БУ ДУНИЯ
БИЗНИКИ ТЮЛДЮ
1
Анам айтыучу тюшеди эсиме:
Бу дуния бизники тюлдю.
Къыйын кюн кёл этеме кесиме:
Бу дуния бизники тюлдю.
Джашагъандан джашай барсам,
Тюшюннгенден тюшюне барама:
Бу дуния бизники тюлдю,
Бу дуния бизники тюлдю.
Къайгъы, палах талайла джюрекни:
Бизледен къаллыкъ – топракъды, кюлдю.
Къучакълайма Таш бла Терекни –
Бу дуния бизники тюлдю.
Джашауну хорлайды ёлюм:
Джана, джана джукъланныкъды Кюн да.
Суусуз къалгъан чабакъча, умутсуз къалгъан кёлюм,
Булгъанады: бу дуния бизники тюлдю.
2
Игилик аманлыкъны, Тюзлюк терсликни
Думп эталмайла, не бек кюреше эсек да биз.
Аманла болалла баш –
Бу дуния бизники тюлдю.
Къайда джинли, шайтанлы – оноуда.
Иманы, адамлыгъы болгъан – чалдышда...
Хайыр бар эсе да, дуадан, тилекден, алгъышдан –
Бу дуния бизники тюлдю.
Богъурдакъдан харамгъа, гюнахха батханла,
Аллахларын отуз кюмюшге сатханла,
Иманлары дуния мал болгъанла –
Аладыла бюгюн къууанныкъ, тамбла джыларыкъ.
Аладыла джаханим отунда кюерик, джанарыкъ.
Бу дуния аланыкъыды.
Огъай, къарыусузлукъдан айтабыз алай...
Нек беребиз дунияны да алагъа?
Нек дженгдиребиз къара кючлеге кесибизни?
Нек хорлатабыз кесибизни шайтаннга?
Нек беребиз джол аманлыкъгъа, аманлагъа?
Бу сорууну сормазмы Аллах адамлагъа?
Нек бошлайбыз кесибизни да, башхаланы да гюнахха?
Не дерикбиз Къыямат кюн Аллахха?
КЪАДАУ ТАШХА АЙЛАНЫБ КЪЫЛАМА НАМАЗ
Къадау Ташха айланыб къылама намаз.
Бу Къара ташдан къарайла Кяба эм Кавказ.
Бу Къара ташдан къарайла: Джулдуз бла Ай
эмда
Джуртум, Халкъым – Малкъар-Къарачай.
Ол тюшгенди джети къат кёкден,
Ол чыкъгъанды джети къат джерден,
Сынагъанды кёкню да, джерни да,
Сынагъанды тёрню да, кёрню да.
Джангыз Терекни дюккючю къатында,
Къазакъ Бёрюню кючюгю къатында,
Къуш ауанасы аны юсюнде –
Кёб зат барды Ташны эсинде.
Къысырмыды, бууазмыды Таш?
Сосуркъа тууармы, туумазмы андан? –
Аны билген джангыз Сатанайды,
Аны билген джангыз Къарачайды.
Бу Къара ташдан къарайла дуния эм ахырат.
Таш-Терек ючюн этеме къазауат,
Дуния-Ахрат ючюн этеме къазауат,
Аллах-Адам ючюн этеме къазауат.
Къадау Ташха айланыб къылама намаз.
Бу Къара ташдан къарайла Кяба эм Кавказ.
Бу Къара ташдан къарайла: джулдузу бла Ай
эмда
Ауалым-ахырым – Малкъар-Къарачай.
МЫНДА ДА, АНДА ДА – ТАШ бла ТЕРЕК
Къачхынчыма, алай а барды юйюм:
Тюб къаты – таш, баш къаты – агъач.
Таш бла Агъач.
Бу да – насыб, бу да – къууанч.
Бу юйге джуртума киргенча,
Назмума киргенча, киргенме.
Тик къабыргъада орналгъанды юй.
Тенгизге, тенгизни ол джанында акъбаш таулагъа
Къараб, аладан ургъан салкъын аязгъа
Бетин тутуб, иссилейди юй.
