Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер
жүктеу/скачать 2.06 Mb.
|
|
келді деген сөздің бірінші к дыбысы алдыңғы сөздің соңғы дауысты а дыбысының әсерінен ұяңданып, г болып (гелді) айтылады. Ал жазуда олар ескерілмейді, орфографиялық норма негізінде жазылады. Сөздердің дүрыс айтылу нормалары орфоэпиялық сөздіктерде беріледі де, дүрыс жазылу нормалары орфографиялық сөздіктерде көрсетіледі. Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 6-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Газет немесе журналдағы тіл туралы жазылған бір мэтінге орфографиялық, орфоэпиялық нормалар бойынша талдау жасаңдар. Келесі орындалатын тапсырма: Сұрақтар мен тапсырмалар.
6. Ана тілін білмеген адам туған халқын, Отанын, елін сүйе ала ма?
9. Қазақ тілінің қоғамдық қызметі дегенді қалай түсінесіңдер? Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 4  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Әдеби тіл мен мэтіннің байланысы. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға эдеби тіл мен мэтіннің байланысы жайлы толық мәлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі. р 1. Сэлемдесу.
э) Үй тапсырмасын сұрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Әдеби тіл мен мэтіннің байланысы» тақырыбы жайлы түсіндіремін. Әдеби тілдің өмір сүріп, дамуы, қоғамдық қызметі негізінен жазба эдебиетпен байланысты. эдеби тілдің эр түрлі қасиеттерін, мысалы, нормалық, жүйелік сипаттарын, дамуын, қоғамдық қызметтерінің алуан түрлі екенін танып-білу үшін жазба эдебиеттің әр түрінен мысалдар келтіріп отырмын. Ол мысалдар жеке сөйлемдер ғана емес, үлкен-үлкен үзінділер болып та келеді. Әдетте ондай үзінділерді мәтін деп атайды. Яғни, мэтін деп айтылған ой-пікірдің, белгілі бір шығармашылық жүмыстың, біреудің шығармасының не оның үзіндісінің қағазға түскен немесе ауызша айтылған түрін айтады. Мэтін өзара байланысты бірнеше сөйлемнен түрады да, олардағы ойлар жинақталып келіп, автордың (жазушының, ғалымның, зерттеушінің жэне т. б.) белгілі бір пікірін, көзқарасын білдіреді. Ол көркем шығарма да, публицистикалық шығарма да, ғылыми еңбек те болуы мүмкін. Ғылыми еңбек әр түрлі ғылым саласына, мысалы, биология, астрономия, экономика, медицина, химия, математика, тіл білімі, тарих, эдебиет, физика, техника жэне т. б. қатысты болып келеді. Мэтіннен эдеби тілдің сөздік қүрамын, сөз байлығын, сөз қолданылуының мағыналық ерекшеліктерін, арнайы сөздердің, терминдердің, жаңа сөздердің, жергілікті сөздердің, басқа тілден сөз алу, түрақты тіркестер мен мақал-мэтелдердің қолданылу сипатын көріп, айқындаймыз. Тілдің негізгі мағыналы бөлшегі сөздер (лексика) екені, ал оның өзі жеке дыбыстардан түратыны белгілі. Дыбыстардың қолданылу ерекшеліктері мен сипаты да, дыбыстық (үндестік) заңдылықтарының қолданылу шеңбері де мэтіннен жэне содан алынған жеке сөйлемдер мен сөздердің қолданылуынан көрініп отырады. Тіл ойды білдірумен байланысты болса, ойды білдіре алатын ең кіші тілдік бөлшек — сөйлем. Сөйлемнің құрылымы мен құрылысы, сөздердің бір-бірімен байланысқа түсіп барып сөйлем қүрауы, жеке сөздердің сөйлем ішінде синтаксистік қызмет атқарып, сөйлем мүшесі болуы, сөйлемнің түрлері, төл сөз, сөздердің жасалуы мен оның жолдары жэне т. б. тілдік қүбылыстар мэтіннен, мэтінді құрайтын жеке сөйлемдерден көрініп отырады да, солар арқылы түсініліп айқындалады. Адамдар бір-бірімен тіл арқылы түсінісетін болса, сол тілдің басты құралы - сөз. Яғни, сөз дегеніміз - заттың, түрлі құбылыстың, қимыл-эрекеттердің атауы. Әрбір сөздің білдіретін жеке үғымы болады. Мысалы, ңар деген сөздің білдіретін ұғымы - түеі ақ, салқын, еріп, суға айналатын зат. Парта - ағаштан жасалған окушының мектептегі қүралы, отыратын орны. Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жұмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 4-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген сөздердің қандай ұғымды білдіретінін, яғни мағынасын анықтаңдар. Синоним сөздерді іріктеп алып, солар бойынша бірнеше сөйлем не шағын мэтін құраңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 5-жаттығу жұмысының шарты: Өлеңді мэнерлеп оқыңдар. Ауыспалы мағынаға ие болып түрған сөздерді теріп жазыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 6-жаттығу жүмысының шарты: Байырғы түбір сөздерді, жүрнақ арқылы жасалған сөздерді, сөздердің бірігуі, қосарлануы, тірКесуі арқылы жасалған сөздерді баған-баған бойынша бір-бірінен ажыратып жазыңдар. Келесі орындалатын тапсырма (ауызша түрде): 7-жаттығу жүмысының шарты: Мэтінді мэнерлеп оқып, ондағы орыс тілінен енген сөздерді атаңдар. Мэтіндегі ой бөліктерін анықтаңдар. Мэтінде қай жылдардағы оқиға көрініс тапқан? Орыс сөздерінің ену себебін айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 8-жаттығу жүмысының шарты: Орыс тілінен енген мына сөздерді қатыстырып сөйлемқүраңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 9-жаттығу жүмысының шарты: Басқа тілден енген мына сөздерді көшіріп жазып, олардың қалай жазылатынын үғып алыңдар. Орфографиялық нормаға қатысын анықтаңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 10-жаттығу жүмысының шарты: Мэтінді оқыңдар. Қарамен жазылған сөздерді сөздік дэптерлеріңе көшіріп жазып, мағынасын түсініп алыңдар. Жылқы малына жэне оның ер-түрманына қатысты сөздерді түгелдей атап шығыңдар. Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 5  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Сөз байлығы жэне мэтін Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға эдеби тілдің лексикалық нормасы жайлы толық мәлімет бере отырып олардын ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмйс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сурау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Әдеби тілдің лексикалық нормасы» тақырыбы жайлы түсіндіремін. Жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 12-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мэтіннен туынды сөздерді теріп жазыңдар.мэтінге ат қойыңдар. Мәтіндегі негізгі идея туралы өз пікірлеріңді айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 13-жаттығу жүмысының шарты: Көшіріп жазып, омоним сөздердің астын сызыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 14-жаттығу жұмысының шарты: Мэтінді оқыңдар. Ондағы сөйлемдерден синоним сөздерді топ-тобымен бөліп жазыңдар. Синонимдердің ойды қалай әрлендіріп тұрғанын көрсетіңдер. Келесі орындалатын тапсырма: 15-жаттығу жүмысының шарты: Өлең шумақтарын көшіріп жазып, антоним сөздердің мағынасын түсіндіріңдер. Антонимнің сөйлемдегі ойды білдіру ерекшеліктеріне назар аударыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 16-жаттығу жұмысыньщ шарты: Мэтінді оқи отырып, көп нүктенің орнына тиісті термин сөзді қойыңдар. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер. 1. Көп мағыналы сөздер мен омнимдерді қалай ажыратуға болады? Ойларыңды диаграмма арқылы көрсетіңдер. 2. Олардың ойды білдірудегі ерекшеліктері қандай?. Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 5  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Мәтін жэне сөздің мағынасы. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға мэтін жэне сөздің мағынасы жайлы толық мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: калыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жү_мыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау. » 1. Өткен сабақта өтілген ережені сүрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Мэтін жэне сөздің мағынасы» тақырыбы жайлы түсіндіремін. Жаңа сабакты түсіндіріп болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 18-жаттығу жүмысының шарты:Мәтіннен жалпылама қолданылатын қарапайым сөздер мен термин сөздерді ажыратыңдар. Терминдерді теріп жазып, ғылымның қай саласына катысты екенін айтыңдар. Осы мэтінге ат қойыңдар. Сол тақырып пен мэтін мазмүнынының байланысына назар аударыңдар. Терминдердің жазылуына мэн беріңдер. Келесі орындалатын тапсырма: 19-жаттығу жұмысының шарты: Мэтіндегі көп нүктенің орнына төменде берілген қажетті терминдердің тиістісін қойып жазыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 20-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтін мазмүнын түсініп оқыңдар. Оған ат қойыңдар. .Келесі орындалатын тапсырма: 21-жаттығу жүмысының шарты: Мэтіннен басқа тілден енген сөздерді теріп жазыңдар. Мэтіндегі тірек сөздерді анықтаңдар. Олардың мэтін мазмүнына қатысын айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 22-жаттығу жұмысының шарты: Орыс тілінен енген кейбір сөздердің қазақ тілі заңдылығына икемделіп өзгергеніне назар аударыңдар. Өздерің білетін осындай сөздерді естеріңе түсіріп дэптерлеріңе жазыңдар. Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 6  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Ауызша жэне жазбаша тіл. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға мэтін және сөздің мағынасы, ауызша жэне жазбаша тіл жайлы толық мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабакта оқушыларға «Ауызша және жазбаша тіл» тақырыбы жайлы түсіндіремін. Жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жұмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 24-жаттығу жүмысының шарты: Азық-түлік, тағам атауларына қатысты диалект сөздерді көшіріп жазыңдар. Мүғалімнің көмегімен түрмыстық заттарға байланысты өздерің білетін диалектизмдерді естеріңе түсіріп айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма (ауызша түрде): 25-жаттығу жұмысының шарты: Төмендегі сөздердің қандай кэсіпке, қандай мамандыққа байланысты қолданылатынын айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма (ауызшатүрде): 26-жаттығу жүмысының шарты: Төмендегі көнерген сөздердің мағыналарын анықтап, бір бағанға архаизмдерді, бір бағанға историзмдерді бөліп жазыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 27-жаттығу жұмысының шарты: Төмендегі сөздерді оқып, тілде мұндай сөздерді не деп атайтынын жэне оның себебін түсіндіріңдер. Келесі орындалатын тапсырма: 28-жаттығу жүмысының шарты: Мэтінді оқып, неологизмдерді теріп жазыңдар Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 7 . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Мэтіннің тақырыппен байланысы. Сабактың максаты: а) білімділік: оқушыларға мэтін жэне сөздің мағынасы жэне мэтіннің тақырыппен байланысы жайлы толық мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар. Гі  Сабақтын формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жү_мыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау. Сабақтың барысы:
а) ¥йымдастыру кезеңі.
э) Үй тапсырмасын сүрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабакта оқушыларға «Мэтіннің тақырыппен байланысы» тақырыбы жайлы түсіндіремін. Жаңа сабақты түсіндіріп болған соң, өткен тақырыптардан алған білімдерін тексеру мақсатында қосымша сүрақтар қоямын. Пысықтауга арналған сүрақтар.
4. Қазақ тіліне басқа тілден енген қандай сөздерді білесіңдер жэне олар қай тілден енген? 5. Кэсіби сөздер мен диалектизмдер деген не? Қазақстанның жекелеген аймағындағы жергілікті тіл ерекшеліктеріне ғана тэн қандай сөздерді білесіңдер?
Жоғарыда берілген сұрақтарға жауап алып болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма (ауызша түрде): 30-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Төмендегі тіркестердің қайсысы еркін тіркес екенін жэне түрақты тіркестердің білдіретін мағыналарын айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 31-жаттығу жұмысының шарты: Өздерің білетін түрақты тіркестерді дэптерлеріңе жазып, олардың білдіретін мағынасын айтыңдар. Келесі орындалатын тапсырма: 32-жаттығу жүмысының шарты: - Мэтінді оқыңдар. Мэтіннің қай ғылым саласына қатысты екенін ажыратыңдар. Ойларыңды дэлелдеңдер. Келесі орындалатын тапсырма: 33-жаттығу жұмысының шарты: Мақалдарды бір бөлек, мэтелдерді бір бөлек көшіріп жазыңдар. Сабақтың қорытындысы: 1. Сүрақ кою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
Тексердім: 9. Сабақтың өтілетін мерзімі: Сабақтьщ тақырыбы: Сын жүмысы. Ана тілі. Сабактың мақсаты: а) білімділік: оқушылардың өткен сабақтардан алған білімдерін тексеру эрі сауттылыққа баулу мақсатында сын жұмысын жургізу. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, сауаттылыққа баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: сын сабағы. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, мэнерлеп оқу, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
э)Жаңа сабақты тусіндіру. жүктеу/скачать 2.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|