ДЖАНГЫР
1
Джангур да толу кёлге джауады дейле,
Огъай, къуругъан кёлге да джауады джангур.
Кюн къысса, Кёкден, джалбарыб, тилейле –
Кюйген джюрекге да, джерге да джан ур.
Толгъан тилекча, джауады джангур –
(кимни тилеги эсе да, болгъанды къабыл).
- «Аны, муну да этерем, джангыдан туусам...»
- Джангыдан туугъанса – сёзюнге табыл.
Джаз келгенди – джауады джангур,
Дарманча джууады джерни джарасын.
Чегет да кёгергенди тешиб къарасын –
Эй джарлы джюрек, джаралы джюрек – сен да джангыр.
Кюнбетлеге гяхиник ургъанды,
Суу да къутургъанды къууанчдан, хорламдан.
Къышны къалгъан-булгъанын, бугъуннганын – барын,
Талайды, сюреди, къууады Джуртдан.
Табигъат кеси кесин тазалайды,
Джауумла джууалла джерни бетин.
Кир ырхыла ёзеннге къуюлалла –
Кёремид аны халкъым-миллетим?!
Мийик джуртум кесин тазалайды.
Халкъым а, халкъым? Халкъым тынгылайды.
Тёзеди – «тёзген тёш ашар» дейди,
«Сабыр тюбю – сары алтын» дейди.
Билмейме, не ючюн айтады алай –
Акъылманлыкъданмы, амалсызлыкъданмы?
Кёб кёргенден, билгенденми айтады алай,
Ангысы-эси, сынамы кёбденми айтады алай,
Кючю-къарыуу азданмы айтады алай,
Къыйын къадарымы айтдыртады алай?
Билмейме, алай а кёреме:
Къатышхандан къатыша барады халкъым,
Ит-къул джыйын бола, джыйымдыкъ бола барады халкъым,
Адамлыгъын, халкълыгъын да тас эте барады халкъым.
Отуз кюмюш бла тергеледи джашау-хаят,
Къалмагъанны орнундады намыс-уят.
Элия, бизни харам джукъудан уят.
Эки дуниясыз да къалабыз – къоркъут, уялт.
Джазны азанчысы, Элия, къычыр,
Ит, къул сезимлени джюрекден къачыр.
Илгендир бизни, тюрлендир бизни,
«Бёрю сютюн ичиб ёсген Тейри халкъы» деб,
Тарихибизни эсге сал – кёллендир бизни.
Бу джазгъы джангурдан Джурту бла бирге
Халкъым да джангырыр эсе уа –
Джазыууна Ие болуб, бий болуб,
Миллет чырагъын джандырыр эсе уа...
2
Джауады джангур – эшитеме: джангыр.
Хар джангур тамчы айтады: джангыр.
«Кюйген джерге, джюрекге да джан ур!» -
Кёкню аманатын толтурады джангур.
Джауады джангыр – джауады джангур.
3
джангур – джан ур – джангыр.
ДЖАШАУ бла ЁЛЮМ
Алача бир-бирине джууукъ,
Алача бир-биринден узакъ
Не болур?
СУРАТЛА
1. СЮРГЮННЮ АЛЛЫ БЛА
Къолтукъ таякълагъа таяныб,
Аскер кийимли бир саубитген джаш.
Эки джанында эки тиширыу:
Бирини башында къара джаулугъу.
Бирини башында да акъ чилле джаулукъ.
2. СЮРГЮНДЕ
Онгнган акъ джаулукъ, къара джаулукъ,
Араларында да джылтыргъан бёрк.
3. ДЖУРТДА
Къадау Ташха таяныб тургъан джашчыкъ.
Акъ джаулукъ, къара джаулукъ да Ташны юсюнде.
Джамаулу эски бёрк джашчыкъны башында.
Къазакъ бёрю улугъанча,
Къобан сууну тауушу.
3-ЧЮ МИНГДЖЫЛЛЫКЪГЪА АТЛАЙ
Тубандан кёрюнмейди джукъ.
НАРТ ЗАМАНЛАДА ДЖАЗЫЛГЪАН НАЗМУ
1. НАРТНЫ АМАНАТЫ
Джазыуунгу джаз, джашауну джаз.
Бу джанын этген эсенг бууаз,
Ол джанына да къара – ол джанына да джара.
Джашау урлугъун себ –
Ёлюмсюзлюкге бол себеб.
Ол джанындан тиеди Кюн, Ай.
Ол джанында –
Минги Сууну ол джанында –
Сууда джууунуб чыгъыб,
Къадау Ташха къабланыб,
Иссилейди джай –
Кюн, Ай къызы Сатанай.
Анга тиерге болалмай эсенг баз,
Аны тюбюнде ол Къадау ташны,
Ол къысыр ташны эт бууаз:
Сатанайны санындан джумшаб,
Ол нарт урлугъун турады сакълаб.
Джаз – сагъынма –ёлюмню – ахратны.
Чакъдыр, джашнат, ойнат табигъатны.
Джазны къууанчлы эт, насыблы эт –
Хапары джетерча джулдузгъа, Айгъа,
Кюкюреб, джашнаб, титиреб, къалтыраб,
Зауукъгъа батхандан ынгычхаб, джылаб –
Ол алай бурулурча джайгъа.
Нарт эркекни иши –
Джуртда къалмазча къозламагъан тиши.
Джаз
Джер кеси да болады бууаз.
Сюймекликди джаз.
Джазны къарныды джай.
Къанат къакъ, къучагъынгы джай.
Ёмюр къысха, насыб – аз
Кёрюнмезча – джазыуунгу джаз.
2. ДЖАЗ
Джаз –
Джашлыкъды, джашнауду, шийирди; гяхиникди;
Къарны, бузну эритген джылыуду, тылпыуду;
Кёкден келген джауум, джерден чыкъгъан кырдыкды;
Табигъатны тирилген, тилленнген заманыды джаз.
Сен да
Сезиминги, сёзюнгю, кёлюнгю, джазыуунгу джаз
Кеч болгъунчу, келгинчи къач,
Тауусулгъунчу къууанч.
Къач бла къышха табылмазча, къалмазча орун
Джаз бла джайдан толтур джюрекни.
ИЙНАНАМА КЕЛИР ДЕБ, АЛЛАЙ ЗАМАН
Адам
Ёлюмге да табарыкъды дарман.
Джангыз
Керекди заман.
Джангыз – джетерми заман?
Огъесе,
Келибми къалыр Ахырзаман?
Чексиз кёкге чыгъалгъан адам,
Таша дунияланы ачалгъан адам,
Не ауруугъа да табарыкъды дарман.
Адамны ангысы-эси
Джетерикди
Къутхарыргъа дуниясын, кесин.
Окъууу-билими барады ёсе.
Энтда бир минг джылны болса сау-эсен,
Ёмюрлюк джашаугъа чыгъарыкъды адам,
Ауруу, къартлыкъ, ёлюм билмей джашарыкъды адам,
Зулму, терслик сынамай джашарыкъды адам.
Алай болуруна ийнаныб – джазама.
Назмум ол кюнню кёрюр деб, базама.
Келир аллай кюн, заман –
Ауруудан, ёлюмден сауланы къутхаргъан бла къалмай,
Ёлгенлени да тирилтир адам.
Барын да тюл – мурдарланы, гудуланы тюл –
Адамны, адам улуну къутхара ёлген
Керти адамланы, иги адамланы тирилтир Адам.
Ийнанама келир деб, аллай заман.
СЁЗ – АЛЛАХ+++
Сёзден башланнганды Адам.
(сёзюнден башланады адам).
Сёз – ёз.
Бирдиле шайыр бла озан.
Бирдиле шийир бла азан.
Ичингден айтылгъан – назму.
Тышынгдан айтылгъан – азан.
Экиси да
Хакъ джолгъа тарталла адамны.
Таза-Керти-Халал-Мийик затлагъа
Къуллукъ этерге чакъыралла аны.
Назму бла аят
Адамгъа болалла къанат.