Арт джанында – кырдык бачхасы,
Джыл узуну джашиллей тургъан:
Къыш, къар, боран болмайды мында.
Мени эм бек сейирсиндирген а –
(биринчи кёргенимде ийнанмазча болгъанем)
Нарт Ёрюзмекни къара бугъасыча,
Бачхада джатхан Къара таш, Къадау таш.
Ол Бийчесын джайлыкълада отлаб, тоюб,
Гара сууладан аямай тогъуб,
Энди сыртын да Кюннге тутуб,
Рахат джатыб, кюушене тургъанча;
Мен аны деу сыртын сыладым,
Къазакъ бёрюча улудум-джыладым,
Ёзге терк эс джыйдым, чыдадым:
Эркишиге кёлсюз болгъан гюнахды.
Адамны къадарын джазгъан – Аллахды.
Дагъыда эследим ол Ташны къатында
Кесилген Нарат Терекни дюккючюн...
Барына тёзерге къайдан джетсин кючюнг.
Къарачайда Къадау Таш кёрюндю кёзюме,
Джуртда Джангыз Терек тюшдю эсиме.
Джангы джуртум да – таш бла агъач.
Джангы юйюм да – таш бла агъач.
Арбазым-бачхам да – Таш бла Терек.
Назмум, Китабым да – Таш бла Терек.
Тёнгегим, джаным да – Таш бла Терек.
Кёкде да, Джерде да – Таш бла Терек.
Хар къуру, хар къайда – Таш бла Терек.
Кюйсе да мыйы, джарылса да джюрек –
Аладан къарарыкъла Таш бла Терек.
Мени къадарымды Таш бла Терек.
Этсем да джыр-назму, дуа-тилек
Джашасынла дейме Таш бла Терек.
Ёлсем – кирликме джерге, кетерикме кёкге...
Алай а сизге къарарыкъма Ташдан, Терекден.
Саным-джаным буруллукъла Ташха, Терекге,
Ол да асыуду кёлге-джюрекге.
Джаратылдым Сосуркъача, Ташдан.
Къарашауайча, Минги Тауну буз сюммеклерин эмиб ёсдюм.
Халкъымы джауларын – джетибаш эмегенлени, экибаш къушланы да,
Амантиш итлени да сёз къылычым бла аямай кесдим.
Алай а, энди джумулады кёзюм –
Кетерге меннге да джетгенди кёзюу.
Кёзюуюнде туугъан, джашагъан, ёлген,
Иман бла джашагъан, ёлген –
Ол да насыб. Олду – насыб.
Ол насыблыланы бирлериме мен да.
Къарагъыз Ташха, Терекге.
Аладан къарайма мен да сизге.
Алача джашадым, ёлдюм.
Ала ючюн джашадым, ёлдюм.
Ата джуртум, Ана тилим – Таш бла Терек.
Джюрегим, джаным да – Таш бла Терек.
Ич дуниям, тыш дуниям да – Таш бла Терек.
Сын-суратым, эскертмем – Таш бла Терек.
Къадау Таш болса да – джарылды джюрек.
Джангыз Терек болса да – кесилди джюрек.
Алай а ёлюм джокъду Къадау Ташха, Джангыз Терекге,
Халкъым, Джуртум деген иманлы джюрекге.
Мен кетеме, къалалла Таш бла Терек.
Сизге къалалла Таш бла Терек.
Сизге аманатла Таш бла Терек.
Барыгъыз да уллу Аллахха аманат.
Мен шейит болдум, эте къазауат.
Джандетлени эм игисинде сакълайма сизни,
Алай а унутмагъыз ала келирге
Таш бла Терекни. Таш бла Терекни.
ТАМЫРСЫЗ ДУНИЯНЫ АДАМЛАРЫ
Терекни тамыры кесилиб тургъанын билмей,
Бутакълары туралла кёгере,
Чууакъ кёкге, джарыкъ кюннге узала,
Джылы джауумгъа, чыпчыкъ джыргъа къууана.
Чапракъланалла, тилленелле джазыкъла,
Шууулдайла, шыбырдайла джазгъыда.
Тамырсыз къалгъанларын, тамырсыз болгъанларын
алкъын билмейле ала –
Къууаналла, кюлелле джазыкъла.
Тамырсыз къалгъанларын, тамырсыз болгъанларын
алкъын билмейле ала...
Эшда билиб а...
ала билмеселе ким билликди сора?
Бутакъ тамырындан хапарсыз къалай болур?
Тамырсыз къалгъанларын, тамырсыз болгъанларын билелле бутакъла.
Алай а, ташада тамырладан бошагъан ёлюм,
Ёрге ёрлеб, бутакълагъа джетгинчи,
Бутакъла къуу болгъунчу, ёлгюнчю,
Джашаб къалыргъа, джашаудан тояргъа излейле.
Кюнде кюелле, джауумда джибийле,
Къанатлылагъа уя болалла.
Кёгетлери бла сыйлайла хар кимни,
Джолоучулагъа кёлекке, ышыкъ болалла.
Бишген кёгетлерин джелге да берелле,
Терекни урлугъун джел башха джерледе себерча,
Аладан джангы терекле ёсерча.
Алай а, алагъа да келликди ёлюм.
Къалюбалада огъуна тамырсыз къалгъан терекни
Ахырзаманнга къараб тургъан бутакълары,
Ахырзаманнга тирелиб тургъан бутакълары
Кёб затха сагъыш этдирелле мени.
Тамырсыз терекни бутакъларыча,
Тамырсыз дунияны адамлары –
Биз да кюрешебиз джашаргъа, къууаныргъа,
Дуния джашауну къуруругъун билсек да.
Бу дунияны ахыры боллугъу
Джаратылгъан кюнюнде да белгили эди...
Ахырзаман дунияны адамлары,
Тамырсыз терекни бутакъларыча,
Дагъыда кюрешебиз джашаргъа.
АХЫРЗАМАН
Бек алгъа джарыгъы джетди –
Кёзлени сокъур этди.
Ызы бла тауушу джетди –
Къулакъны сангырау этди.
Сора джаханим джели, от тили,
Кюн кёмеуюлча джетди.
Джаны болгъанны, болмагъанны да
Кюл этди, учхун этди.
ЮЧЮСЮН СЮЙДЮМ КЕМСИЗ
Огъары джаным – таш, агъач,
Тёбен джаным – суу, тенгиз.
Тауну, сууну, агъачны –
Ючюсюн сюйдюм кемсиз...
Бу ючаякъ къазанда
Къайнайд мени джюрегим.
Кёрюнелле кёзюме
Джуртда Ташым, Терегим...
Къобан сууну кюсейме,
Джаларча бола ташын.
Джурт-халкъ деген сагъышдан
Къазан къайнайды башым.
ДЖАРАЛЫ ДЖУГЪУТУР. ДЖАРАЛЫ ТАШ. ДЖАНГЫЗ ТЕРЕК.
Джаралы Джугъутур
Джаралы Ташха таяныб,
Сорады
Джангыз Терекге айланыб:
Бизни бла бошалыргъамы тебрегенди
Бир заман, бир джашау, бир дуния?
Тамблагъа не оноу?
ДЖАННЫ ДАРМАНЫДЫ ИМАН
«Джашау – аурууду,
Дарманы уа – ёлюмдю аны...»
Къайсы насыбсыз айтханды алай?
Башха дарман табмай, табалмай,
Ёлюмню излерча, тилерча, кюсерча –
Ой алллай къыйынлыкъдан, палахдан
Барыбызны да сакъласын Аллах.
Ауруу бар эсе – дарман да барды,
Эртде-кеч болса да,
Не къыйын ауруугъа да табылады дарман.
Не ауруугъа да биринчи дарман – иманды,
Олду адамгъа кёл берген, тирилтген.
Джашаргъа, ёлюрге да таукеллик берген олду,
Джанны дарманыды иман.
Эм къыйын ауруу а – имансызлыкъды,
Палахла бары башланалла андан.
Имансыз адам, имансыз кърал,имансыз джорукъ –
Не къыйынлыкъ да келеди бизге аладан.
Аладан да бизни къутхарады иман.
Джашау ауруу тюлдю – сынауду,
Адамлыкъ сыналады бизде.
Иман бла джашагъан, ёлген –
Адамгъа Ол саналады бизде.
