дәнекер тіндік талшықтардың бүлінуі
А) ишемияға В) артериялық гиперемияға С) веналық гиперемияға D) стазға Е) стаз алдық жағдайға 11. Экссудацияның патогенезіне қатысады (3) А) қан тамырлары қабырғасы өткізгіштігінің жғарылауы В) қылтамырларда гидростатикалық қысымның жоғарылауы С) қабынған тіндердің гиперосмиясы және гиперонкиясы D) қанның онкотикалық қысымының жоғарылауы Е) тіннің онкотикалық қысымының төмендеуі 12. Қан тамырлары қабырғасының өткізгіштігізедәуір жоғарылағанда дамитын экссудат түрі (2) А) іріңді В) сірлі С) қанды D) фибринді Е) шірікті 13. Іріңді экссудатқа тән (4) А) көп мөлшерде іріңді денешіктердің болуы В) өлген және бүлінген нейтрофилдердің аз болуы С) жоғары протеолиздік белсенділік D) көбінесе кокктармен туындатылады Е) жіті қабыну кезінде дамиды 14. Фибриндік экссудатқа тән (4) А) фибрин мөлшерінің жоғары болуы В) қан тамырлары өткізгіштігінің едәуір жоғарылауы С) ауыз қуысы, бронхылар, асқазан, ішектің шырышты қабығында дамиды D) тек созылмалы қабыну кезінде пайда болады Е) дизентерия, дифтерия кезінде пайда болады 15. Лейкоциттердің қабыну ошағына қан тамырларынан түсуінің бірізділігі (1) А) нейтрофилдер, лимфоциттер, моноциттер В) нейтрофилдер, моноциттер, лимфоциттер С) моноциттер, лимфоциттер, нейтрофилдер D) лимфоциттер, моноциттер, нейтрофилдер Е) моноциттер, нейтрофилдер, лимфоциттер 16. Қабыну ошағында лейкоциттердің бағытталған қозғалысы байланысты (4) А) хемотаксистік түрткіленуге В) лейкоциттердің жиырылулық құралының белсенділенуіне С) тиксотроптық құбылысқа(гелдің золға қайтымды ауысуы) D) гликолиздің белсенділенуіне Е) липолиздің белсенділенуіне 17. Фагоцитоз жеткіліксіздігі ақауларына байланысты (4) А) лейкоциттердің уақ өзекшелік жүйесінің В) лейкоциттердің жиырылғыштық құралының С) адгезиялық молекулалардың D) тотығулық фосфорлану ферменттерінің Е) бактерицидтік жүйе ферменттерінің 18. Сәйкестікті тап
А) цитокиндер В) соматотропин С) өсу жайты D) өспелердің тіршілігін жоятын жайт E) интерлейкин - 1 F) гамма - интерферон G) адгезиялық молекулалар
А) Functio laese В) Tumor С) Rubor D) Calor Е) Dolor
А) ауыру
В) домбығу С) уыттану әйгіленімдері D) ЭТЖ жоғарылауы Е) қызба F) лейкоцитоз
А) тіндерде бактериялардың ұзақ болуы В) фагоцитоздың жеткіліксіздігі С) иммундық жүйенің тұрақты түрткіленуі D) макрофагтар мен лимфоциттердің жоғары дәрежедегі бірігуі Е) цитокиндер өндірілуінің азаюы 23. Қабынуға қарсы әсері бар гормондар (2) А) тироксин В) глюкокортикоидтар С) соматотропин D) АКТГ Е) әлдостерон 24. Қабынудың қорғаныстық маңызы : (4) А) зақымдану аймағын шектейді В) дерт туындататын жайт және ыдырау өнімдерінің таралуын бөгейді С) микробтар уыттарын және тіндер әлтерациясы өнімдерін әсерсіздендіреді D) организмнің иммундық жүйесін тежейді Е) организмнің қорғаныстық жайттарын іске жұмылдырады 25. Сәйкестікті тап: 1. Қабынудың патогенездік емі (3) 2. Қабынудың этиотроптық емі (3) А) қабыну ошағында микроциркуляцияны қалпына келтіру В) жасушалық мембраналарды тұрақтандыру С) қабыну дәнекерлерінің әсерін төмендету D) микробқа қарсы дәрілерді белгілеу Е) организмнің төзімділігін жоғарылату F) зақымданған тіндерді кесіп алып тастау
№ 15 тақырып. ҚЫЗБА Сабақтың мақсаты:
жағдайларды патофизиологиялық сараптағанда қолдану
Оқытудың міндеттері:
жағдайларын патофизиологиялық сараптағанда қолдана білу Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Оқыту әдістеріі: Пікірталас, аз топтарда жұмыс жасау – тапсырмаларды орындау, нәтижелерін талқылау. Бақылау тәсілдері: Ауызша сұрау, ситуациялық есептердің, үлгілеу жағдайларының қорытындысын, кетелердің толтырылуын тексеру ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ № 1. тапсырма. Тәжірибе жағдайларын талддау негізінде пирогендік ықпалға жануарлардың серпілісін көрсетіңіз және тәжірибенің хаттамасының сызбанұсқасын толықтырыңыз.
