Сборник статей научно-практической конференции «Актуальные проблемы отечественной и зарубежной истории, филологии
Роль семьи в приобщении ребенка к национальной культуре
жүктеу/скачать 1.55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үлгәннән соң да яшәргә лаек галимебез (Нигъмәт Хәкимнең тууына 125 ел тулу уңаеннан)
Роль семьи в приобщении ребенка к национальной культуреТ.А.Куликова считает идеалом воспитания разностороннее воспитание детей, осуществляемое как в семье, так и в общественных образовательных учреждениях. Семья, будучи первой воспитательной средой в жизни ребенка, принимает на себя основной труд, обеспечивая тот или иной уровень развития. Исследования свидетельствуют, что в семье создаются наиболее благоприятные возможности для укрепления здоровья ребенка, развития его физических качеств, нравственных чувств, привычек и мотивов поведения, интеллекта, приобщения к культуре в самом широком понимании этого слова1. Между тем именно семья закладывает фундамент становления нравственной позиции ребенка, благодаря постоянству, длительности, эмоциональной окрашенности воспитательных воздействий, их разнообразию, своевременному использованию механизма подкрепления. Общеизвестны роль и значение в семейном воспитании народных традиций, обычаев. Несомненно, это один из стабильных каналов приобщения семьи к духовным ценностям. В то же время еще не на должном уровне находятся такие общепринятые семейные традиции, как празднование важных семейных событий. По мнению Ф.Ф.Харисова, семья всегда выступала главным хранителем традиций общества, основывалась на эмоциональных связях, чувствах ее членов друг к другу и являлась посредником между обществом и ребенком2. Издавна семья считалась хранительницей культурных и нравственных ценностей, которые передавались из поколения в поколение. В последнее время в семьях отмечаются разобщенность, отчужденность детей от своих родных и близких, утрата традиций рода. Народный опыт семейной жизни – это комплекс разных форм и видов хозяйственного труда, нераздельно связанного с рукотворным и нерукотворным искусством, традиционной кухни, жилища, домашней утвари и убранства, костюма, песни, пляски и т.д. Семье принадлежит немаловажная роль в приобщении детей к национальной культуре. Ведь именно семья является для ребенка первым и ближайшим к его практическому и духовному опыту человеческим сообществом, в котором все его члены связаны кровным родством и где самым глубинным образом, непосредственно в постоянном семейном общении традиционные ценности народа передаются от одного поколения к другому. Ребенок, едва появившись на свет, слышит колыбельные песни. Подрастая, он знакомится со сказками, былинами, которые рассказывают или читают ему родители. Это первый опыт приобщения ребенка к народной культуре, обычаям своего народа. Со временем родители должны задуматься о том, как приобщить его к национальной культуре, обычаям. Какие существуют методы и средства приобщения ребенка к культуре и обычаям своего народа? В деревне у бабушки и дедушки, можно познакомить ребенка со старинной утварью, орудиями труда и быта, костюмами, игрушками. Имеет смысл вместе с ребенком изготовить игрушки: сшить тряпичную куклу, сделать кукольную мебель, выстрогать саблю, лошадку, свистульку и т.