Джашау ауруу тюлдю,
Ёлюм да тюлдю дарман.
Умут джангыз Аллахданды –
Джанны дарманыды иман.
ЭКИ КЪАРАМ
1
Тиширыуду эркишини ёлтюрген.
Къайгъы, джарсыу, бушуу да келтирген,
Аны джюрегин джаргъан,
Замансыз къартлыкъ, ауруу, аджал да келтирген,
Тауладан мийик кёлюн тенгизледен алаша этген,
Учхан Борагъын джегилген ат, бир къотур алаша этген –
Тиширыуду.
Чабханы – къуш учханча,
Кишнегени – кёк джашнагъанча,
Джаз аны сыртында джюрюгенча,
Ол джазны алыб джюрюгенча,
Не джазны къачырыб келгенча,
Джерге, кёкге сыйынмай джюрюген –
Аллай къушкъанат эмилик аджирни
Джерлеб, джюгенлеб, кишенлеб, аркъанлаб къойгъан –
Тиширыуду.
Тиширыуду эркишини бичген.
2
Тиширыуду эркишини кёлтюрген,
Анга насыб, къууанч, зауукълукъ да келтирген,
Мийиклеге учундургъан, учургъан да аны.
Тиширыуду – эркишини къанаты.
Тиширыу саулукъда эрге джокъду ёлюм.
Сюймеклик тюрлендиреди адамны кёлюн –
Этеди Адам, этеди тулпар.
Тиширыуду – эркишини къанаты.
Уллу Аллахдан сора,
Эркишини джазыуун джазгъан Тиширыуду.
Эки кере джаратылады эркиши:
Биринчи кере Аллах джаратады аны,
Экинчи кере – Тиширыу.
Эркишини тиширыудады джаны.
Саулугъунда да тиширыудады джаны,
Ёлсе да тиширыуда къалады джаны.
Тиширыудады эркишини джаны.
Тиширыуду эркишини джаны.
Тиширыуду эркишини къанаты.
Тиширыу эркишиге Кюндю, Айды.
Нарт Ёрюзмекни да баш этген Сатанайды.
Къарт Ёрюзмекни да джаш этген Сатанайды.
Тиширыу болса да эркишиге джан эм къанат,
Аллах Тиширыуну Эркишиге этгенди аманат.
Эркиши Тиширыу ючюн,
Тиширыу Эркиши ючюн
Этелле къазауат.
Джашау аны ючюн кёрюнеди
Сейир, аламат.
БЁРЮДЕН ТУУГЪАН ИТ КЪАЛАЙ БОЛУР?
Акъ къаяны ташы
Къара къалай болур?
Ёзден халкъны джашы
Къул къалай болур?
Бёрюден туугъан
Ит къалай болур?
Аллай зат болса –
Джашау къалай болур?
Узакъ кетсе Хакъдан
Не къалыр Халкъдан?
Ичиу-ашау болур –
Хайуан джашау болур.
Иман болса талкъ,
Ит-къул болур халкъ:
Къарын тюбю, къарны –
Оноучусу аны.
Ахрат азаб демез.
Дуния намыс билмез.
Итча айланыр,
Итча сойланыр.
«Дин, тил» деб, сермешмез,
«Халкъ, джурт» деб, кюрешмез.
Талашыр...не ючюн?
Тегене, сюек ючюн.
Къара къулла, кёпекле
Баш болгъан джерде –
Амантишле, къахмеле
Ётерле тёрге.
Ёзге,
Акъ къаяны ташы
Къара къалай болур?
Ёзден халкъны джашы
Къул къалай болур?
Алай къалай болур?
Джаратхан джанларына
Аллах да къарай болур.
Бёрюден туугъан
Ит къалай болур?
АКЪ БЁРК БЛА КЪАРА КЪАНАТЛЫ+++
Акъ кийиз бёркюмю джел алыб кетгенди.
Къутсуз, огъурсуз, сууукъ къачхы джел.
Энди, къайда эсе да,
Акъ кийиз бёркюмю кесине уя этиб,
Бир къара къанатлы гурт чыгъарады дейле.
Акъ кийиз бёркюмде къара къанатлы...
Анам кеси къолу бла этиб,
Акъылсыз башыма кийдирген акъ кийиз бёркюм,
Сабий болуб, атамы ызындан
Чалкъы чала, башымда агъаргъан акъ кийиз бёркюм...
Акъ кийиз бёркюм бла алыб,
Къара суудан кёб ичгенме суу.
Гырджын умурла джерге тюшюб,
Адам аягъы басмасын деб,
Акъ кийиз бёркюмю сакъал тюбюме салыб,
Кёб кере ауузланнганма.
Бёдене балачыкъны уясы бла алыб,
Чалкъы джетмез джерге
Акъ кийиз бёркюме салыб кёчюргеним –
Ол да тюшдю эсиме.
Бешикде джукълаб тургъан сабийни
Башына кюн ётмесин деб,
Акъ кийиз бёркюмю кюнлюк этгеним –
Эсиме тюшдю ол да.
Акъ кийиз бёркню башыма кийген кюн,
Башыма Айны къаблагъанча кёргенем.
Бузоучу, джарым чалкъычы да тюл –
Кесими джыйын тамада болгъанча кёргенем.
Энди ол акъ кийиз бёркюмде
Къара къанатлы гурт чыгъарады.
Мен туугъанда къулагъыма азан къычыргъан къарт,
Артда уа Хасауканы джырлаучу къарт,
«Таулучукъла, сиз да ёсюб джетерсиз,
Бу къан дертни джууабларын этерсиз» деб,
Мени кёзюме къараб туруучу къарт,
«Бёрю атарыкъ бёркюнден» деучю къарт,
Бёркюмю алдыргъанымы сезсе,
Ол дуниядан салыб келмезми, чамланыб?
Кёб къыйынлыкъ кёрюб, кетген атам-анам,
Ала уа не дей болурла манга?
Алан садакъны такъдым бойнума,
Хасаука шкокну алдым къолума:
Огъай, кёлсюзлюк этиб, ёзден бетими джоймам,
Къара къанатлыгъа акъ кийиз бёркюмю къоймам.
Акъ дуния ючюн къара къаманы тотун ачмай къоймам,
Къарча къаланы къара къанатлыгъа къоймам,
Акъ тауларымы къара къанатлыгъа къоймам –
Къан джерде къалмайды, дерт болмайды эски,
Тимурну, Сталинни да къабырлары джарылсын эки,
Орус патчахланы, амантиш, атажукин итлени да
къабырлары джарылсын эки.
Тау джумхуриет, Алан кърал да къуралыр,
Къарачай-Малкъар байракъ да Минги Тауда чайкъалыр.
СТАВАНГЕРДЕ ДЖАУАДЫ КЪАР
Ставангерде джауады къар.
Къарда акълыкъ, тазалыкъ да бар.
Кёкде, джерде, джюрекде болмагъан –
Ой бизде болмагъан – бир халаллыкъ,
Бир сабырлыкъ, рахатлыкъ да бар.
Ставангерде джауады къар.
Джети къат кёкденми энеди ол?
Огъай, Минги Таудан келеди ол,
Джуртумдан салам береди ол,
Мени чакъыра келеди ол.
Джауады къар.
Ставангерде джауады къар.
Эсиме тюшеди Къарачай-Малкъар.
Аягъы, башы да – къар,
Ауалы-ахыры да – къар:
КЪАРачаймалКЪАР.
Суулары эсе – Минги Тауну бузундан, къарындан келген;
Нартлары эсе – ташдан джаратылгъан,
Минги Тауну буз сюммеклерин эмиб ёсген...
Ставангерде джауады къар.
Нартла викинглеге къар юлюш ийгенча,
Джауады къар. Чыммакъ акъ, тап-таза –
Иги иннетча, иги сёзча, иги ишча.
Кюн аманны къаргъаларындан къаралмасын къар.
Къара кюн келиб къаралмасын къар.
Къан тёгюлюб къызармасын къар.
Мийикледен, мёлекледен хапар айта,
Игиликден, сюймекликден хапар айта,
Кетген кюнден, келлик кюнден хапар айта,
Бюгюнюме джауады къар.
Кёлге, юсге джауады къар.
Къарт, сабий да ышаралла, ышаралла.
Таш, Терек да агъаргъанла, къууаналла.
Акъды дуния. Акъды сезим. Акъды сёзюм.
Джокъду къайгъы, джокъду джарсыу, джокъду ёлюм.
Джуртсузлукъдан, джангызлыкъдан, умутсузлукъдан керид кёлюм.
Джауады къар...
АЛЛАХ – МАЛКЪАР – КЪАРАЧАЙ
Хар кюнюмю джашайма алай,
Ол ахыр кюнюм болгъанча джерде.
Джулдуз бла Ай –
Кёкден, межгитден, сын ташдан да къарай –
Эки дуниягъа да этдиреди сагъыш.
Хар назмуму джазама алай –
Ол ахыр сёзюм болгъанча мени.
Таш бла Терек, джулдуз бла Ай,
Халкъым-джуртум – Малкъар-Къарачай –
Джашаугъа, ёлюмге да этдирелле сагъыш.
Хар ишими этеме алай –
Малкъар бла Къарачайны бир этгенча алай,
Кёк бла Джерни байлагъанча алай,
Эки дунияны байлагъанча алай.
Джашайма алай, ёлеме алай –
Юч сёзлю бир назмуну, аятча айтханлай:
Аллах-Малкъар-Къарачай.
ДЖОЛОУЧУ
Мен –
Ёлюрюн-къалырын билмеген бир джан,
Боллукъдан хапары болмагъан бир джан –
Абдез алыб чыгъама джолгъа,
Билмейме, не сакълайды алда.
Адамгъа, шайтаннгамы тюберме джолда,
Игиге, аманнгамы тюберме джолда,
Шохха, душманнгамы джолугъурма джолда,
Джайгъа, къышхамы джолугъурма джолда –
Билмейме.
Хазырланыб а чыкъгъанма джолгъа:
Сауутуму-сабамы да алыб,
Къышхы кийимлерими да алыб.
Джанымда хамайыл,
Бойнумда дуа, белимде къама...
Джашаргъа, ёлюрге да хазыр болуб,
Ата-бабам чыгъыучуча джолгъа,
Мен да алай чыкъгъанма джолгъа.
Къайытыргъа, къайытмазгъа да болурма:
Башлыгъым – акъ, джамчым – къара,
Намазлыгъым – джашил.
Кюнюм да, кийимимча – акъ бла къара,
Джолум, джазыуум да – акъ бла къара,
Джангыз: умутум – джашил.
Учхан джулдузлагъа бёлюне эсим,
Барама. Джол бла кесим –
Къуру экибиз болгъанча дунияда,
Къуру экибиз къалгъанча дунияда,
Алай кёрюне, барама кетиб.
Чексиз Кёкню тюбюнде
Ахыры кёрюнмеген джол...
эмда
Бир бурху адам, джангыз адам
ол джолда барады кетиб,
къайры эсе да барады кетиб...
АЛЛАЙ ИМАН ТИЛЕЙМЕ АЛЛАХДАН
Къоркъама: Адам ёлед деб,
Адам улу ёлед деб.
Бу дуниягъа ахыр кюн келед деб,
Ахырзаман келед деб.
Алай а, неге къоркъама мен:
Бир джулдуз джукъланыргъа башхасы джанады,
Бир дуния къырылыргъа башхасы тууады.
Чексиз Аламда кёбдюле
Кюнле, джулдузла, джерле, айла да;
Тюрлю-тюрлю дунияла, джашаула да.
Ёлюм келеди кырдыкга, терекге, кийикге да...
Неси артыкъды, игиди адамны аладан?
Джыларча, адам кетди деб, джашаудан.
Не да джашау къуруйд деб къоркъарча?
Дунияны, джашауну сакъларгъа кюрешесе,
Къолдан келгенни этесе – болду.
Файгъамбарла эталмагъанны эталлыкъ тюлсе,
Кеси кесингден кёлюнг чыкъмаса – болду.
Кёлсюзлюк, къызбайлыкъ, зулмугъа бойсунуу –
Иманны азлыгъынданды бары.
Адамча джашаргъа, ёлюрге да къоймагъан –
Азлыгъыды, джокълугъуду иманны.
