Мә тін ді оқың дар. Ғылыми стильдегі мақаланың жанр лық ерек ше- лік терін талдаңдар. Өнер түрлері

215
кө те рі леді. Театр дың да өнер дің өз ге са ла ла ры се кіл ді өзі не 
тән ерек ше лік те рі бар.
Театр – әде би ет, му зы ка, кес кін де ме, ар хи тек ту ра, ки не-
ма тог ра фия ның мә нер лі амал-тә сіл де рін бой ына жи нақ та ған 
син тез дік өнер. Мұ ның өзі сах на мен кө рер мен дер дің ой-се-
зімдерінің бір-бі рі мен өза ра ұш та суын, оған қо са спек такль ді 
жа сау шы лар мен көп ші лік қау ым ның ара сын да ғы жал пы 
мақ сат тың ор тақ бо лып, бір ар на дан шы ғу ын талап ете ді.
Әде би ет (араб. «асыл сөз») – сөз өне рі, әлеу мет тік мә ні бар 
шы ғар ма лар жи ын ты ғы.
Му зы ка (грек. «му за лар өне рі») – бел гі лі би ік тік те гі 
ды быс тар дан тұ ра тын, адам ға саз ды әуені мен әсер ете тін, 
ды быс тық көр кем бей не ге не гіз дел ген өнер тү рі.
Ки не ма тог ра фия (грек . «қоз ға лыс», «жа зып алу») – ки но-
фильм дер ді шы ға ру жә не оны көп ші лік ке көр се ту ісі мен 
шұ ғыл да на тын мә де ни ет пен эко но ми ка ның бір са ла сы, 
өнер дің ең бұ қа ра лық тү рі.
(«Қазақ мәдениеті» энциклопедиялық 
анықтамалығынан)
3.
Мәтінді тұтас оқып шыққаннан кейін оны бөліктерге бөліп, тақы-
рыпша қойыңдар, негізгі ойды анықтаңдар.
…Өзім әкем ді көр ге нім жоқ. Мен 
ту ған соң же ті күн нен кей ін қай тыс 
бо лып ты. Үл кен ағам Қап та ғай Се мей де 
бір орыс кө пе сі нің қо лын да бо лып, төрт 
жыл дан кей ін орал ды. Өзі мен бір ге 
сол кө пес тің қы зын алып кел ді. Кө пес 
ағам ның бі лім алу ына кө мек тес ті. 
Содан соң Се мей ге қыз мет ке тұрып, 
біз ді елден кө ші ріп алып кел ді.
Се мей де мек теп ке ба рып, бі лім ал -
дым. Ал ғаш сах на да ғы қойы лым ды осы 
мек теп те көр дім. Оның ерек ше әсер ет -
ке 
ні сон дай – өзім де сах на да ой нап жүр ген дей бол дым. Анам 
мар құм ның дау ысы ән сал ған да Кү ләш ті кі нен ай ны май тын.
От ба сы мыз да ғы бар лық ау ырт па лық ты өз мой ны на алып, 
ағай ым біз ді Ал ма ты ға көшіріп әкелді. Өте пы сық едім. Мек-
теп те гі үй ір ме лер ден, би ден қал май тын мын…

216
Бір кү ні ра диодан «хор ай ту ға қыз дар ды ала ды» де ген 
ха бар ды ес тіп, Би кеш дей тін жан құр бым екеу міз дауы сы-
мыз ды тың да ту ға бар дық. Му зы кант Б.Ер за ко вич біз ді хор ға 
қа был да ды. Бұл – 1932 жыл еді. Ашар шы лық жыл да рын да 
да бар лық дү ние ге үл ге ріп жү ре тін біз.
«Өнер» де ген кие лі дү ние ні осын да ұғы на бас та дым. Біз ге 
ән сал ғыз ды, өлең оқыт ты. Со дан біз ді Ле ни нг рад қа алып 
бар ды. Ал ғаш қы са ба ғы мыз бас тал ған кү ні ұс та зы мыз ша -
қы рып алып: «Әми на, біз се нің қа бі ле тің ді кө руі міз ке рек. 
Сол үшін са ған тап сыр ма. Се нің үйің өр те ніп жа тыр, ішін де 
кіш кен тай інің қа лып қой ып ты. Сол кез де не іс тейтініңді 
көр се туің ке рек», – деп, ме ні сырт қа шы ға рып жі бер ді. Не 
іс те рім ді біл мей, бі раз ой ла нып тұр дым. Апам ды қат ты са -
ғын ға ным бар, іш ке жа нұ шы ра ай ғай лап: «Апа, өрт! Апа-а-а, 
өрт!» – деп кі р іп, ана ны лақ ты рып, мы на ны құ ла тып, жы лай 
бас та дым. Ен ті гім ді ба са ал май тұр ған ме ні ұс та зым жұ ба-
тып, ри за бол ды.
Қыз дар дың ішін де гі ең кіш кен тайы бол ған дық тан, ұс та-
зы мыз Ва си лий Мер курь ев ме ні үйі не ал ды. Үш қы зы бар еді, 
олар не іс тей ді, мен де со ны іс тей мін.
Бір кү ні ол кі сі ме ні театр ға жі бер ді. Театр есі гін ал ғаш 
ашуым. Му зы ка ой нау да, әр тіс тер би леп, не ше түр лі қи мыл -
дар жа сау да, бі рақ сөй ле мей ді. Сөйт сем, ба лет ке ба рып пын. 
Кел ген нен кей ін ұс та зым: «Қа лай екен, не бол ды?» – деп 
сұ ра ды. Не ай та рым ды біл мей, са сып қал дым да: «Сөй ле-
мей ді», – де дім. Ішек-сі ле сі қа тып күл сін-ай кеп!
(Әми на Өмір зақо ва)
4.
Ғ.Мү сі ре пов тің «Хас сұ лу дың көз жа сын дай мөл дір өнер – театр» 
де ген пі кі рін не гіз ге алып, аргументті эссе жазыңдар. Жұп та-
рың ның жұмысын азатжолдарға бөліп, ақпаратты дұ рыс жүйелеп, 
логикалық және стильдік түзетулер енгізіп, редак ция лаңдар.

жүктеу/скачать 6.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: