Ш. Т. Сауданбекова аударма теориясы
Ақ па рат ты ау дар ма жə не ерек ше лік те рі
жүктеу/скачать 0.9 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ақ па рат ты ау дар ма жə не ерек ше лік те рі
Ақ па рат тық ау дар ма – оқыр ман ға шы ғар ма шы лық-эс те ти- ка лық əсер ету емес, оның не гіз гі функ циясы қан дай да бір мə лі- мет тер ді ха бар лау бо лып та бы ла тын мə тін дер ді ауда ру. Мұн дай мə тін дер ге ғы лы ми, іс кер лік, қо ғам дық-саяси, тұр мыс тық жə не бас қа си пат та ғы бар лық ма те ри ал дар жа та ды. Бұ ған көп те ген де- тек тив тік (по ли цей лік) əң гі ме лер ді ауда ру ды да, сая хат тар ды су- рет теу ді де, очерк тер ді жə не та за ақ па рат тық ха бар лауы кө бі рек бо ла тын бас қа да шы ғар ма лар ды жат қы зу ға бо ла ды. Ау дар ма- лар ды көр кем жə не ақ па рат тық деп бө лу ау дар ма да көр се ті лу ге тиіс түп нұс қа ның не гіз гі қыз ме ті не бай ла ныс ты (эс те ти ка лық əсер етуі не ме се жай ақ па рат бе руіне). Не гі зін де, жал пы ал ған- да, көр кем дік ау дар ма ны та лап ете тін түп нұс қа да тек ақ па рат тық қыз мет тер ді орын дайт ын же ке ле ген бө лім де рі, ке рі сін ше, ақ па- рат тық мə тін ді ауда ру да көр кем дік ау дар ма ның кей эле ме нт те рі (бөл шек те рі) бо луы мүм кін. Ақ па рат тық ау дар ма да ау дар ма ның түр ле рі ауда ры ла тын мə тін- дер дің əр түр лі функ цио нал дық стиль де рі не қа тыс ты лы ғы ның не гі- зін де кө рі не ді. Со ны мен қа тар мұн дай ау дар ма да түп нұс қа лар дың функ цио нал дық-сти лис тикалық ерек ше лік те рі мə тін дер дің өзін дік бел гі ле рін де анық та ған ды ғы қа жет еті ле ді. Осы бел гі ле рі бой ын ша 41 ау дар ма ның ерек ше түр ле рі ре тін де: ғы лы ми-тех ни ка лық ма те ри ал- дар ды ауда ру, рес ми-іс кер лік ма те ри ал дар ды ауда ру, саяси-пуб ли- цис ти ка лық ма те ри ал дар ды ауда ру, га зет-ақ па рат тық ма те ри ал дар- ды ауда ру, па те нт тік ма те ри ал дар ды жə не т.б. ауда ру бо лып бө лі не ді. Ақ па рат тық ау дар ма ар найы мə тін дер дің (ғы лы ми, ғы лы ми- тех ни ка лық, құ жат жə не т.б.) ау дар ма сын си пат тап, ауда ры ла тын мə тін дер дің мі нез де ме сі не гі зін де со ны мен қа тар олар дың сти- лис ти ка-жанр лық жік те луін көр се те ді. Ау дар ма түр ле рі нің жік те- лу клас си фи ка ция сын да өзі нің функ цио нал дық бел гі сі бой ын ша ақ па рат тық ау дар ма көр кем ау дар ма ға қа ра ма-қар сы қой ыл ған: егер ғы лы ми, іс кер лік, кө сем сөз мə тін де рі нің не гіз гі функ циясы ақ пар та ты жет кі зу де бол са, көр кем мə тін дер дің не гіз гі функ циясы оқыр ман ға де ген бей не лік, эс те ти ка лық əсе рі бо лып та бы ла ды. Кей бір ар найы мə тін дер дің тү рін де, мы са лы, пуб ли цис ти ка да, көр кем мə тін дер де сияқ ты оқыр ман ға əсер еті ле ді. Дəл осы сияқ- ты кей бір көр кем мə тін дер де ақ па рат тық баян да ма лар (сая хат тар, очерк, де тек тив) ба сым бо ла ды. Мə тін дер дің көр кем жə не ақ па- рат тық бо лып ди хо то мия лық бө лі нуі ау дар ма да ғы екі до ми на нт- тық функ цияла ры ның қа ра ма-қай шы лы ғын ай қын дайды. Яғ ни ақ па рат тық ау дар ма ның не гіз гі мақ са ты – ауда ры ла тын тіл де гі ақ- па рат ты то лы ғы мен ау дар ма да қам та ма сыз ету бо лып та бы ла ды. Ақ па рат тық ау дар ма ар найы мə тін дер дің (ғы лы ми, ғы лы ми- тех ни ка лық, құ жат жə не т.б.) ау дар ма сын си пат тап, ауда ры ла тын мə тін дер дің мі нез де ме сі не гі зін де олар дың сти лис ти ка-жанр лық жік те луін көр се те ді. Ау дар ма ма те ри ал дық өз ге ше лік тер ге қа рай саяси теория- лық шы ғар ма лар ау дар ма сы, көр кем əде биет ау дар ма сы, ғы лы ми тех ни ка лық шы ғар ма ау дар ма сы жə не іс қа ғаз дар ау дар ма сы деп бө лі не ді. Жанр лар дың ерек ше лік те рі не қа рай олар ға қой ыла тын та лап та өз ге ше бо ла ды. Қы тай ті лін де əр бір са ла өте күш ті ұлт- тық си пат та бей не ле не ді. Сон дық тан да əр бір ау дар ма шы, ең ал- ды мен, өзі ауда ра тын ма те ри алы на қа нық бо луы, кə сіп тік бі лім дең гейі нің жо ға ры бо луы, түп нұс қа ның маз мұ ны на, ерек ше лік- те рі не ба са на зар ауда руы тиіс. жүктеу/скачать 0.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|