Аят
Джети къат Кёкден, Нюрден энсе да,
Назму
Джети къат джюрекден, кёлден келсе да,
Алай кёрюнсе да –
Бирдиле ала.
Сёзню къайнагъы бирди.
Аллах бирди.
Адамны кёлюн, джазыуун джазгъаннга
Айталла «Джазыучу» деб.
Джаз – джазыу – джазыучу.
Сёз – ёз.
Сёзден башланнганды хар зат.
Сёз бла бошалады хар зат.
Сёзге джыйыллыкъды хар зат.
Сёзде – дуния эмда ахырат.
Сёз – Аллах.
ДЖАЙГЪЫ ТЮШ
Биченликни чалгъанма
Сукъланырча эл.
Эки сенек алгъанма,
Дырын джыяргъа кел.
Сенек ауузла эт,
Кючден ташырча мен.
Сора, тюз къалатырча,
Гебен башына мин.
Тау башында джулдуз,
Гебен башында сен.
Джай, кёк бичен, джулдуз –
Насыблыма мен.
Ай къатында джулдуз,
Къадау ташда Терек.
Сеннге сау бол дейди,
Нюрден толгъан джюрек.
Узун, джибгил хансдан
Бургъанма гырмык.
Гебенни джел чачмазча,
Ургъанма гырмык.
Гырмык бла ёрлеб,
Башына чыкъгъанма.
(джангы тюшген чыкъданмы?) –
Бираз къалтырайма.
Гебен люуюлдейди
(билмейме, неден?).
Аман тюш кёрмезме
Сени бла мен.
КИМИМСЕ, НЕМСЕ,
БИЛЕМИСЕ?
Джул-дузумса, Джол-дузумса, Джыл-дызымса;
Кёк тузумса, Джер тузумса, Джурт тузумса,
Джюрек тузумса, Джыр тузумса, бал тузумса...
АЗымса, ДЖАЗымса, ДЖАЗЫУУМса.
ТУБАНДАН КЁРЮНМЕЙДИ ДЖУКЪ
Не турна таууш, не орайда таууш,
Не ит чабхан, не бёрю улугъан,
Не азан къычырылгъан, не салах тартылгъан
(джашау, ёлюм да джокъча) –
Тубандан эшитилмейди джукъ.
Не джер, не Кёк,
Не таш, не джулдуз,
Не узакъ, не джууукъ –
Тубандан кёрюнмейди джукъ.
Не чек, не белги,
Не тамгъа, не байракъ,
Не Адам, не Халкъ, не Джурт –
Тубандан кёрюнмейди джукъ.
Джан-джаныуар джокъча,
Алам, Заман да джокъча,
Тюнене, бюгюн, тамбла да джокъча,
Дуния, джашау да джокъча –
Тубандан кёрюнмейди джукъ.
Алай а, тубан чачылса,
Джабылыб тургъан ачылса,
Таша зат бары ачылса –
(нелени кёрлюкбюз биз?)
Шашмай къаллыкъбызмы биз?
«СЕН КЪАЛАЙ ЭСЕНГ –
МЕН АЛАЙ»
Халкъым-Джуртум къалай эсе,
Джюрегим да алайды.
Тутулгъан Кюн, Ай да,
Къутулгъан Кюн, Ай да –
Манга Къарачайды.
Халкъым сауду, ёзге –
Джелимаууз да сауду
(онгсузгъа таш да тауду).
Алай а,
Хакъ Халкъы, Халкъ Хакъы
Тас болургъа джокъду амал.
Мен да – Тейри адамы,
Хакъ Поэти, Халкъ Поэти –
Кюрешеме аланы сакъларгъа.
Артха туракъламай, болмай экили,
Инсан хакъларыны, миллет хакъларыны
Болдум ёкюлю.
Къарчаны садагъы бойнумдады,
Татаркъанны къылычы джанымдады,
Умарны шкогу сыртымдады,
Махмуд Дуданы къаламы къолумдады.
Буракъ ат – Гемуда – тюбюмдеди,
Сатанай басхан джамчы юсюмдеди,
Дебет джазгъан темирле бла сауутланыбма,
Эмегенлени къырыргъа ууланыбма.
Джелимаузлагъа, сарыубеклеге дертленибме.
Атым, шкогум да джерленибле...
...Нартла къыргъан эмегенле тирилгенле –
Биягъы бизлеге сынау кюнле келгенле.
Амантишлени аман тишлери алынмай,
Оноугъа да Хакъ, Халкъ сайлагъанла, сыйлагъанла салынмай,
Тарихибиз, джашауубуз тюзелмез.
Не болса да, ким ёлсе да – тюз ёлмез.
Тюз ёлсе да, Тюзлюк джашар – Ол ёлмез.
...Зулмугъа, терсликге къаршчы кюрешдим,
Джюрек джарылгъынчы аямай сермешдим,
Ана тилимде, Къуран тилинде, кърал тилинде да сёлешдим –
Шайтанны джюрекден, джуртдан да къыстаргъа кюрешдим,
Амандан тазаланыргъа, артылыргъа кюрешдим.
Азан къычыргъанча, назму сёзюмю къычырдым,
Кереклини, керексизни да къычырдым,
Шайтанланы, мёлеклени да къачырдым.
Нюрге да, отха да узалды къолум.
Джерге да атды, Кёкге да чыгъарды джолум.
Къадау Ташдан Къара Ташха кетдим –
Джангылгъан, джангыргъан, джарыгъан да этдим.
Тобагъа къайытханча,
Къара Ташдан да Къадау Ташха къайытдым,
Джангыз Терекни тилинде хаджи сёзюмю айтдым,
Къазакъ Бёрюню тилинде назму сёзюмю айтдым.
Бирле «шайтан» деб, назмуларымы тюерге
Таш джыйдыла,
Бирле да «сабырлыкъ: ангы – джангы – джанлы назмула» деб,
Аланы тыйдыла.
Мен а, Аппаны сёзлерин
Айтама халкъыма:
«Сен багъыр эсенг, мен – къалай,
Сен къалай эсенг, мен – алай».
КЪАЛЮБАЛА БЛА АХЫРЗАМАННЫ АРАСЫНДА
Ауалы болгъанны ахыры болмазгъа
Бармыды мадар?
Джерге, джердегилеге да
Келликди ахыр кюн – ахырзаман.
Аны сагъышын этер орнуна,
Андан къутулур амалла этер орнуна,
Биригир орнуна,
Не бла кюрешеди адам улу?
Киши да билмейди не болурун тамбла:
Кюнмю длжукъланыр,
Учхан джулдузму тюшер джерни юсюне.
Джерни тамыры джокъду –
Къабыргъаларын кёзюу-кёзюу Кюннге бура,
Бурулады Кёкде.
Тамырсыз Джер, тамырсыз Терек –
Адам дуниясы.
Харкюннгю ууакъ къайгъыла, ууакъ джарсыула,
Къурт ургъан агъачха ушаталла адамны.
Тереннге, узакъгъа къараргъа да къоймайла аны.
Алай а, бир-бирде,
Сансыз-санаусуз Кюнле да джарыталмазлыкъ
Чексиз къарангы джелим ауузун ачыб,
Адамны кесин, дуниясын да джутаргъа хазырланнганын
Кёреди адам...
...Минг-мингджыллыкъ джолу юзюлюрюн биле тургъанлай,
Бютеу къыйыны зыраф болурун биле тургъанлай,
Ахырын кёре тургъанлай,
Тамырсыз дунияда, тамырсыз Терекде
Джашау-ашау этерге кюреше,
Той-оюн этерге кюреше,
Кесине ууакъ къууанчла, джубанчла къурай,
Амалсыздан, ол дуния – ёмюрлюк джашау – барды деб,
Кесине таурух къураб, анга ийнаныргъа кюреше,
Джашауну таша магъанасын табаргъа кюреше,
Джашаудан зауукъланыргъа, къанаргъа кюреше,
Бир джырлай, бир джылай,
Тубаннга ташая баргъан,
Адамдан къыйынлы бир джан болурму?
Ёлюрюн билген насыблы болурму?
Алай а, билеме:
Бу дуния къуругъанлыкъгъа, башхала бардыла.
Дунияла чачыла да, къурала да келгенле.
Джаратылыу-джашау-ёлюу-тирилиу – Хакъды.
Ол затха ауал-ахыр джокъду.
Аны ангылагъанлыкъгъа – кёлге асыу джокъду:
Мен билген дуния – адам дуниясы думп болса,
Башхаладан меннге не?
Адамны ёлюмден къутхарлыкъ,
Бу дунияны ёлюмден къутхарлыкъ
Неди? Кимди? Бармыды аллай кюч?
Аллай дараджагъа
Джеталырмы адам кеси?
Аны билими, ангысы-эси
Чыгъармазмы аллай дараджагъа?
Башха дунияладан а келмезми болушлукъ?
АЧЫКЪ МЕКТУБ
Аман тишлери, къабан тишлери кёрюне,
Мурдар кёзлери, гуду кёзлери джылтырай,
Джуртха да джуууртхача къарагъанла,
Халкъгъа да, джуртха да – тонар къайгъыда – къарагъанла,
Къайдан, къачан, къалай, не ючюн
Къошулгъансыз бизни халкъгъа, бизни джуртха?
Сиз – ёзден да тюлсюз, бизден да тюлсюз.
Атыгъыз – сылыкъ, мурдар, гуду.
Бютеу халкъны да кесигиз бетли этерге кюрешесиз,
Къарагъызны бютеу халкъгъа джагъаргъа кюрешесиз:
«Биз халкъ тюлбюз, андан-мындан келген джыйымдыкъбыз».
Тюз айтасыз: сиз –
Халкъ тюлсюз – джыйымдыкъсыз.
Адам да тюлсюз, халкъ да тюлсюз, бий, ёзден да тюлсюз.
Башсыз къулласыз сиз – башсыз къулла.
(башы болгъан къул да сизнича айтырыкъ тюлдю,
Къарачайлы тюлме, андан-мындан келгенме деб,
Терсине къараб, душман, амантиш болуб турлукъ тюлдю).
Барыгъыз сора, ол келген джеригизге,
Ол бий-бай болуб тургъан джеригизге.
Мында сиз – адам да тюлсюз, халкъ да тюлсюз, халкъ бла да тюлсюз –
Джыйымдыкъсыз, къулсуз.
Джаратмай эсегиз былайын,
Къарачайлы болургъа да унамай эсегиз,
«Халкъ тюлбюз – джыйымдыкъбыз» деб, турлукъ эсегиз,
Къарачайгъа душманлыкъ этиб турлукъ эсегиз,
Барыгъыз сора, келген джеригизге –
Бий, ёзден, халкъ болуб тургъан джеригизге,
Не этесиз мында джыйымдыкъ болуб, къул болуб?
Биз а айтабыз:
Биз –
Халкъбыз – Адамбыз – Ёзденбиз.
Ёмюрледен бери, къалюбаладан бери,
Бу джуртда ёзден халкъ болуб, эркин джамагъат болуб,
Тёре болуб, кърал болуб, джашай келгенбиз.
Биз къул тюлбюз, джыйымдыкъ да тюлбюз.
Биз – Халкъбыз-Адамбыз-Ёзденбиз.
Сиз да болугъуз бизни бирибиз,
Болугъуз бизни бла ёзден халкъ, ёзден адам,
Не да – къорагъыз арабыздан.
Хакъ, Халкъ, Эркинлик, Тюзлюк демеген,
Ёзден болургъа, Адам болургъа излемеген,
Бир иннет, бир уммет, бир миллет болургъа излемеген,
Бизни бла бирге Эркин болургъа, Къарачай болургъа излемеген,
Ёзден кърал, ёзден джамагъат болургъа излемеген,
Эркин, кишиге бойсунмагъан,
Къарачай къралны къураргъа излемеген –
Ол ёзден тюлдю, бизден тюлдю –
Бизге керек тюлдю.
АКЪ БЛА КЪАРА
1
Къууанч кюн Къара таугъа къарадым:
«Шашма,- дедим кеси кесиме,- билмейсе,
Къалай болурун тамбла къадарынг».