Адамны иманы толу болса,
Аллах буюргъан джол – джолу болса,
Аллах-Адам дей билсе,
Сууаб-гюнах, халал-харам дей билсе,
Ахрат азаб, дуния намыс дей билсе,
Ёллюгюн билгенча, тириллигин да билсе,
Соруу-сууал этиллигин да билсе,
Бу дуния бла джашау бошалмазлыгъын билсе –
Ол джашаргъа, ёлюрге да къоркъмаз,
Джангыз –
Адамча джашаргъа, ёлюрге да тырмашыр.
Таукел болур джашаргъа, ёлюрге, тирилирге да.
Иман бла джашаргъа, ёлюрге, тирилирге да.
Къутулур ючюн хар не тюрлю палахдан
Аллай иман тилейме Аллахдан.
ЭЙ ЗАУАЛЛЫ АДАМ ДЖЮРЕК++++
Джелге, бораннга да чыдаб,
Къыш чиллеге, джай чиллеге да чыдаб,
Ташда, къаяда ёсген терекге
Адамла этелле сейир:
Суратха салалла, джазалла шийир.
Мен а этеме сагъыш:
Тюзде, ёзенде джашаргъа къоймай,
Не къыйынлыкъ ёрлетгенди аны къаягъа?
Къутулгъанды ол балтадан, мычхыдан,
Мылы хауадан, салкъындан къутулгъанды,
Хоншуланы зарлыкъларындан къутулгъанды.
Алай а, кёбмюлле аныча къутулгъанла?
Къайдады тюзлени, ёзенлени кюнбетлени кючлеб тургъан чегет?
Терекле къалгъанла анда-мында
Кими ташха, кими къаягъа, кими таугъа илиниб,
Чегет а – джокъ.
Агъачны кесгенле маджалын, бийин;
Кесгенле тюзюн, игисин, узунун-мийигин.
Кёкге, Кюннге созулгъанны барын кесгенле,
Агъачлы агъач къоймай барын кесгенле.
Къойгъанла къайда джараусузун – къынъырын, къууун, шылабын.
Къуу агъач, къул агъач къалгъанды къуру.
Терек, чегет болмазлыкъла къалгъанла къуру.
Къырылгъан чегетни умуту, руху –
Джуртда Джангыз Терек – сауду алкъын.
Ол кюрешеди сау тереклени
Таудан, тюзден – хар бир джерден
Эркин джуртха къайтарыргъа,
Ёзден чегет къураргъа,
Сюрюлген халкъын ызына къайтарыб,
Джуртда кърал къурагъанча Къарча.
Къадау Ташха таяныб Джангыз Терек,
Кеси джангыз сермешеди Джангыз Терек,
Джуртда Джангыз Терек.
Бир-бирде ийнамы тауусулады, къуруйду.
Ол заманда Къазакъ Бёрю улуйду.
Дагъыда Къадау Таш джыйдырады эс, табдырады кёл.
Джангыз Терекни ачыуу болады сёл.
Чегет сагъышха кёчеди джангыдан.
Джурт-Халкъ анга багъалыды джанындан.
Эй зауаллы адам джюрек –
Къадау Таш, Джангыз Терек.
СОРА, КИМНИ, НЕНИ ТЕРСЛЕЙИК, ХАЛКЪЫМ?
Ата джуртундан, туугъан джеринден эки кере
Джесир болуб, тутмакъ болуб, сюрюлген,
Эки кере да ызына къайыталгъан,
Мингле бла, джюзле бла джылланы
Ас-Алан деб, Къарачай-Малкъар деб, айтылгъан,
Мингле бла, джюзле бла джылланы
Эркинлик-Тюзлюк-Ёзденлик деб айталгъан,
Ай зауаллы алан халкъым, таулу халкъым.
Алан къралынгы чингисханла, тимурла къурутдула,
Къарачай къралынгы орус патчахла къурутдула.
Бюгюн сени къралынг, къраллыгъынг джокъ.
Сууларынгы мерекеб этиб,
Чегетлеринги къалам этиб,
Сау ёмюрню джазыб турсанг да –
Джазыб бошаялмазса джарсыуунгу.