№ 2 тапсырма А.тәжірибе Бақылау және азот-ипритпен шақырылған айқын гранулоцитопениясы бар егеуқұйрықтарда скипидарды тері астына енгізу арқылы қызба туындатады. Сұрақтар:
Б. тәжірибе Тәжірибеге 3 қоян қолданылды. А. қоянға көктамыр ішіне пирогенал енгізілді. 5 минуттан кейін А. қояннан қан алынып 5 мл сарысу дайындалып, ол Б. қоянға енгізілді. Тағы 120 минут өткеннен кейін А. қояннан қан алынып, 5 мл сарысу дайындалып, көктамыр ішіне В. қоянға енгізілді. Қояндардың үнемі дене қызымы өлшеніп тұрды. В. қоянында Б. қоянымен салыстырғанда сарысу енгізген уақыттан бастап есептегенде дене қызымы тез және айқын түрде көтерілді. Неге? В. тәжірибе. ОЖЖ-нің қызба дамуындағы қызметтік маңызын анықтау үшін 3 егеуқұйрыққа келесідей тәжірибе жүргізілді. № 1 егеуқұйрықтың іш қуысына 200г дене салмағына 0,6 мл 0,05% фенаминді енгізеді. № 2 егеуқұйрыққа – 4% гексенал ерітіндісі сол көлемде енгізіледі. № 3 егеуқұйрыққа – NaCl изотониялық ерітіндісін жоғарыдағыдай көлемде енгізеді. № 2 егеуқұйрықта есірткілік жағдай дамығаннан кейін барлық жануарлардың дене қызымы өлшеніп, 3 егеуқұйрыққа да бұлшықеттеріне пирогеналды бірдей мөлшерде енгізді. Содан соң 15 минут сайын 1,5 сағат бойы әрбір жануардың дене қызымы өлшеніп отырылды. Нәтижелері кестеде көрсетілген.
Сұрақтар:
№ 3 тапсырма. Есепті шешу Науқас Б., 25 жаста, ЖИТС-қа байланысты ауруханада жатқанда қызба (дене қызымы 38,9), қақырықты жөтел және дем алу кезінде оң кеуде тұсында ауыру сезімі пайда болды. Зерттеу барысында лимфоциттер мен моноциттердің азаюына байланысты лейкопения, қақырықта (Грамм бойынша бояғанда): көп мөлшерде эпителий жасушалары, лейкоциттер, әртүрлі бактериялар, трептонема Аг реакциясы оң.
№ 4 Тапсырма. Қызбаның бірінші сатысында әйгіленімдер пайда болуының тетіктерін және олардың қызба дамуындағы маңызын түсіндіріңіз.
№ 7 тапсырма «Қызба мен гипертермияның айырмашылықтары» кестесін толтырыңыз
№ 8 тапсырма. Есепті шешіңіз 18 жастағы Михаил П. жағажайда 6 сағат болып келгенннен кейін әлсіздік, бас айналу, басының солқылдап ауыруы, діріл мен жүрек айнуы пайда болды. 30 мин өткеннен кейін құсып, дене қызымы — 39 °C дейін көтерілді. Аспирин мен спазмалгон қабылдаған соң дене қызымы 37 °C дейін төмендеуіне қарамастан, жағдайы одан сайын ауырлап, Михаил жедел жәрдем шақыруға мәжбүр болды. Ауруханаға алып бара жатқан жолда есінен тануына байланысты жан сақтау бөліміне жеткізілді. 1. Науқаста қандай патологиялық жағдай дамыды? 2. Оның даму себептері мен тетіктері қандай? ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі
Қосымша
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ 1. Сәйкестікті тап: 1. Жұқпалық қызба (2) 2. Жұқпалық емес қызба (6)
2. Сәйкестікті тап: 1. Алғашқы пирогендер (3) 2. Салдарлық пирогендер (2)
3. Салдарлық эндогендік пирогендерді негізгі өндірушілер (4)
4. Эндогендік салдарлық пирогендерге жатады (4)
5. Дұрыс тұжырымдар (3)
6. Дұрыс тұжырым (1)
7. Қызба кезінде дене температурасы жоғарылауы патогенезінің көрсетілмеген тізбегі: экзогендік пирогендер ® фагоциттер ® ? ® жылу реттеу орталығы A) микробтар эндотоксиндері B) эндогендік пирогендер C) простагландиндер D) оралымды нуклеотидтер E) липопротеидтер 8. Қызба кезінде дене температурасы жоғарылауының тетігі байланысты (4)
9. Қызба кезінде дене температурасы жоғарылауы патогенезінде маңызы бар (6)
10. Қызбаның 1-сатысында, қағида бойынша, байқалады (1) жүктеу/скачать 1.64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||