Къара кюн да Акъ таугъа къарадым:
«Умут юзме сен джашаудан, насыбдан.
Къайгъы, джарсыу, булут кибик, чачылыр,
Дуния сеннге бу акъ тауча ачылыр».
2
Къара тау бла Акъ тауну суулары
Бирге къошулгъан ёзен сууду ичген сууубуз.
Ичерге башха суу джокъду дунияда.
Акъны къарадан айырыргъа кюреше,
Сууну сюзерге, тазаларгъа кюреше,
Джашайбыз.
Бир-бирде Къара таугъа,
Бир-бирде Акъ таугъа
Ушагъаныбыз аны ючюн болур.
Акъ, къара да ичибиздеди, джюрегибиздеди бизни.
От оджакъ,
Юйню, тыбырны джылыта,
Кеси джалындан, къурумдан тола барады.
Джюрек да алайды.
Джюрекни джалынын, къурумун къурутхан а –
Иги иннет, Иги сёз, Иги иш.
Аланы магъаналары уа, иги не болгъаны –
Сыйлы китаблада,
Нарт сёзледе, таурухлада да
Кескин айтылады.
ДЖЮРЕКНИ САКЪЛА
Кёз
Кёреди нени да –
Аманны, игини да;
Юренеди неге да –
Аманнга, игиге да;
Алады нени да –
Аманны, игини да.
Къулакъ
Эшитеди нени да –
Аманны, игини да;
Юренеди неге да –
Аманнга, игиге да;
Алады нени да –
Аманны, игини да.
Ала артда
Джюрекге кёчелле –
Бизге бий болалла,
Бизге джол бичелле;
Халыбыз болалла,
Халибиз болалла,
Сёзюбюз болалла,
Ёзюбюз болалла –
Джазыу болалла.
Аман урлукъдан
Иги битим болмайд.
Аман адамны
Намысы, бети болмайд –
Адамлыгъы болмайд.
Аманнга джолукъсанг –
Аурууча джугъады.
Халалны харам
Кёзбау бла джыгъады.
Харамны-гюнахны
Ичинге джиберме.
Не татлы ышарса да,
Анга кёз-къаш берме.
Харамгъа-гюнахха
Къулагъынг бек болсун.
Харамгъа-гюнахха
Кёзюнг окъ болсун.
Джюрекни сакъла
Амандан-шайтандан.
Игилик неди? –
Юрен Китабдан.
Къан бла кирген
Чыгъады джан бла.
Джашаргъа кюреш
Шериат бла, Къуран бла.
Джолунгу джарытсын
Джангы Ай бла джулдуз.
Оюлмаз къаланг –
Иманды джангыз.
ШАЙЫР БЛА ШИЙИР
Шайырны къаны, джаны да – назму.
Джашауу, джазыууу да – назму.
Джюрекни туз-дамыды назму,
Поэтни джюзданыды назму.
БОШАЛМАЙ КЪАЛГЪАН НАЗМУЛА
1. 1915 джыл Хаджи атама айтхан тюш
Келликди аллай заман –
Бал джыйгъан чибинлени
Къыстарыкъдыла балдан,
Мал тутхан адамланы
Айырлыкъдыла малдан,
Тюзлюк дегенлени
Къыстарыкъдыла Джуртдан,
Аллах дегенлени
Айырлыкъдыла Хакъдан,
Тутуб, сюрюб, къырыб,
Бошарыкъдыла Халкъдан,
Джашау бергенлени
Айырлыкъла джашаудан...
Алай эте, бошасала
Къурутуб джашилни, акъны,
Аны бла да тохтамай,
Дагъыда чурум табыб,
Сюрлюкле джуртдан халкъны...
Сора бир башха патчах
Артха къайтарыр аны...
Дагъыда келир заман –
Джан къоркъуу тюшер халкъгъа,
Ёзге халкъ джуртунда къалыр...
Дагъыда келир заман
Аллахха къайытыр адам,
Оноуун къолгъа алыр –
Ахырзаманнга дери
Адамлай, Халкълай къалыр.
