Стоматология факультеті
Мультиферментті комплекс, химиялық реакцияға қатысатын ферменттер, класы, тобы
жүктеу/скачать 266.17 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәнекер тканінің құрамының ерекшеліктері. Протеогликандар мен гликозамингликандардың су мен катиондар алмасуындағы ролі.
| 42. Мультиферментті комплекс, химиялық реакцияға қатысатын ферменттер, класы, тобы.
Мультиферментті комплекс, химиялық реакцияға қатысатын ферменттер, класы,тобы. )Мультиферментті комплекстер субстратты өнімге айналдыратын,әр сатысын катализдейтін әртүрлі ферменттердің жнынтығы.Негізгі ерекшелігі:ферменттердің ассоциациялық беріктігі мультиферменттілік комплекстің түзілуі белгілі биологиялық мағына және жетістіктерді береді. Пируватдегидрогеназады комплекс-жаксы зерттелген,еритін мультиферментті комплекс. Полифункционалды коньюгаттар мысалы: 1)Май қышқылының синтаза комплексі 2)пиримидин метоболизмінде алғашкы үш энзимдік активтілікті байланысты комплекс. Мультиферменттік коньюгаттар дегеніміз-құрамында домендер болатын ферменттер әр суббөлікте 3 түрлі домендер және субдомендерден тұрады. Домен I 3субдоменнен тұрады: субдомен I субдомен II субдомен П. Домен П май қышқылдарының өсіп жатқан тізбегін 3 фермент көмегімен қалпына келтіреді. Ферменттердің жалны қасиеттері: 1. құрылысының күрделілігі (ферменттер химиялық табиғаты нәруыз болғандықтан, нәруыздарға тән барлық касиеттерлі көрсетеді, алайда олардың құрылысы күрделірек болады); • 2. әсер ету куаттылығы жоғары; • 3.жоғары арнайылыгы; • 4. ағзада жайлы жағдайда әсер етеді ( 1°37-45° кысым і атм.); •5. активтілігін реттеуге болатын заттар (фермент пен субстрат концентрациясы, орта рН-ы, температура, эффекторлар). 1961 жылы Халықаралық биохимиялық одақтың арнайы комиссиясы ферментердің жүйелі номенклатурасын үсынды. Барлық ферменттер өздері катализдейтін реакциялардың ортақ түріне сәйкес б кластарға бөлінеді. Әрбір ферменттің жүйелі атауы бар, ол оның катализдейтін реакциясын және "аза " суффиксі косылған субстраттың атауын көрсетеді. Ферменттің атауы көбінесе субстраттың атауына "аза" суффиксі қосылу арқылы аталады. Мысалы, аргиназа аргининның гидролизін, липаза - майдың гидролизін, фосфатаза- фосфорлық эфирлердің гидролизін катализдейді. Атаудың тағы бір түрі - "аза" суффиксын катализдейтін реакцияның атына жалғау. Мысалы, дегидрогеназа - сутегін тасымалдауды, гидролаза - гидролизді, трансфераза-химиялық топтарды тасымалдауды катализдейді. Белгілі болған ферменттердің саны үнемі артып отырғандықтан 1972 жылы ферментердін номенклатурасы жөніндегі Комиссия қайтадан "Ферменттер номен- клатурасының ережесін" жарыққа шығарды, мүнда ферменттің жүйелі атауынан басқа 4 саннан түратын ферменттің шифры да көрсетіледі. Шифрдың бірінші саны - класс ретін, екіншісі - подкласс, үшіншісі - подподкласс, төртіншісі- сөйкес подподкласстағы ферменттің реттік санын көрсетеді.Мысалы,1.1.1.28-лактат:НАД-оксидоредуктаза (лактат- дегидрогеназа). Халықаралық жіктеу бойынша катализдейтін реакцияның түріне байланысты ферменттер б класқа бөлінеді: 1.Оксидоредуктазалар, 2. Трансферазалар, .Гидролазалар, Лиазалар, 5.Изомеразалар. 6.