Өнеркәсіптік альпинистің апаттық жағдайдағы әрекеттері

- жарақтарды және материалдарды жұмыстарды жүргізу аймағына бекіту;

- жерге немесе қауіпсіз орынға түсу;

- жіптердің бос ұштарын бекіту немесе оларды жинап алу және орамаға орау.

14.3.2 Технологиялық жабдықтың ақаулығы пайда болғанда, сондай-ақ құрылымның бүтіндігі зақымданғанда немесе тұрақтылығы жоғалтылған жағдайда жұмысшылар жұмысты тоқтатуға және осы туралы жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлауға міндетті, ол жұмыстарды тоқтатуға дейін қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шараларды қабылдауы керек.

14.3.3 Ортостатикалық тұрақсыздық белгілері пайда болғанда өнеркәсіптік альпинистер мүмкіндігінше тамырлық топтану тәуекелін азайту үшін аяқтардың бұлшық еттік белсенділігін белсендірулері және осы туралы дереу жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлаулары керек.

14.3.4 Жұмысшының ұстаушы түйінде ілінуі кезінде оның шамадан тыс тартылуы немесе түсіру құрылғысының сыналануы жағдайында жұмысшы тартылған түйінге немесе түсіру құрылғысына түсетін жүктемені азайтуы керек. Бұл үшін жұмысшы ілмекті аяққа тірек ретінде пайдалана отырып жүктелінген жіпте екінші ұстаушы түйінді байлау үшін резервтік ілмекті пайдалануы керек. Жұмысшыда басқыштары бар қысқыштың бар болуы кезінде ол оларды осыған ұқсас мақсатқа пайдалануы керек. Аяққа тірек үшін арналған ілмекті жүктелінген жіптің төменде орналасқан бос ұшына байлау керек. Резервтік ілмектің көмегімен жылдам эвакуациялау қажет болған кезде жұмысшы өзін өзі сақтандыру үшін арналған жаңа ұстаушы түйінді байлауы, ал тартылған түйіннің ілмектерін пышақпен кесуі керек.

14.3.5 Сақтандыру жібінің зақымдануы кезінде жұмысшының әрекеті зақымданудың сипатына және орналасқан орынына байланысты анықталуы керек.

14.3.6 Жүктелінген жіптің үзілуі және жұмысшының екінші сақтандыру жібіне ілініп қалуы жағдайында жұмысшы екінші жіппен қауіпсіз орынға түсуі, не объектінің құрылымына өзін өзі сақтандыруды ұйымдастырып, басқа жұмысшылардан апаттық жағдайдан шығу үшін қосалқы жіпті алуы керек.

14.3.7 Сақтандыру жібінің жұмысшыдан жоғары орналасқан жерде жартылай зақымдалуы жағдайында объектінің құрылымына қосымша өзін өзі сақтандыруды ұйымдастыру, содан кейін басқа жұмысшылардың көмегімен зақымдалған жіпті ауыстыру керек.

Негізгі жіптің жұмысшыдан жоғары орналасқан жерде зақымдалуы анықталған жағдайда дереу жұмысшының қосымша сақтандыруын ұйымдастыру, ал зақымданған жіпті жүктемеден босату және жұмыс орыны мен объектіден алып тастау керек.

14.3.8 Сақтандыру жібінің жұмысшыдан төмен орналасқан жерде жартылай зақымдалуы жағдайында зақымдалған бөлікті «өткізгіш» немесе «көбелек» түйінінің көмегімен жұмыстан алып тастау, содан кейін ол арқылы ұстаушы түйінді немесе өзін өзі сақтандыру қысқышын өткізу, ал жерге немесе қауіпсіз орынға түскеннен кейін зақымдалған жіпті ауыстыру керек.

Негізгі жіптің жұмысшыдан төмен орналасқан жерде зақымдалуы жағдайында зақымдалған бөлікті «көбелек» түйінінің көмегімен жүктеменің әсерінен, содан кейін осы бөлікті тежеу құрылғысы және ұстаушы түйін арқылы өткізіп және жұмысты жалғастыру керек.

14.3.9 Жұмысшының сақтандыру жібінде (жіптерінде) ілінумен жұлынуы кезінде жұмысшы нақты жағдайға байланысты объектінің құрылымына шығатын жерге дейін түсуі, не ұстаушы түйін немесе басқыштары бар қысқыш үшін арналған резервтік ілмектің көмегімен жұлыну орынына көтерілуі, не егер қол жетімді деңгейлерде бар болса ыңғайлы алаңға маятник ретінде ауытқуы керек.

14.3.10 Жіптердің қысылып немесе төменгі ұштарының шатасып қалуы және осы жіптермен еркін жылжу мүмкін емес болған кезде дереу ақаулықты жоюды ұйымдастыру: жіптерді тарқату немесе апаттық жиынтықтағы жіптерді пайдалану керек.

Негізгі жіптердің төменгі ұштары көлік құралына немесе қандай да бір басқа механизммен ұсталып қалғанда оларды дереу ұстағыштан төмен кесу немесе үзілу орындаушыдан төмен болатындай етіп құрылымға бекіту керек.

14.3.11 Объектіде өрт немесе газдалу орын алған жағдайда жұмыстар дереу тоқтатылуы және биіктіктен барлық жұмысшыларды дереу эвакуациялау бойынша шаралар қабылдануы керек.

14.3.12 Жұмысшының жарақаттануы жағдайында алғашқы медициналық көмек жарақаттың ауырлығына және нақты жағдайға байланысты – оның өзімен немесе басқа жұмысшылармен көрсетіледі.

Жеңіл жарақаттану кезінде жұмысшы өзі немесе басқа жұмысшылардың қатысуымен қажетті көмек алатын қауіпсіз орынға дейін көтерілуі немесе түсуі керек.

Зардап шеккен адамның өзі түсу немесе көтерілу мүмкіндігін жоққа шығаратын жарақаттануы кезінде басқа жұмысшылар оған алғашқы медициналық көмекті көрсетуі және оны оған кәсіби медициналық көмек көрсетілетін орынға дейін эвакуациялауды ұйымдастыруы және осындай көмектің көрсетілуін қамтамасыз етулері керек.

14.3.13 Апаттық немесе штаттан тыс жағдайлар пайда болған жағдайда және шұғыл эвакуация қажет болған жағдайда осы Ережелердің талаптарынан, соның ішінде жұмыс кезінде міндетті түрде екі жіпті пайдалану талабынан ауытқуға рұқсат беріледі.

14.3.14 Жұмысшылар барлық оқыс оқиғалар, апаттық және штаттан тыс жағдайлар туралы жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлаулары керек.

14.4.2 Өнеркәсіптік альпинистердің бригадасымен жүргізілетін құтқару операциялары кезінде құтқарушы және құтқарылатын субъект мүмкін болса сақтандырудың бөлек және тәуелсіз жүйелеріне бекітілуі, немесе құтқарушыны немесе құтқарылатын субъектіні қорғауға қабілетті белсенді сақтандыру жүйесімен қорғалуы керек.

14.4.3 Қозғалмайтын қалыптағы және (немесе) ессіз қалыптағы зардап шеккен адам ортостатикалық тұрақсыздықтың дамуынан сақтану үшін қысқа мерзімде ілінген қалыптан шығарылуы керек.

Жылдам әрекет ету қажеттілігі құтқарушылардың, бақылаушылардың немесе зардап шеккен адамның қауіпсіздігіне қатер төндірмеуі керек. Жағдайды тиісті түрде бағалау және құтқарушылардың әрекеттерін үйлестіру құтқару әрекеттерінің жеделдігі алдында артықшылыққа ие болуы керек.

14.4.4 Құтқару операциясы келесі элементтерден тұруы керек:

14.4.4.1 Жағдайды бағалау. Кез келген құтқару операциясын бастардың алдында зардап шеккен адамның және құтқарушы қызметкерлердің ары қарай жарақаттануынан сақтану үшін апаттық жағдайдың пайда болу себебі және сипаты анықталуы керек. Мүмкіндігінше зардап шеккен адаммен байланысқа түсу керек.