2
Джандет къанатлы кёгюрчюн
Джерге джангылыб келгенди.
3
Ата джуртха къайытдыкъ деб къууаннган халкъ,
Ана тилге къайытдыкъ деб къууаннган халкъ,
Экисин да тас этерикди джангыдан,
Аллахха къайытдыкъ деб, къууанырча болмаса.
4
Акъды тауну мийиги.
Сакъды ачны кийиги.
Бусакъды агъачны бийи.
Узакъды къууанчны юйю.
5
- Къаллай бир джашар дунияда адам?
Берилгенди анга къаллай бир заман?
- Кеси болмаса джашаугъа заран,
Къаллай бир да джашарыкъды адам.
Адам къурутмаса джашауну-дунияны –
Аллах къурутурукъ тюлдю аны:
Ол ёлтюрлюк болуб джаратмагъанды аны.
6
Джай къарагъанча джаздан,
Тиширыу къарайды къыздан.
Къызыл гюлле, акъ чакъгъан терек...
Сюймекликден толгъанды джюрек.
ДЖАНАУАЛДА
Мен джашауну, ёлюм да мени –
Бир-бирибизни сюрюб айланабыз.
Ахырында ёлюм да, мен да –
Итлеча, арыб сойланабыз.
Сора, джерге батыб бара,
Кёреме кёкню:
Къуйрукълу джулдузланы кёреме анда –
Джандет къызланы кёреме анда...
Ышара тургъанлай, чыгъады джаным –
Дохтурла ангыламайла аны:
Зауукъланнганын билмей ёлгенни,
Джашаугъа къайтарыб кюрешелле мени.
Нек къайтардыгъыз мени артха?
Ким биледи экинчи кере
Джаным алай тынч чыгъармы-чыкъмазмы?
Энди мен Джашауну юсюнден тюл,
Ёлюмню юсюнден этеме сагъыш.
Кёреме кёкню, джулдузланы,
Кетгенлени кёреме мен.
Адам къоркъар зат тюлдю ёлюм –
Джулдузланы кёреме мен.
СЮЙМЕКЛИК
1
1.бир-бирибизни джаратдыкъ.
2.бир-бирибизни да джаратдыкъ.
3.дунияны да джаратдыкъ.
4.бир джангы дуния да джаратдыкъ.
5.бир джангы джан да джаратдыкъ.
6.джаратыудан башланады джаратыу-джаратылыу.
2
Бир-бирибизни джаратдыкъ:
Тюрлендик-Нюрлендик-Сюйлендик-Юйлендик.
Аллах джети къат кёкде этди бизге некях.
НАРТ ТАУРУХЛАГЪА, СЁЗЛЕГЕ МАХТАУ
«Джангур къоркъууун джел этер,
Эл къайгъысын Эр этер»...
Нартладан келген нарт сёзлеге
Эй бу дунияда не джетер?
Джети дунияда да не джетер?
Ой нарт таурухла, нарт сёзле,
Халкъ джырла, кюйле, ийнарла –
Сизни кючюгюзден элде-джуртда
Иги иннетле тууарла, джашарла.
Игилик-халаллыкъ-джигитлик
Не болгъанын билдиресиз –
Адамлыкъны джюреклеге
Сабийликден сингдиресиз.
Ой бу нарт таурухланы, джырланы, сёзлени
Къурагъан Халкъыма джаным къурман.
Къуранны орнун тутуб турдула ала,
Келгинчиннге дуниягъа Къуран.
Къуран келгинчи дуниягъа
Сиз сакълагъансыз адамны.
Тазалаб кёлюн-джюрегин,
Адам этиб ёсдюргенсиз аны.
Тюз къанда ёсдюрюр ючюн
Таулула сабийлерин,
Нартла къойгъандыла бизге
Нарт таурухларын, сёзлерин.
Ой нарт таурухла, нарт сёзле,
Къуран аятла бла бирге,
Тыйыб амандан – харамдан-гюнахдан –
Къаратасыз, тартасыз ёрге.
АКЪЫЛМАНЛЫКЪ, КИШИЛИК ДА – ОЛДУ
Кетелле адамла...элден, джуртдан да;
Дуниядан да кетелле;
Болмай себеб кимден да, неден да,
Кетелле кёзден да, кёлден да –
Хакъды джашагъан, ёлген да.
Разы болсанг, болмасанг да,
Тюрленмезлик бир джорукъду ол.
Къадарды ол.
Аны не къадар ангылаб эртде,
Анга кёре джарашдырыу джашауну –
Акъылманлыкъ олду.
Ёлюм келмей къаллыкъ тюлдю. Ол
Къачан, къайда, къалай джетер – къыйынды билген.
Аны ючюн, кесинги бегитиб,
Хар къуру да хазырлыкъда туруу –
Олду кишилик, акъылманлыкъ.
Сауутларын-сабаларын тешмегенлей,
Сабан сюре тургъан ата-бабала,
Аллай хазырлыкъны юлгюсюлле бизге.
Джашаргъа, ёлюрге да хазырлыкъ,
Джашау ючюн сермеширге хазырлыкъ –
Акъылманлыкъ, кишилик да олду,
Адамлыкъ, муслиманлыкъ да олду.
ДЖАНГЫДАН БАШЛАННГАНДЫ ДЖАШАУ
Джангыр дей, джауады джангур да,
Джазгъы дей, тууады назму да,
Джазыу дей, урады джюрек да,
Джангызлыгъын унутханды Терек да.
Гяхиник ургъанды джерге,
Мал эси кетгенди кёкге,
Къанатлыла тебсейле Кёкде –
Кюн джарыкъды, джылыды, тазады.
Кёкню саламы-келямы-къаламы
Кёк-джер назмусун-дуасын джазады,
Табигъатны тюрлендирирге базады,
Хар бир джанны кёллендирирге базады –
Джерни кёлюн, джазыуун джазады.
...Джайгъа бурула барады джаз да.
Манга илеше барады къыз да.
Анга айтама: болгъунчуннга кеч –
Онг джанымдан сол джаныма кёч.
Кырдыкга бурула гяхиник,
Ташха, таугъа да ура джашиллик,
Джашха, къартха да келе сюймеклик,
Джангыдан башланады джашау.
Къанатларым – джаз бла джай.
Къууанчдан толгъанла къыз бла Ай.
Джаныма Кёк бергенди ашау –
Джангыдан башланнганды джашау.
ЧЫПЧЫКЪЛА
Джазгъы танг ала джырлайла чыпчыкъла –
Ой нечик насыблылла ала:
Къанатлары бар,
Учар кёклери бар,
Къонар джерлери бар –
Ой нечик насыблылла ала.
Кърал, чек дегенни билмейле ала,
Ибилис джорукъну, зулмуну билмейле ала.
Аллах бергенни ашайла, джашайла –
Гюнахсыз, таза джанлагъа ушайла.
Тюзю, къыйынлыкъ алагъа да джетеди –
Кюн аман аланы да тынгысыз этеди.
Онглу онгсузгъа бийлик этеди,
Башхаладан да хыянат джетеди.
Ёзге, эм бек аланы къоркъутхан, къурутхан –
Адамды. Ол кеседи ала къонуучу Терекни,
Чарсха алдырады ала учуучу Кёкню.
Аллай кёзюуде чыпчыкъла джылайла –
Къанатсыз, имансыз адамны къаргъайла.
Джыландан, къартджыгъадан кеслерин сакълайла,
Адамгъа уа не этерге билмей – хахайлайла.
Тилейле, кёкге къараб, Тейриден-Аллахдан:
«Къутхар,- деб,- эки аякълы джаныуардан – адамдан.
Ол кёкден, джерден да бошаргъа тебрегенди –
Барыбыздан да бошаргъа тебрегенди».
...Бюгюн а джырлайла чыпчыкъла,
Джылы, джарыкъ, джазгъы кюннге къууана:
Къанатлары бар, учар кёклери бар,
Къонар джерлери бар –
Бюгюн насыблылла ала.
Достарыңызбен бөлісу: |