Лигазалар. Акт 1. Оксидоредуктазалар. Бұл кластың ферменттері биологиялық тотығу процестерінің негізіне жататын тотыгу - тотықсыздану реакцияларын катализдейді, ол сутегі атомын, электронларлы немесе оттегіні тасымалдау реакциялары арқылы жүзеге асырыады. Бүл класта 17 подкласстар бар: 2. Трансферазалар. Бүл кластағы ферменттер функционалдық топтарды тасымалдауды катализдейді және сол принцип бойынша 8 подкластарға бөлінеді: B Гидролазалар. Ферменттердің бүл класы гидролиз реакцияларын катализдейді және гидролизге үшырайтын байланыстың түрі бойынша 11 подкластарға бөлінеді: 4. Лиазалар. Бүл кластың ферменттері қосылыстардың гидролиздік емес ыдырауын катализдейді, мүнда субстрат молекуласынан белгілі топтар(CO2, NH2, H2O және т.б.) бөлініп кетеді. Сонымен қатар қос байланыстардың пайда болуын немесе қос байланыстың үзілген жеріне атомдар мен молекулалардың қосылуын катализдейді. Бүл класта жеті подкласстар бар, олар томендегі байланыстардың үзілген жеріне әр түрлі атомдар мен молекулаларды қосу принциптері бойынша бөлінген: 5. Изомеразалар. Ферменттердің бүл тобы изомеризация реакцияларын катализдейді және б подкласстарға бөлінеді: 6. Лигазалар (синтетазалар). Ферменттердің бүл класы АТФ және басқа макроэргтердің энергиясын, немесе биотинді пайдалана отырып, қосылыстардың синтез реакцияларын катализдейді және түзілген байланыстардың түрі бойынша 5 подкласстарға бөлінеді: 43. Дәнекер тканінің құрамының ерекшеліктері. Протеогликандар мен гликозамингликандардың су мен катиондар алмасуындағы ролі. Дәнекер тканінің құрамының ерекшеліктері. Протеогликандар мен гликозамингликандардың су мен катиондар алмасуындағы ролі. 18.3. Дәнекер тканінің гликолизамингликандары мен протеогликандары. Катиондар мен су алмасуындағы протеоликандардың мәні. l Дәнекер ткані глюкозамингликандарына гиалурон қышқылы, хондроитинсульфаттар, дерматансульфаттар, кератансульфаттар және гепарин жатады, олар клеткааралық мат- рикстың белоктарымен қосылып, дәнекер тканінің протеогликандарын түзеді. Гиалурон қышқылы - гиалурон қышқылы мен N - ацетилглюкозамин кезектесіп орналасатын биополимер болып таблады. Әртүрлі мүшелерде гиалурон қышқылының мөлшері бірдей емес. Ол теріде, буындардың синовиальды сүйықтықтрында, кейбір шеміршектерде көп болады. Гиалуронидаза гиалурон қышқылын ыдырата отыра, клеткааралық өткізгіштікті арттырады. Кейбір бактериялар гиалуронидазаны бөледі, ол кан ағынан клеткааралық кеңістікке өтуге және тканьдерде іріңді инфекцияны таратуға мүмкіндік береді. Хондроитинсульфаттар. Бүл полисахаридтердің мономері глюкурон қышқылынан және N - ацетилгалактозаминнен түрады, оның хондроитинсульфатының түріне байланысты 4-ші немесе 6 -шы гидроксилы сульфатталған болады. Хондроитинсульфаттар теріде, сүйек тканінде, трахея, қолқа, артерия тканьдерінде кездеседі. Дерматансульфаттар - альфа - L- идурон қышқылынан ( глюкурон қышқылының изомері) және N - ацетилгалактозамин - 4 сульфаттан құралған мономер болып табылады. Дерматансульфаттар қолқада болады және басқа хондроитинсульфаттардан ерекшелігі - антикоагулянттық қасиеті бар. Кератансульфаттар - бета-галактоза мен N - ацетилглюкозамин -б-сульфаттан түзілген мономерлерден құралған. Терінің