Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер
жүктеу/скачать 1.48 Mb.
|
|
Тарихи шығарманы бүгінгі нұсқада жырлаған - қазақтың белгілі ақыны Қадыр Мырза Әли. Міне, осылайша жырдың жазылу тарихы жайлы түсінік беріп болған соң "Күлтегін" жырының мазмұнымен таныстырамын. Сабақтың қорытындысы. а) Сабақ соңында сұрақ қою арқылы қорытындылаймын. ә) Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Үйге тапсырма: "Күлтегін" жырын оқып келу. Тексердім: 1  0. Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың такырыбы: Тіл ұстарту. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға батырлар жыры жайлы толык түрде мэлімет бере отырып, шығармашылығын қалыптастыру, шығарма жаза білуге дағдыландыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабактьщ түрі: кайталау, білім бекіту сабағы. Сабактың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) ¥йымдастыру кезеңі.
э) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Алпамыс—досқа - берік, жауға—қатал» тақырыбында шығарма жазуын тапсырамын. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сүрақ қою арқылы тақырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 1  1. Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Дулат Бабатайұлы «О,Ақтан жас, Ақтан жас...» Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Дулат Бабатайүлының өмірі, «О, Ақтан жас, Ақтан жас» өлеңі жайлы толық түрде мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Бабатайлының өмірі, шығармашылығы «О, Актан жас, Ақтан жас...» өлеңі жайлы түсіндіремін. Қазақ эдебиеті тарихындағы көрнекті түлғалардың бірі Дулат Бабатайүлы 1802 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Аягөз ауданында туады. Ауыл молдасынан оқып, мүсылманша сауат ашады. Алайда, ақындық өнерді ерекше қастерлеген аймақта өмір сүрген, көне ақын, жыраулар мүрасынан, ескі тарихи аңыздар мен эпикалық жырлардан нэр алып өскен Дулат оз заманындағы аса зерделі адамдардың бірі болды. Өнер жолына ерте түскен Дулат XIX ғасырдың орта шенінде Сарыаркадағы ең атакты ақындардың санатына қосылды. Өмірінің соңғы күндеріне дейін үлкен қүрметке, даңққа бөленіп өткен ақын 1874 жылы өз елінде қайтыс болады. Бүқар мен Ақтамберді жырауларды үстаз түтқан, көне түркі поэзиясынан тағылым алған, өлеңді суырып салып та, жазып та шығарған Дулат казақ поэзиясын мазмұн, тақырып жағынан барынша байыта түсті, түр, көркемдік тэсілдер тұрғысынан жаңа сатыға көтерді. Ақынның терең мағыналы өлеңдері үлы Абайға да эсер етті. О, Ақтан жас, Ақтан жас... О, Ақтан жас, Ақтан жас, Сен де жетер ме екенсің? Жетімдіктің белінен Асып өтер ме екенсің? Жарық сэуле көре алмай, Ел шаңына ере алмай, Сол бойы кетер ме екенсің? Жапанға біткен жапырақ Жамылсаң тоңар ма екенсің? Жазғы шыққан бүлдірген Сұғынсаң тояр ма екенсің? Күрек тісін қасқайтып Сүлу сүйер ме екенсің? Бадана көз, тоғыз тор Сауыт киер ме екенсің?.. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытынды-лаймын.
Тексердім: 1  2 Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Сүйінбай Аронұлы «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Сүйінбай Аронұлының өмірі, шығармашылығы, «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңі жайлы толық түрде түсінік беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашы-лық ізденіске баулу. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабак. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Сүйінбай Аронүлының өмірі, шығармашылығы, «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңі жайлы толық түрде түсінік беру. Сүйінбай Аронүлы 1815 жылы қазіргі Алматы облысы Жамбыл ауданының Қарақыстақ деген жерінде дүниеге келген. Ол он төрт-он бес жасынан бастап ақындық өнерін машық ете бастаған. Алғашқы бетте ел аузынан естіген аңыз-ертегілерді, қисса-жырларды жаттап алып, жиын-тойларда айтып жүрген. Кейінірек өзінің замандас ақындары ішінен озық ойы, өткір тілімен қазақ пен қырғыз елдеріне аты тарап, әйгілі болған. Сүйінбай - ең алдымен айтыстың асқан шебері, ешкімге жүлде бермеген ерен ақын. Сонымен бірге ол халық мүңын мүңдап, кейбір ел билеушілерінің эділетсіздігін бетіне басып, эшкерелеп отырған батыл да эділ сыншы. Сондықтан да Мүхтар Әуезов Сүйінбайға баға бергеңде оны «Он тоғызыншы ғасырдағы Жетісу ақындарының алтын діңгегі» деп атаған. ¥лы Жамбыл Сүйінбайды үстаз түтып, әруағына сиына сөйлеген. Сүйінбай өлеңдерінің негізгі діңі - адамгершілік асыл қасиеттер. Жақсы мен жаман адамның қасиеттері Жақсы жігіт ел-жүртының қаласындай, Жақсы эйел эмме жұрттың анасындай. Жақсыға ешкімнің де жаттығы жоқ, Көреді бэрін де өз баласындай. Жақсы жігіт сөзіне сақ түрады, Қыранның қырдан байкар баласындай. Жаман парқы жақсымен бірдей емес, Жақсы жігіт елінің ағасындай. Жақсының сөзін эркім пайдаланар, Миуалы алма, оріктің ағашындай... Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытынды-лаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. 3. Үйге тапсырма: Сүйінбай Аронүлының өмірі, шығармашылығы, «Жақсы мен жаман адамнын қасиеттері» өленін жаттап келу. Тексердім: 1  2. Сабактың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Абай Қүнанбайүлы «Шоқпардай кекілі қамыс қүлақ» Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Абай Қүнанбайүлының өмірі, шығармашылығы, «Шоқпардай кекілі қамыс қүлақ» өлеңі жайлы толык түрде түсінік беру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сү_рау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Абай Қүнанбайүлының өмірі, шығармашылығы, «Шоқпардай кекілі қамыс құлақ» өлеңі жайлы толық түрде түсінік беру. Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе. Адамдықты іздесең, Жат тоқып ал көңілге. (С.Торайғыров) Дана ақынның өз халқынан және жалпы адам баласының өнер-ой байлығынан алған үш үлкен салалы түп-төркіні барын байқаймыз. Мүның біріншісі - қазақ халқының есте жоқ ескі заманнан жиып, өсіріп келген өз даналығы - халықтың ауызша эдебиет қоры, ақын Абай осы қордан көп нэр алып, сол аркылы өз өлеңін көп көркейтті. Екінші бір қол артқан қазынасы - араб, парсы, түрік тіліндегі шығыстың көркем классик поәзиясы. 15. Сабақтың өтілетін мерзімі: Сабақтың тақырыбы: Абай Қүнанбайүлы «Құлақтан кіріп бойды алар». «Әсемпаз болма әрнеге» өлеңдері. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Абай Қүнанбайүлының өмірі, «Қүлақтан кіріп бойды алар», «Әсемпаз болма эрнеге» өлеңдері жайлы толық түрде мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, корытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу.. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) ¥йымдастыру кезеңі.
э) Үй тапсырмасын сүрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Абай Қүнанбайүлының өмірі, «Қүлақтан кіріп бойды алар», «Әсемпаз болма эрнеге» өлеңдері жайлы түсіндіремін. Қүлақтан кіріп бойды алар. Қүлақтан кіріп бойды алар, Есіткендей болады Жақсы эн мен тэтті күй. Қүлагым ескі сыбырды. Көңілге түрлі ой салар Ескі ойға көңілім толады, Әнді сүйсең менше сүй. Тірілтіп өткен қүрғырды... Дүние ойдан шығады, Өзімді-өзім үмытып, Көңілім энді ұғады, Жүрегім бойды жылытып. Аңсаган шөлде су тапса, Бас қоймай бастауға? Біреу түртсе, я қақса, Бой тоқтамас жасқауға. Ішіп терең бойлаймын Өткен күннің уларын. Және шын деп ойлаймын Жүрттың жалған шуларын. Тағы сене бастаймын Күнде алдағыш қуларға. Есім шығып қашпаймын Мен ішпеген у бар ма?! Бір күйгізіп, сүйгізіп, Ескі өмірді түргізер. Өмір тонын кигізіп, Жоқты бар ғып жүргізер. Әсемпаз болма әрнеге. Әсемпаз болма әрнеге, Пайданы көрсең бас үрып, Өнерпаз болсаң арқалан. Мақтанды іздеп, қайғы алма! Сен де бір кірпіш дүниеге Мініңді үрлап жасырып, Кетігін тап га бар калан! Майданға түспей бэйге алма! Қайрат пен ақыл жол табар Өзіңде бармен көзге ү_рып, Қашқанға да қуғанға. Артыламдеме өзгеден. Әділет, шапқат кімде бар, Қызғанышын қоздырып, Сол жарасар туғанға. Азапқа калма езбеден. Бастапқы екеу соңғысыз Ақырын жүріп, анық бас, Біте қалса қазаққа, Еңбегің кетпес далаға. Алдың—жалын, артың—мүз, Үстаздық еткен жалықпас Барар едің қай жаққа? Үйретуден балаға. Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 1  6. Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Шэкэрім Қүдайбердіүлы «Жолама қулар маңайға». Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Шэкәрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Жолама қулар маңайға»өлеңі жайлы толық түрде мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
э) Үй тапсырмасын сұрау. 1. «Қүлақтан кіріп бойды алар», «Әсемпаз болма эрнеге» өлеңдерінің қалағанын жатқа сұраймын.
б) Жаңа сабакты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Шэкэрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Жолама қулар маңайға» өлеңі жайлы түсіндіремін. Шәкэрім Құдайбердіүлы 1858 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Шыңғыс тауының бөктерінде дүниеге келген. Оның экесі Қүдайберді -Абайдың туған ағасы. Әкесінен жастай айырылған Шэкэрім немере ағасы Абайдың тікелей тэрбиесін көріп өседі. Тумысынан талантты бала үлы ақынның үлкен жүрегін жіті аңғарып, тәрбиесіне табына бас қойған. Оған Абайға арнаған өлеңдері дэлел. Оның бір үлгісін өздеріңе үсынылып отырған өлеңнен де байкарсыңдар. Арнайы оқу тауыспағанмен, Шәкэрім Абайдың жол басшылығымен түрік, араб, парсы, орыс тілдерін жетік меңгеріп, өз заманының білімпаз, озық ойлы адамы болып қалыптасады. Екі рет қажыға барып, ол сапарларын өзінің ғылым-білімін толықтыруға да пайдаланады. Орыс эдебиетінің үлы классигі Л. Н. Толстоймен пікірлес болып, хат жазысып түрады. Бір сэт Толстой идеясына беріліп, елден аулақтанып, таза эдеби жүмыспен айналысады. ¥лы ақын 1931 жылы накақтан қазаға ұшырап, шығармалары қапаста үсталып келді. Адамшылықтың ақ жолын жыр еткен ақын шығармалары еліміз тэуелсіздік алғаннан бері ғана халык игілігіне айналып келеді. «Жолама қулар маңайға», «Адамдық .борышың» сияқты өлеңдерден ақынның ақ, адал көңілінің аманат, өсиетін танисыңдар. Жолама қулар маңайға Жолама қулар маңайға, Не қылмадың талайға? Кім жағады сендерге Тартқызған азап Абайға? Соның да тілін алмадың, Сабадың, сөктің, қарғадың, Көріне қашан кіргенше, Арсылдап иттей қалмадың. Сендерден белгі нең қалар? - Жемтігің жеген жем қалар. Ақылы дария Абайдан Таусылмас қоры кен қалар. Жақсыдан қазына пүл қалар, Солмайтын жасыл гүл қалар. Сендердей арсыз қулардан Желғе үшатын күл қалар. Мені арбайтын сен емес, Көнетін саған мен емес. Ақылың сенің - маған түл, Дертімді жазар ем емес. Адамдық борыш ар үшін, Барта адамзат қамы үшін. Серт бергем еңбек етем деп, Алдағы атар таң үшін. Сендермен де жүргемін, Өр тесікке кіргемін. Жэдігөй, арам сайтаным, Сырыңды түгел білгемін. Сертіме жету - арманым, Көтерем тағдыр салғанын. Өлгенімше ізденем, Толтырар кемін, қалғанын. Адам үшін - еңбегім, Өмірден барлық тергенім. Қалағанын қарап ал, Мүрам сол, жастар, бергенім! Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ кою арқылы жаңа такырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 1  7. Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Шэкэрім Қүдайбердіүлы «Адамдық борышың». Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Шэкэрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Адамдық борышың» өлеңі жайлы толық түрде мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. ... б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіоітікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) ¥йымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сү_рау. 1. Шәкэрім Қүдайбердіүлының өмірі, шығамашылығы жайлы сүраймын. 2. «Жолама қулар маңайға» өлеңін жатқа сүраймын.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Шэкэрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Адамдық борышың» өлеңі жайлы түсіндіремін. Адамдық борышың. Адамдық борышың Халқыңа еңбек қыл, Ақ жолдан айнымай Ар сақта, оны біл. Талаптан да, білім мен өнер үйрен, Білімсіз, Өнерсіз, Болады ақын түл. Мактанға салынба Мансаптың тағы үшін, Нэпсіңе билетпе Басыңның бағы үшін. Өміріңді сарп қыл өлгенше, Жоба тап, Жол көрсет, Келешек қамы үшін. Қайтадан қайрылып, Қауымға келмейсің, Барыңды, Нэріңді Тірлікте бергейсің. Ғибрат алар артыңа із қалдырсаң, Шын бақыт— Осыны үқ, Мэңгілік өлмейсің! Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңатақырыпты қорытындылаймын.
|