Жағдайды бағалаған кезде келесілер керек:

- зардап шеккен адамның жарақатының қауіптілігін бағалауға тырысу;

- зардап шеккен адамның орналасқан орынын және құтқару операциясын жүргізу кезінде кездесуі мүмкін қиыншылықтарды анықтау;

- құтқару операциясын жүргізу үшін қандай керек-жарақтар, жабдықтар және қанша адамдар керек болатынын анықтау.

Егер апаттық жағдайға себеп болған жағдайлар (мысалы, уытты газ, электр тоғының ұру қауіпі, бекітілмеген материалдар және ғимараттың немесе құрылыстың құрылымдары және тағы басқа) әлі бар болса, құтқарушы қызметкерлер осындай жағдайларды жойғанға дейін оқыс оқиға орынына бармауы керек. Осындай жағдайларды жылдам жою мүмкін емес болғанда қашықтықтан құтқару нұсқаларын қарастыру керек.

14.4.4.2 Зардап шеккен адамды тұрақтандыру. Көптеген жағдайларда құтқарушы егер бұл пайдасыз, мақсатқа сай емес, қажетсіз немесе қауіпті болмаса, зардап шеккен адамға алғашқы көмек көрсету үшін оған жетуге тырысуы керек. Зардап шеккен адамның қалыбын тұрақтандыру және тыныс алуға кедергілерді немесе ірі қан ағуларды дереу жою керек. Егер омыртқаның зақымдануына күдіктер пайда болса, сақтықтың сәйкес келетін шаралары қабылдануы керек.

14.4.4.4 Зардап шеккен адамды эвакуациялау. Зардап шеккен адамды эвакуациялау қиғаш немесе көлденең бағыттаушы жіппен зардап шеккен адамды көтерумен, түсірумен және (немесе) орынынан жылжытумен жүргізілуі керек. Түсіру ең оңтайлы әдіс болып табылады.

14.4.4.5 Зардап шеккен адамды медициналық мекемеге тасымалдау. Зардап шеккен адам мүмкіндігінше жылдам медициналық мекемеге жіберілуі керек.

Қажет болған жағдайда зардап шеккен адамды медициналық мекемеге жіберуге дейін омыртқаның иммобилизациясын, зардап шеккен адамның жараларын өңдеуді жүзеге асыру керек.

14.4.5 Зардап шеккен адамға алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде мүмкіндігінше жылдам төменгі байламның қысымын түсіруді және аяқтардың қимылдауын жеңілдетуді қамтамасыз ету керек.

Зардап шеккен адам жіптерден алынғаннан кейін көлденең қалыпқа біртіндеп келтірілуі керек.

Құтқару операцияларының әдісі зардап шеккен адамның оған білікті медициналық көмек көрсетілуі мүмкін орынға қатысты орналасқан орынымен анықталады.

14.5.2 Түсіру зардап шеккен адамды эвакуациялаудың ең оңтайлы әдісі болып табылады. Зардап шеккен адам аспалы жүйеден құтқарушылармен басқарылатын түсіру құрылғысына ауыстырылуы керек. Бекітілген анкермен жалғастырылған сәйкес келетін түсіру құрылғысы түсіру операциясын басқару үшін пайдаланылуы керек.

Түсіру жүйесі егер бір жіпті жүйені пайдалану өзін анық ақтамайтын болса, сүйемелдеуі бар сақтандырумен сақтандырылуы керек.

14.5.4 Зардап шеккен адамды зардап шеккен адамды аспалы жүйеден түсіру әдісімен құтқару кезінде зардап шеккен адам құтқарушының жүйесіне бекітілуі керек.

Түсіру әдісімен құтқару тек құтқару операцияларының осы түріне күшейтілген оқудан өткен және сәйкес келетін тәжірибеге немесе машықтарға ие құтқарушымен ғана жүргізілуі керек.

Құтқарушы зардап шеккен адамға оның жіптерін пайдаланумен немесе құтқару жіптерінің жеке жиынтығын пайданаланумен жетуі керек. Құтқарушы зардап шеккен адамның жіптерін пайдаланардың алдында олардың жағдайын мұқият бағалауы керек.

Егер зардап шеккен адам қысқышқа немесе тікелей анкерге ілінген болса, зардап шеккен адамды оның жүйесінен құтқару жүйесіне қауіпсіз ауыстыру үшін қысқа көтеру операциясы ұсынылады.

14.5.5 Зардап шеккен адамды оның альпинистік жүйесінен шығару үшін кесу үшін арналған пышақты пайдалануға болады. Пышақты пайдаланумен кесу тек түсіру немесе көтеру жөніндегі операция мүмкін емес немесе сәтсіз аяқталса ғана пайдаланылуы керек.

Зардап шеккенді кесу үшін пышақты пайдалану кезінде ерекше сақтық шараларын қабылдау керек, сондай-ақ зардап шеккен адамды оның жүйесінен кескеннен кейін құтқару жүйесіне түсетін соққылық жүктемені есепке алу керек.
ЕСКЕРТПЕ Тұрақты түсіру ілмектерін пайдалану соққылық жүктеменің салдарын жұмсартуы мүмкін
14.5.6 Егер апаттық жағдайда әрекет ету жоспары құтқарушы зардап шеккен адамды кедергілерден өту кезінде сүйемелдеуді, зардап шеккен адамның тұрақтануын жүзеге асыруды немесе зардап шеккен адамның жағдайын қадағалауды қажет етсе, зардап шеккен адамның жібінің жүйесі екі адамнан тұратын жүктемені қауіпсіз ұстау қабілетіне бағалануы керек. Бұндай бағалау құтқару жұмыстарын бастағанға дейін жүргізілуі керек.

Егер тиімді және қауіпсіз орындау мүмкін болса, зардап шеккен адамның жібіне екінші адамды орналастырусыз зардап шеккенді түсіру немесе көтеру ұсынылады.

14.5.7 Құтқару операциясын жүргізу кезінде сақтандырудың екі жіпті жүйесін пайдалану стандартты болып табылады. Сақтандырудың бір жіпті жүйесін ақталған жағдайларда, мысалы, зардап шеккен адамның жағдайына байланысты пайдалануға болады.

14.5.8 Құтқару операциялары үшін сақтандырудың стандартты процедурасы сүйемелдеумен сақтандыру немесе құтқарушының өзін өзі сақтандыруы болып табылады.

Сақтандыру әдісін таңдаған кезде сақтандырудың кейбір жалпы таралған әдістері екі адамнан тұратын жүктемені сақтандыру үшін жарамайтынын есепке алу керек.

14.5.9 Құтқару зембілдері немесе орамалдар зардап шеккен адамды тасымалдау кезінде қорғау және иммобилизация үшін қызмет етеді және тиімді және орынды болғанда әрқашан пайдаланылуы керек.

Б.1.2 Бастапқы оқытуды өтердің алдында (1-ші біліктілік разрядына) кандидаттар өнеркәсіптік альпинизм әдістерімен биіктіктегі жұмыстарды орындау үшін қажетті қарқынды физикалық және психологиялық жүктемеге шыдамдылығын анықтау үшін кандидаттар медициналық тексеруден өтуі керек.

Б.1.3 Барлық өнеркәсіптік альпинистер белгіленген бағдарламалар бойынша оқытылуы керек. Оқыту бағдарламаларына қойылатын ең төменгі талаптар осы Ережеде белгіленген.

Оқыту сәйкес келетін лицензиясы, аттестациясы немесе рұқсаты бар мамандандырылған ұйымдармен (мекемелермен) жүргізілуі керек.

Б.1.4 Кәсіби оқудан өту «Өнеркәсіптік альпинистің біртұтас кітапшасында» жазылуы керек.

Б.1.5 Өнеркәсіптік альпинисттерді технологиялық жабдықтармен жұмыс істеуге және технологиялық операцияларды (дәнекерлеу, электр жинақтау, сырлау және тағы басқа) орындауға оқыту сәйкес келетін мамандықтар (кәсіптер) және жабдықтар үшін бекітілген толық немесе жылдамдатылған бағдарламалар бойынша жүзеге асырылуы керек.

Б.1.6 Алдын ала немесе спелеология, тасқа өрмелеу, жоғары өрмелеу жұмыстары секілді ұқсас тәжірибелердің, қашықтықтағы жұмыс орынына басқа қол жетімдік құралдарын пайдаланумен басқа да жұмыстардың бар-жоқтығы, қарулы күштердегі, апаттық-құтқару қызметтеріндегі және т.б. қызметтер қажетті болып табылмайды, себебі оқытудың толық курсынан өту қажеттілігінің күшін жоймайды.