Ай зауаллы халкъым, къыйынлы халкъым,
Джазыуунгу кесинге къоймайла джазаргъа,
Ие болургъа къоймайла джуртунга.
Итле ит этерге,
Тонгузла тонгуз этерге
Кюрешелле сени.
Адамма, Халкъма дегенинг ючюн,
Адамлай, Халкълай къалыргъа излегенинг ючюн,
Миллет, кърал болургъа излегенинг ючюн,
Дининг, тилинг, намысынг бла джашаргъа излегенинг ючюн –
Тюб этерге излейле сени.
Сени тюб этерге кюрешгенле –
Хоншу итле бла кесибизни амантиш маскеле.
Аладыла сеннге къралны юсдюрген,
Алалла сени джуртдан сюрдюрген.
Къахмелеге, амантишлеге, итлеге
Алдатсанг кесинги, хорлатсанг кесинги,
Ол джийиргеншлилеге къол берсенг,
Ичкичиликге, зийналыкъгъа джол берсенг,
Алай бла кеси кесинги тюб этсенг –
Сора, кимни, нени терслейик, айт, халкъым?
КЪАДАРЫМА РАЗЫМА+++++
Файгъамбарла джашагъан дунияда мен да джашадым.
Имансыз джорукъну сюргюнюн, зулмусун сынадым.
Хар не палахны да сынаугъа санадым.
Манга эс Китаб да, дерс Китаб да болду Къуран.
Джашаргъа, назму джазаргъа да юрендим Андан.
Хакъ-Халкъ-Адам ючюн кюреширге юрендим Андан.
Файгъамбарлагъа ушаргъа кюрешдим.
Сынсымай, сынмай джашаргъа кюрешдим.
Къыйынлыкъ файгъамбарлагъа да джетгенди,
Дуниядан ала да кетгенле,
Ёллюклерин ала да билгенле,
Аджал базманнга ала да миннгенле:
Файгъамбар болсала да, ала да – адам.
Алай а,
Алагъа нюр берген, кюч берген –
Аллах, иман.
Аллай иманны тилейме мен да Аллахдан.
КЪАРГЪА АЛГЪЫШ
1
Кече узуну джаугъанды къар –
Чыммакъ, таза, джумшакъ.
Акъсакъал къартлача ныгъышда,
Акъ таула ышарыб къарайла.
Къара джерни агъартханды къар.
Акъ къар джаугъанды джерге.
Тенгизге уа кёк къар джаугъанды –
Аны ючюн кёгереди тенгиз.
Къобан суу да кём-кёк кёгереди,
Эки джагъасы уа – чыммакъ акъ.
Эки джагъасы – эки къанаты акъ болгъан
Бир кёк къанатлыгъа ушайды ол.
Чууакъды кюн. Кёгереди кёк.
Кёкню джерге тюшген кесегине –
Тенгиз дейдиле адамла.
Чингиз дейдиле адамла.
Кюн узуну къарайма къаргъа.
Кече узуну джаугъанды ол.
Къараны, къарангыны да джарытханды ол.
Кёкден тюшген мёлеккеча,
Бу чыммакъ, таза, джарыкъ, джумшакъ къаргъа
Къууаныб айтама:
«Кюнден эримей, бораннга да кесинги сюрдюрмей,
Джазгъа сау-эсен чыкъ».
2
Къар алай акъды, тазады, джумшакъды –
Кюрерге да бармайды кёлюм,
Сууукълугъуна да разыды кёлюм –
Къар алай акъды , тазады, джумшакъды.
Къар джаумагъан джерле да бар.
Къар кёрмеген адамла да бар.
Джылны бир чагъындан хапарсызла ала –
Къалай насыбсызла ала.
Джаннет джуртду Къарачай-Малкъар –
Джазы, джайы, къачы, къышы да бар,
Ёзени, тауу да бар, агъачы, ташы да бар.
Джаннет джуртду Къарачай-Малкъар.
Акълыгъынг, тазалыгъынг ючюн,
Заманында джаугъанынг ючюн,
Джуртуму да эсге салгъанынг ючюн,
Кёб джаша, къар.
Достарыңызбен бөлісу: |