д. Если такой возможности познакомить ребенка с народным бытом нет, можно посетить музей краеведения, где он почерпнет необходимые знания. Именно в семье эффективнее всего приобщать ребенка к народным праздникам, обрядам, обычаям. Можно посетить вместе с ребенком мечеть, где он прикоснется к народной культуре. Почти в каждом доме имеются предметы народных промыслов: расписные доски, деревянная посуда, народная вышивка, обувь. Можно рассказать о них детям, рассмотреть вместе с ними, выделить характерные особенности каждой, постоянно напоминать, как они называются. Во время чтения книг необходимо обращать внимание детей на иллюстрации, не упускать возможности еще раз приобщить их к миру прекрасного. Читая и рассказывая детям о прошлом своего народа, обращать их внимание на национальные черты характера, героизм, любовь к Родине. Возможности по приобщению ребенка к народной культуре и быту огромны, и родители, если они понимают и оценивают ее роль в нравственном воспитании подрастающего человека, могут найти много других средств. Таким образом, семья играет большую роль в приобщении ребенка к лучшим образцам национальной культуры, составной частью которой является народное декоративно-прикладное искусство. Немаловажная роль в этом принадлежит и тесному взаимодействию детского сада и семьи, которые должны воспитывать у детей любовь к Родине, гордость за свой народ, создавший лучшие образцы народного искусства. Раздел III. Особенности и формы научного осмысления некоторых историко-филологических проблем в России и Татарстане в XX – XXI вв.Л.Р.Аскарова Үлгәннән соң да яшәргә лаек галимебез (Нигъмәт Хәкимнең тууына 125 ел тулу уңаеннан)77 ел элек язгы кояш шулай ук матур итеп күк йөзендә балкыгандыр, яшел үләннәр хәтфә булып җир өстен каплагандыр... 77 ел элек Нигъмәт Хәкимнең соңгы язы була. Шул ачы, хәсрәтле вакыйгаларның да инде шаһитлары бу җир йөзендә түгелдер. Әмма ул сталин корбаннарының балалары, оныклары шушы афәт белән гомер итәләр, аны гомер буе саклыйлар. Нигъмәт Хәким сталин репрессияләренең чираттагы бер корбаны булган. Аның үлеме мине мәгънәсезлеге белән таң калдырды. 2395 номер астында 94 биттән торган, 1936 елның 5 ноябрендә ачылып 1937 елның 5 июлендә ябылган Эше... Нинди тиз вакыт эчендә бу эш карала да, кеше гомерен өзүгә китерә... Тюрколог-галим, шагыйрь, фольклорчы, тел белгече Нигъмәт Хәким 1889 елның 29 декабрендә Уфа губерниясенең Еланлы авылында крәстиян гаиләсендә дөньяга килә. Башлангыч белемне авылында, аннары «Галия» мәдрәсәсендә ала. Ул вакыттагы аның якын дуслары арасында Мәҗит Гафури һәм Сәйфи Кудаш була. 1913 елда аның «Күңел дулкыннары» һәм «Күңел музыкасы» исемле ике шигъри җыентыгы басылып чыга. Революциядән соң, Ленинградтагы Көнчыгыш Институтын уңышлы тәмамлап, Һинстанга фәнни экспедициянең җитәкчесе итеп тә җибәрелә. 17 көнчыгыш телләрендә иркен сөйләшкән, татар теле лингвистикасына һәм синтаксисына багышланган хезмәтләр авторы 1928 елда Казанга килә һәм эшен Көнчыгыш педагогик институтында дәвам итә. Параллель рәвештә Казан университетында да укыта. Халык иҗаты белән кызыксына башлый галим. Көнбатыш Себергә фәнни командировка вакытында Новосибирск өлкәсендә бер карт аксакалдан Идегәй һәм Туктамыш турында риваятьне язып ала. Алга таба тюрколог А.Н.Самойлович нәкъ шушы вариант буенча үзенең тикшерүләрен алып бара. Тормышының соңгы елларында Нигъмәт Хәким Казан университетының фәнни китапханәсендә библиограф булып эшли. Нәкый Исәнбәт истәлекләреннән күренгәнчә, Нигъмәт бик фәкыйрь яшәгән. Галим газета-журналларга бик күп мәкаләләр язган, методик ярдәмлекләр чыгарган, тел һәм әдәбият буенча китаплар бастыруда башка дусларына ярдәм иткән. Акчасы булганда, яңа китаплар сатып алган. Аның кулга алыну документлары арасында фатирында булган мал-мөлкәте түбәндәгечә языла: - 1 солдат юрганы, - 1 мендәр, - 1өстәл, - 3 урындык, - 1 чемодан, - савыт саба: 2 тәлинкә, берничә кашык, чәйнек, примус: - якынча 500-600 китап, - иске пәлтә, - иске костюм. Үзенең кыска гына гомере эчендә Н.