Б.1.7 Оқыту процесінің нәтижесінде курсанттар келесілерге қабілетті болулары керек:

- өзінің жабдығын тексеруді қоса, өздеріне жүктелген жауапкершілік деңгейімен берілген міндеттерді орындауға;

- жұмыстарды орындаумен байланысты ықтимал қауіптерді түсінуге, және жұмыстағы жолдастарын құтқару бойынша сәйкес келетін процедураларды орындауға қабілетті болуы;

- өзінің жұмысында техникалық ақаулықтарды немесе қателіктерді анықтауға, осындай ақаулықтармен немесе қателіктермен шақырылған денсаулық және қауіпсіздік үшін қауіптерді тануға, және кемшіліктерді жою бойынша шараларды анықтауға қабілетті болуға.

Б.1.8 Өнеркәсіптік альпинисттерді оқыту өнеркәсіптік альпинизм әдістеріне қосымша ретінде өзіне орындалатын жұмыстар үшін денсаулықты қорғау және қауіпсіздік сұрақтарын, соның ішінде қауіпті болуы мүмкін және қауіпті материалдармен айналысуы кезінде жалпы және ерекше әдістерді де қосуы керек.

Б.1.9 Біліктілік разрядтарына оқытудың белгіленген бағдарламаларының аясында оқытуға және жаттығуларға қосымша ретінде өнеркәсіптік альпинистер тұрақты уақыт аралықтарымен және бригада мүшелерінің біреуіне таныс емес жағдайда кез келген жұмысты бастардың алдында жұмыстағы жолдастарын құтқару процедураларын орындауға үйренулері керек.

Б.1.10 Алты ай немесе одан да көп уақыт өнеркәсіптік альпинизммен айналыспаған өнеркәсіптік альпинистер жұмыс істеуге рұқсат алғанға дейін оларға берілген біліктілік разрядтарына сәйкес келетін бағдарлама бойынша қайтадан оқудан өтулері керек. Бұл кезде оқу мерзімі қалыптының жартысын құрауы керек, бірақ 2 күннен кем емес.

Б.1.11 Өнеркәсіптік альпинисттерді оқытуды жүзеге асыратын ұйымдар (мекемелер) оқитын адамдарды осы Ережелердің және оларға сілтеме жасалынған нормативтік құжаттардың мәтіндерімен қамтамасыз етуге міндетті.

Б.1.12 Кез келген біліктілік разрядына оқыту және емтихандарды қабылдау 3-ші разрядтың өнеркәсіптік альпинисттерімен жүзеге асырылуы керек.

Б.1.14 Оқыту тек оқыту үшін арналған сәйкес келетін алаңның, құрылыстың және керек-жарақтардың бар болуы жағдайында ғана жүргізілуі керек. Оқыту алаңы тұрақты түрде жаттықтырушылардың қадағалауында болу керек.

Б.1.15 Оқыту бағдарламасының әрбір тарауында әрбір оқитын адам үшін жеткілікті жабдықтар, тетіктер және керек-жарақтар бар болуы керек.

Б.1.16 Жоғары тарту және құтқару жөніндегі жаттығулар үшін кем дегенде салмағы 70 кг болатын жүктер немесе макеттер бар болуы керек. Оларды пайдалану кезінде сақтық шаралары пайдаланылуы керек.

Жоғары тарту және құтқару жөніндегі жаттығулар үшін тірі «зардап шеккен адамдарды» пайдалануға тыйым салынады.

Б.1.17 Тәжірибелік сабақтарды теориялық сабақтармен ауыстыруға тыйым салынады.

Б.1.18 Оқыту аймағы анық белгіленген және қоршалған болуы керек. Оқытуға арналған құрылыстар мен құрылымдарда шекті жүктеменің көрсеткіштері бар болуы керек.

Б.1.19 Емтихан қабылдау комиссиясы кем дегенде Б.2.1.12-тың талаптарын қанағаттандыратын, үш өнеркәсіптік альпинисттен тұруы керек.