Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер
жүктеу/скачать 1.48 Mb.
|
|
Солардан жаным-тэнім ардақты емес, Орынсыз күйзелейін мен несіне?! Әдебиет жанрының анықтамасы дәптерге көшіріледі. өлеңге талдау жасалады. Ақьшның бүл мысалынан алатын тэрбиені айта келіп сабақты қорытындылаймын. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 3  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Мағжан Жұмабае «Қазақ тілі», «Мен кім?». Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Мағжан Жұмабаевтың өмірі, шығармашылығы, «Қазақ тілі», «Мен кім?» өлеңдері жайлы толық мэлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексуйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: тусіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, уй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Мағжан Жүмабаевтың өмірі, шығармашылығы, «Қазақ тілі», «Мен кім?» өлеңдері жайлы түсіндіремін. Қаршадайынан зерек, Шығыс, Батыс әдебиетін еркін игерген Мағжан қазақ поэзиясына балғын шағында-ақ ерекше, аса талантты болмысымен келді. Қазақ ауыз эдебиетінің түнығына қана отырып, жарқ етіп шыққан Абай поэзиясын өзіне мектеп етті. Мағжан - үлтын тереңнен сүйген акын. «Адам,- дейді ол, - шын адам боламын десе, халық ісі, халық пайдасы жолында қүрбан бола білсін». Ақынның өзі де осы ізгі мақсаттың қүрбаны болды. а) білімділік: оқушыларға Сэкен Сейфуллиннің өмірі, шығармашылығы, «Далада» өлеңі жайлы толық мэлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылык ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: калыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. М.Жүмабаевтың өмірі, шығармашылығы жайлы сүраймын. 2. Қалаған өлеңін жатқа сүраймын. З.Қосымша сүрақтар қою арқылы өткен тақырыпты қорытындылаймын. 4. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Сэкен Сейфуллиннің өмірі, шығармашылығы, «Далада» өлеңі жайлы түсіндіремін. ...Сэкен - әдебиеттегі лақап аты. Шын аты - Сэдуақас. Өзінің өмірбаяны туралы бір жазғанында: «Әкем саятшы, аң аулағыш, домбырашы, ақжарқын жайдары адам, шешем эңгімешіл еді» дейді. Оның үстіне Сәкеннің өскен елінде қазақтың көптеген энші-ақындары болған. Жас баланың алғашқы қызыға тыңдап, мол эсер алған жайлары ата-ана, ауыл аймағындағы ақын, энші-домбырашылардың өлең айту, күй тарту өнерлері. Мүның бәрі болашақ ақынның поэзияға, эн-күйге деген қүмарлығын ерте сергітіп оятады. Есмагамбет Ысмайылов Лирик, кең қүлашты эпик ақын, прозаик, драматург, жазушы, қоғам қайраткері Сэкен Сейфуллин қаламынан туған тамаша туындылар көп. Солардың бірі «Далада» деп аталатын олеңі. Далада (Арнау) Жүі ен-қүрық тимеген, Жасынан ноқта кимеген Алты жасар асауды ¥стап міндім далада. Ақырды асау - Жаңғырды дала. Тулады, орғыды асау - Дүбірлеп күңіренді дала, Қиырсыз дала... Орғыды асау айнала - Дүбірледі айдала. Алысып асау осқырды - Жал-қүйрығы желмен ысқырды, Жүйткіп, зымырап қүлашын керді асау. Танаулары шелектей, «Қазак тілі», «Мен кім?», «Мен жастарға сенемін» сияқты азаматтық лирикаға жататын куатты жырларды мол жазды. Қазақ тілі Күш кеміді, айбынды ту құлады, Кеше батыр - бүгін коркақ, бұғады. Ерікке ұмтылған үшқыр жаны кісенде, Қан суынған, жүрек солғын соғады. Қыран қү_стың қос канаты қырқылды, Күндей күшті, күркіреген ел тынды. Аскар Алтай - алтын ана есте жоқ, Батыр, хандар - асқан жандар үмытылды! Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың Жауыз тағдыр жойды бэрін, не бардың... Алтын Күннен бағасыз бір белгі боп, Нүрлы жүлдыз, бабам тілі, сен қалдың! Жарық көрмей жатсаң да ұзақ, кен тілім, Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім. Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа Ақ қолыңмен тарта аларсың сен, тілім! „ Мен кім? Арыстанмын, айбатыма кім шыдар? Жолбарыспын, маған қарсы кім түрар? Көкте - бұлт, жерде - желмін гулеген, Жер еркесі - желдің жөнін кім сүрар? Көкте - күнмін, көпке нүрым шашамын, Көңілге алсам, қазір ғарышқа асамын, Шеті, түбі жоқ теңізбін қаракек, Ерігемін - толқып, шалқып, тасамын. Жалынмын мен, келме жақын, - жанарсың, Түлпармын мен, шаңыма ермей қаларсың. Күл болсын көк, жемірілсін жер, уайым жоқ, Көз қырымен күліп қана қарармын... Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 4  . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Сэкен Сейфуллин «Далада». Сабақтың мақсаты: Ырсылдап демі көріктей, Кездері оттай еріктей. Өрге карай орғыса, Өр не қылмақ асауға? Желге карай орғыса, Жел не кылмақ асауға? Орғытып, ұшыртып жүріп, Көкіректі кернеп, Кең даланы күңірентіп, Қатты айкайлап эн салдым. Әнім кетті дыңылдап, Жаңғыртып кең даланы Салдым күшті дауыспен эн. Әніме қосылды: кең дала, Аққулы-қазды шалқар көл, Қамысты-қүрақты көк өзен Қосылды бэрі шуласып, Қосылды бэрі шаттанып. * * * Сендерге, қарындастар, Сендерге, інілер, Сендерге арналды бүл эндер! Дүниенің қүлдық шынжырын қиратып, Әділдік, теңдік іздеген, Түрмыстың таршылық зынданын бүзып, Еркіндік, кеңдік іздеген, Көкіректері жанып, бақыт іздеген, жастар, Сендерге арналды бүл эндер! Үнемдеп, олшеп күн өткеру үшін тумай, дүниенің сасық байлығына жетуді мақсат қылмай, қырандай жер-көкке қанат жайып, қырандай дүние шетіне көз жіберген, асау түлпардай қиырсыз жерге қүлаш керіп, махаббат іздеген жастар, сендерге арналды бүл эндер! Шығыңдар далаға, жолға - Бүрынғы ерлер салған жолға! Жүріңдер, бакыт - Еркіндік бақыты алдарыңда таяу. Жолдарың жүрер бетпақ дала, шөл, тау, тас - меңіреу жерлер. Жолдарың көрінер қиын. Талай ерлер қасірет, жапа шегіп, жалпы элемге бақыт іздеп, қүрбан болған бүл жолда. Күрес үшін, еркін, шаттық еңбек үшін туган - сендер. Шақырыңдар, арттағы үйықтаған, именшек, бақыт жолын білмейтін бауырларыңды! Шақырыңдар, арттағы қүлдықта жүрген бауырларыңды! Сендерге - ерік, махаббат жолында бастаған ер қарындастар, інілер - сендерге арналды бүл эндер! Қосыңдар дауыстарыңды! Күшті дауыстар мен қызу эн жаңғыртсын дүниені! Жаңғыртыңдар, жаңартыңдар ескі дүниені, қайратты, ер жастар. Сендерге арналды бүл эндер - асауменен алысып жүріп салған әндер! Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын.