Хәким 50 дән артык хезмәтен бастырып чыгара. Аларның күбесе грамматика тарихын, орфография, терминология мәсьәләләрен яктырта1. Татар тел белемендә беренчеләрдән булып татар грамматика тарихын өйрәнүчеләрнең дә берсе Н.Хәким2. Ул унлап тел галименең хезмәтләреннән грамматик терминнарны җыя һәм аларны бер бөтен итеп туплый, системалаштыра. Н.Хәкимнең аерым бер хезмәтләре фәлсәфи өлкәгә, дин мәсьләләренә карый1. Егерменче еллар ахырында «Ислам диненең килеп чыгуы» китабын бастырып чыгара2. Галимебез беренче Бөтенсоюз тюркологик съездына да делегат итеп бара. 1930 еллар ахырында Нигъмәт Хәким һәм аның тарафдарлары өстеннән Сталин репрессияләре болыты куера башлый. 4 баласын авылда калдырып Казанга күченеп килгән һәм бөтен көчен фәнгә багышлаган ялгыз гына гомер итүче 53 яшендәге галимебезнең Комиссариат урамындагы кечкенә генә фатирына 5 ноябрь көнне кулга алучылар килеп керә. Архивта сакланучы ордер кәгазендә түбәндәге язма саклана: «СПРАВКА. ...Хакимов Нигмат Гиниатович... по профессии журналист, преподаватель, работает в данное время библиотекарем при библиотеке КГУ... В 1927 году под маркой антирелигиозной цели выпустил вредную, изъятую впоследствии книгу «Происхождение Ислама»... В течение всего 1936 года Хакимов ведет фашистскую контрреволюционную пропаганду: умышленно провокационно толкует международные события, восхваляет фашизм, говорит о целесообразности войны... причем клеветнически и оскорбительно отзывается о товарище Сталине... На основании изложенного Хакимов подлежит аресту по обвинению в преступлении, предусмотренном 58/10 ч.1 и 73-1 ст. УК. Опер. уполномоченный 3 Отд. СПО УГБ, мл. лейтенант Каменьщиков». Тентү ясаганда нинди антифашистик әйберләр табалар соң галим бүлмәсендә? «Аның «Ислам диненең килеп чыгуы» китабын, тел буенча сорауларга җавап бирелгән бер хезмәткәренә хат, Көнчыгыш халыклар институты студенты Аббасовның диплом эше һәм тагын 11 хат. Протоколда унберенче хат түбәндәгечә сурәтләнә: «Сөйгәненә багышланган 10 биттән торган яңалифтә язылган лирик шигырьләр һәм җырлар». Галимебезнең кемгә багышлап шигъри хатлар язганы безгә ачылмаслык сер булып калды. Хәкимгә карата бөтен «компромат» шушы. Ләкин НКВД органнары өчен бу җитәрлек мәгълумат була. Шуннан китә сорау алулар, тентүләр, үлем җәзасы... Әлбәттә Нигъмәт Хәким соңгы минутларга хәтле үз үлеменә ышанмаган, аны акларлар кебек тоелган, бу зур хата төзәлер дип уйлагандыр. Ул барлык тентүләргә дә, сорау алуларга да «Минем бернинди гаебем юк», — дип җавап биргән. 3 август көнне суд галимебезне үлем җәзасына хөкем итә. Галимнең кечкенә генә башкорт авылында 3 кызы һәм 1 малае ятим булып кала. 20 елдан сон, ягъни 1958 елның 27 маенда Нигъмәт Хәкимнең эшен прокуратурада туктаталар. Ләкин галимебезнең бик күп китаплары эзсез югала. Ә сакланып калган хезмәтләре бүгенге көндә дә кыйммәтен югалтмадылар. Әдәбият
1. Сагитов М. Нигматулла Гиниятуллович Хакимов (К девяностолетию со дня рождения) // Советская тюркология. 1979. №6. С.97-98. 2. Әхмәтҗанов М. Казан аны онытмаска тиеш // Шәһри Казан. 2003. 21 март. 3. Казанская лингвистическая школа. Книга первая. Казань, 2008. С. 88-89.
жүктеу/скачать 1.55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|