кератандарының қүрылымы тура осындай, тек галактозаминсульфаты бар. Кератансульфаттар көздің мүйізді қабатында болады, мүнда олар белокпен ковалентті байланысады және хондроитинмен бірге мүйізді қабаттың негізгі затын қүрайды. Карбоксильды және сульфатты топтардың болуына байланысты бүл гликоза- мингликандар көп мөлшерде теріс зарядты болады. Олардың полисахаридті тізбектері коллаген молекулаларымен электростатикалық өзара әсер етеді және Na + иондарының көп мөлшерін байланыстырады. Гликозамингликандардың бұл қасиеті су-түзды алмасуды реттеуге клеткааралық заттың қатысуын анықтайды. Көптеген жай глюкозамингликандар (хондроитинсульфаттар, дерматан- және кератансульфаттар, гепарин) О - гликозидті байланыс арқылы белок молекуласының серинді қалдығына ковалентті қосылады да, протеогликандар молекуласын түзеді. Гликозамингликандар белок молекулаларына аспарагинның амидты азотының көмегімен N- гликозидты байланыс арқылы да қосылады. Әртүрлі протеогликандар глюкозамингликандардың жиынтығымен, молекула көлемімен және белоктық қүрамымен ерекшеленеді. Клеткалық қабаттың белоктарына олигосахаридті молекулалардың біраз мөлшерінің қосылуынан түзілген қосылыстар да кездеседі. Протеогликандардың суббірлігінің орталық бөлігі белоктық бөліктен түзілуі клеткааралық матрикстың протеогликандарына тән. Клеткааралық матрикстың бірыңғай протеогликанды комплексы осындай суббірліктердің гиалурон қышқылының үлкен молекуласына қосылуы арқылы түзіледі. Гиалурон қышқылының 1 молекуласы сульфат- талған протеогликандардың 150 молекуласын қоса алады. Дәнекер тканінің клеткааралық затының осындай үлкен комплекстерінің құрылысы «шыршалардан құралған шырша » тәріздес құрылымға үқсайды. Гликозамингликандардың бірдей зарядталған сульфатты тізбектері бір-бірінен тебілуі салдарынан протеогликандар сулы ортада "тарқалған" және жақсы гидратталған болады. Сол себепті бүл молекулалар алып жатқан көлем протеогликандардың өз көлемінен анағүрлым артық . Механикалық қысым кезінде мүндай молекулалардың көлемі азаяды да, сүйықтық сығылады. Алайда, тізбектер бірдей зарядталғандықтан, молекулалар қысылған сайын қысымға қарсылық артады. Егер механикалық қысымды тоқтатса, онда молекулалар бастапқы қалпына келеді. Протеогликандардың бүл қасиеті буын қабатының шеміршектері үшін өте маңызды, олардың тығыздығы мен эластикалығы шеміршекте коллаген талшықтарының болуынан күшейе түседі. Акт Чтоб Жануарлардың дәнекер ткані- ағзаның басты тірек ткані болып табылады. Дәнекер ткані әртүрлі мүшелерді сыртынан көмкеріп түрады да, оларды бір - бірінен бөледі, қан тамырларын, жүйке талшықтарын (олардың белгілі бір мүшеге енетін және шығатын орнында) қоршап түрады және әртүрлі тканьдерді өзара байланыстырады. Дәнекер тканінің бірнеше түрі бар, олар бос және тығыз дәнекер ткані, май ткані, дентин, шеміршек, сүйек, қан тканьдері. Дәнекер ткані - қүрамына мезенхимадан дамитын әртүрлі клеткалар кіретін, әртүрлі типтес талшықтар және гиалурон қышқылынан түратын сүйық немесе жартылай сүйық аморфты матрикс, хондроитинсульфаттар мен креатинсульфаттар кіретін күрделі құрылым болып табылады. жүктеу/скачать 266.17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|