Тексердім: 5. Сабактың өтілетін мерзімі: Сабақтың тақырыбы: Бейімбет Майлин «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесі. Сабақтың максаты: а) білімділік: оқушыларға Бейімбет Майлиннің өмірі, шығармашылығы, «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесі жайлы толық мэлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік корын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жү_мыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сү_рау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Бейімбет Майлиннің өмірі, шығармашылығы, «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесі жайлы түсіндіремін. Бейімбет Майлин 1894 жылы қазіргі Қостанай облысының Таран ауданында дүниеге келген. Ауыл медресесінен сауатын ашқан ол сол кезеңдегі белгілі оқу орындары болып саналатын Троицк қаласындағы «Уәзифа» медресесінен, кейін Уфа қаласындағы «Ғалия» медресесінен білім алған. Дарынды жазушының шығармашылығы кең арналы, сан салалы, күрделі де көрікті элем. Ол—сыншыл ақын, көркемпрозашы, драматург, көсемсөз шебері. Оның шығармаларында қазақ аулының, ондағы қарапайым шаруа адамдарының шышйы да . сыршыл суреті бар. Бейімбет Майлин эңгімелері сол түстағы аумалы-төкпелі кезеңнің жаманы мен жақсысын, пайдасы мен залалын дэл танып көрсете білуімен құнды. Жазушының сондай эңгімелерінің бірі—«Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры». Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытынды-лаймын.
Тексердім: 6. Сабақтын өтілетін мерзімі: Сабақтың тақырыбы: «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесінің тақырыбы мен кейіпкерлері. Сабақтың максаты: а) білімділік: оқушыларға Бейімбет Майлиннің өмірі, шығармашылығы, «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесі, оның тақырыбы мен кейіпкерлері жайлы толық мэлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру. э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтьщ типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
э) Үй тапсырмасын сурау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Бейімбет Майлиннің өмірі, шығармашылығы, «Даудың басы—Дайрабайдың көк сиыры» эңгімесінің тақырыбы мен кейіпкерлері жайлы түсіндіремін. Кейіпкерлері: Колхоз басқармасының бастығы Күлзайра, Садуақас атқамінер, Түксиген қара кісі Дайрабай, т.б. Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын.
7 . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Ілияс Жансүгіров «Анам тілі», «Домбыра», «Күйге». Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Ілияс Жансүгіровтың өмірі, шығармашылығы, «Анам тілі». «Домбыра», «Күйге» өлеңдері жайлы толық мэлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіпітікке тэрбиелеу. Сабақтын түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жү_мыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сурау.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Ілияс Жансугіровтың өмірі, шығармашылығы, «Анам тілі», «Домбыра», «Күйге» өлеңдері жайлы түсіндіремін. Ілияс Жансүгіров 1894 жылы 14 мамырда бүрынғы Қапал уезі, Ақсу болысының 4-ауылында (қазіргі Алматы облысы Ақсу ауданында) туған. Ілиястың экесі Жансүгір ескіше сауаты бар, өзі өнерлі адам болған. Ол баласының тэрбиесіне қатты көңіл бөледі. Өзінің бойындағы тамаша өнерінің бэрін баласына үйретеді. Ілияс экесінен жазуды, оқуды, етік тігуді, домбыра тартуды, қоңыр дауыспен эн салуды үйренеді. Зерек, ұғымды бала экесі сықылды халқының эн-жыр, күй өнерін сүйеді, оларды жанымен беріле зерттейді. Халықтың бай ауыз әдебиеті үлгілерін жаттап өседі. Ілиясқа экесі Абай, Шернияз, Махамбет, Базар, Ақан, Біржан ақындардың шығармаларын оқытып жаттатады. Әдебиетті жан-тәнімен сүюі Ілиясты ақындық өнерге жеткізеді. Көптеген өлеңдері жастарға арналған. «Жас бүлбүлдарға», «Жалпы жасқа», «Жастар», «Жастар үраны» сияқты өлеңдерінде жастарды оқуға, өнер-білімге шақырады. Мұхамеджан Қаратаев Анам тілі Қадірлі, бағасы алтын анам тілі, Сенімен бағаланған балаң түрі. Төрт бөліп түн үйқысын лсүбатам деп, Сенімен элдилеген анам мені. Бесікте белім буып бітіскемін, Сөйлесіп, шешем жүнін түтіскемін. «Апа» деп, «Ә» деп жылап, аузымды ашып, Емшектен еңбек кылып, сүт ішкемін. Маңымды сеніменен танығамын, Сеніменен қуанып, налығамын. Дене ауырлап, жан жалқау тартқан шақта, «Уһ» деп шаршап, дем алып шалығамын. Тілегенім, қорыққаным бэрі де сен, Сасқанда да жармасам ойбайыммен. Апкәусар болса-дағы үжмактағы, Тэттілікті кормеспін сенімен тең. Домбыра Домбыра, сенде мін бар ма? Мінсіз болсаң - тіл бар ма? Тіл жок деуге бола ма, Тілден анық үн барда? Домбыраның күші мол Көмейінде күй барда? Сылдыр-сылдыр Сар қамыстан Төгілді жыр, Өрді алыстан. Келді жақын сең қағысқан, Үн шыққандай жолбарыстан. Түншыққандай Өлді арыстан, Ат шапқандай Жер қайысқан. Сыңгырады эсем күй, Қоңыр Балқаш желімен Сылдырады қамыстай. Бірде жуық жеделдеп, Бірде сарын алыстай. Бірде жерді су басты, Сел қаптаған дабыстай. Бірде жерді шу басты, Ұрандаған жарыстай. Бірде адақтап ақты күй Ағалаған дауыстай. Ыңыранып қалды домбыра Қамыстағы барыстай. Күй шерінде шек тартты, Күй найзасы қылтылдап, Қүлақ түпте - жүрегі Қояр ма екен шанышпай? Күйге Күй, сені тэтті көрем жаным сүйіп, Тыңдаймын тыным алмай, жанып, күйіп, Өмірдің сырын ашып жүрегіме, Музаның эміріне басымды иіп. Алайьщ, ескі күйдің бэрігі жиып, Жандырған ой-қиялды, қалың күйік, Шерттіріп қүнарлырак домбыраға, Тербеліп ырғағына тамылжиық. Сабақтың қорытындысы:
Тексердім: 8 . Сабақтың өтілетін мерзімі:
Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Әуезов «Біржан сал Абай ауылында» («Абай жолы» роман-эпопеядан үзінді) Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Мұхтар Әуезовтің өмірі, шығармашылығы, «Біржан сал Абай ауылында» эңгімесі жайлы толық мәлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың турі: қалыпты сабақ. Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіту, бағалау, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) ¥йымдастыру кезеңі.
ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. І.Жансүгіровтың өмірі, шығармашылығы жайлы сүраймын.
б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Мүхтар Әуезовтің өмірі, шығармашылығы, «Біржан сал Абай ауылында» («Абай жолы» роман-эпопеядан үзінді) жайлы түсіндіремін. Мүхтар Әуезов Семейдің Абайында, қазіргішығыс Қазақстан облысы Абай ауданының Қасқабүлақ-Бөрілі аулында 1897 жылытуған. Атасы Әуез кішкене кезінен немересіне Абай өлеңдерін жаттатып отырған. Немере ағасы Қасымбекпен бірге Семйдегі, орсы гимназиясында, оны бітірген соң осындағы мүғалімдер семинариясында 4 жыл оқиды. 1922 жылы Ташкент Мемлекетік университетіне түсіп, 1923 жылы Петербург университетіне ауысып, 1928 жылы бітіреді. Орта Азия мемлекеттік университеті Шығыс факультетінің аспирантурасынан білім алады. Түңғыш жарық көрген еңбегі (1917ж.) «Адамдық негізі—эйел» деп аталады. М.Әуезовтің қазақ эдебиетінің, үлы шығармасы «Абай жолы» алғаш «Абай» деген атпен 1942 жылы бірінші, 1947 жылы екінші кітабы жарык көрген. Абай жөніндегі роман—сол кезеңде күллі дүние жүзіне көркем сөз кұдіретімен, жазушы шеберлігімен қазақ елінің эдебиетін, мэдениетін, эдет-ғұрпын танытқан шығарма. Халықты, халықтың эдебиетін мойындатқан туынды. жүктеу/скачать 1.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|