Т. Н.­Ер­ме­ко­ва,­Г. М.­Найманбаева,­Б. М.­Найманбаева

208
6.
Суретке қарап, топ тық тап сыр ма лар ды орын даң дар. Өз ойларыңды 
10 сөйлеммен қорытындылаңдар.
1-топ. Адам әрекетінің салдарынан табиғат, табиғат ресурстары 
қан дай өзгеріске ұшырайтыны туралы пікір алмасыңдар.
2-топ. Экологиялық апат аймағындағы қоршаған ортаның лас та-
нуы ның тіршілікке зияны туралы өз ойларыңды айтыңдар.
3-топ. Қазіргі кезде адам баласының қоршаған ортаның жағдайына 
алаңдау себебі туралы ой бөлісіңдер.
7.
«Егер та би ғат қа тіл біт се…» та қы ры бын да шы ғар ма шы лық 
жұ мыстың бі түрін (өлең, әң гі ме) орындаң дар.
8.
Шоқан Уәли ха нов тың пі кі рін жал ғас ты рып, шы ғар ма жа зың дар.
Сұ лу лық ты, көр кем дік ті тү сі не бі лу дің өзі – үл кен эс те-
ти ка лық тәр бие кү ші. Ұш қан құс, жү гір ген аң, өзен-көл, 
тау-тас, өсім дік тер дү ние сі – бә рі де адам ға ләз зат бе ре ді. Ес 
біл ген нен бас тап ата-ана сы ның, үл кен дер дің өне бойы ай тып 
оты ра тын өси ет те рі мен тәр бие лен ген ұр пақ өзі де та би ғат қа 
нұқ сан кел тір мей ді жә не өз ге ге жол бер мей ді.
(Шоқан Уәли ха нов)

209
§5.
 
Ше шен дік – ақылмен билеу өнері
1.
Мә тін ді тү сі ніп оқың дар. Сы рым ның тап қыр лы ғы мен ше шен ді-
гі не «Қосжазба күн де лі гі» әді сі ар қы лы ба ға бе рің дер.
Мәтіндегі маған әсер
ет кен үзін ді
 Сол үзін ді туралы
өз пі кі рім
Сы рым ба тыр
Сы рым ба тыр ел ден сыр ғып, Хи-
уа хан ды ғын да жүр се, бір той үс тін де 
мақ тан ған Хи уа ха ны оған:
– Қа зақ та ас-мас, жі гіт-мі гіт, ат-
мат де ген жал ға ма сөз дер көп кө рі не ді, 
со лар дың мә ні сі не де? – деп сұ рай ды.
– Сұ ра ғы ңыз ға той дан кей ін жау ап 
бе рей ін, – дей ді Сы рым ба тыр.
Той да Сы рым ның аты бәй ге ден ке-
ле ді. Жол да сы ба лу ан кү ре сін де жы-
ғып, жүлде ала ды. Той бі тіп, жұрт тар-
қар ал дын да Сы рым хан ның бағанағы 
сұ ра ғы на бы лай деп жау ап қай ыра ды:
– Біз де той жа са ған да жұрт қа қой сой ып, құй рық; жыл-
қы сой ып, қа зы тар та ды. Су сын ға қы мыз бе ре ді. Со ны «ас» 
дей ді. Ал мы на дай тас та бақ қа са лып тарт қан шөп-ша лам мен 
су сын ға бер ген шай ды «мас» дей ді. Сәй гү лік ті сы най тын жа-
рыс та озып кел ген жүй рік ті «ат» дей ді, ар тын да қал ған тұ-
ғыр ды «мат» дей ді. Ал қа топ тың ал дын да күресіп, алып ұр-
ған ер ді «жі гіт» дей ді, жер қау ып жы ғыл ған ер кек ті «мі гіт» 
дей ді. Қа зақ тың «ас-мас», «ат-мат», «жі гіт-мі гіт» дей тін сөз-
де рдің ма ғы на сы – осы, хан.
(«Сөз тап қан ға қол қа жоқ» кі та бы нан)

жүктеу/скачать 6.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: