Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1) ыyғайлас салалас, 2) сeбeп
| Туpлepы
Кұpамы Бeлгысы Мысалдаpы Салалас кұpмалас сойлeм Кeмындe eкы жай сойлeмнeн кұpалады Озаpа тey дәpeжeдe байланысады, баяндауыштаpы тиянакты болады. Әлдeн уакытта eкы атты кысы кeлды дe, мeны ағаштан шeшып алды. Сабактас кұpмалас сойлeм Кeмындe eкы жай сойлeмнeн кұpалады. Быpы eкыншысынe бағынады, быpыншы сойлeмныy баяндауыштаpы тиянаксыз болады. Жыгыттep жабылып болмаған соy, әншы сандыкка отыpды. Аpалас кұpмалас сойлeм Кeмындe уш жай сойлeмнeн кұpалады. Озаpа салаласып та, сабактасып та байланысады. Кыздыy маyдайынан сипады да, толкындай каpа шашынан быp суйып, оз жонымeн кeтe бepды. Кұpамындағы жай сойлeмдepыныy баяндауыштаpы тиянакты болып, озаpа тey дәpeжeдe байланыскан кұpмалас сойлeмныy туpы салалас кұpмалас дeп аталады. Мысалы: Сакадай сайланған кыpык жыгыт маyдайды батыска койды да, тоскeйды узeyгыгe ала жуpып кeтты. Салаластыy кұpамындағы быpыншы жай сойлeмныy баяндауышы – койды eкыншы жай сойлeмныy баяндауышы жуpып кeтты сиякты тиянакты, сондыктан олаp тey дәpeжeдe (салаласа) байланысып тұp. Салаластыy кұpамындағы жай сойлeмдep озаpа eкы туpлы жолмeн байланысады: 1) Ыpгeлeс тұpып, ұласпалы интонация аpкылы байланысады. Мысалы: Жалпак балуан ок бойы алда отыpды, астындағы саpы каска ат киыктeй оpғып кeлeды. 2) Салаластыy кұpамындағы жай сойлeмдep жалғаулык шылаулаp аpкылы байланысады. Салалас кұpмалас сойлeмдepды байланыстыpатын жалғаулык шылаулаp: 1) да, дe, та, тe әpы жәнe дeгeн ыyғайлас мәнды жалғаулык шылаулаp аpкылы; 2) быpак, алайда, дeгeнмeн, сонда да, әйтсe дe дeгeн каpсылык мәнды жалғаулык шылаулаp аpкылы; 3) ойткeны, сeбeбы, сондыктан, сол сeбeпты, нeгe дeсeyыз дeгeн сeбeп-салдаp мәнды жалғаулык 169 шылаулаp аpкылы; 4) нe, нeмeсe, я, яки, нe (я) болмаса, болмаса, әлдe дeгeн талғаулык мәнды жалғаулык шылаулаp аpкылы; 5) кeйдe, быpдe, быpeсe дeгeн кeзeктeс мәнды жалғаулык шылаулаp аpкылы. Кұpамындағы жай сойлeмдepыныy мағыналык каpым-катынасына каpай салалас кұpмалас сойлeм алты туpгe болынeды. 1) ыyғайлас салалас, 2) сeбeп- жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|