ҚОСЫМША 1.
І. Дәрістің тақырыбы: Зерттеу жұмысының құрылымы, мазмұны
ІІ. Сабақтың түрі: дәріс.
ІІІ. Мақсаты:Оқушыларды ғылыми-зерттеу жұмысына жұмылдыру жолдары және мектептің ғылыми-зерттеу жұмыстарының әлеуетін көтеру.
Міндеттері:
1. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру, дамыту – оқушы шығармашылығын қалыптастырудың нақты жолдарының бірі екенін көрсету.
2 Оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру
3 Ғылыми жобаның құрылымдық элементтері және мазмұнына қойылатын талаптарын анықтау.
ІV. Дәрістің жоспары:
1.Ғылыми жобаны орындау бойынша жалпы ұсыныстар .
2. Ғылыми жұмыс мазмұнына қойылатын талаптар.
3.Ғылыми жобаның құрылымы мен мазмұны.
V. Әдебиеттер тізімі:
Битуова Т.Р., Құлахметова А.Т., Ысқақова А.Е. Ғылыми жобаны әзірлеу және қорғау бойынша әдістемелік құрал. – Астана, -2011. – 68 б.
ГОСТ 7.1Ақпарат, кітапханалық және баспа ісі бойынша стандарттар жүйесі. М.:БАИ стандарттар баспасы, -170 б.
Купчищин. А.И. Диссертацияның концептуалды-терминологиялық аппараты // Ақпараттық бюллетень. Әл-фараби атындағы ҚазҰУ. – 2015. - №5.
Крутов В.И., Грушко И.М. и др. Основы научных исследований. – М.: Высшая школа, 1989.
Е.С. Аскаров, Е.К. Балафанов, Б.А. Койшынов. Основы научных исследований. Учебно-методическое пособие. – Алматы: ИНТ, 2004.
1 Ғылыми жобаны орындау бойынша жалпы ұсыныстар.
Н. Назарбаевтың «Қазақстан -2050» мемлекеттік бағдарламасында мемлекеттің мерейін өсіріп, іргесін бекітерлік күш ретінде білімнің аталуы тегін емес.
Мектепте ең басты назарды оқушылардың бойындағы функциональды сауаттылық және өмірге қажетті құзырлылықтар жиынтығын дамытуға аудару болып отыр. Сондықтан ұстаз жаңа кезеңдегі мұғалімнің қызметіне сай болу үшін педагогикалық үрдістің бірізділігін және оқу мен тәрбиенің бір тұтастығын сақтай отырып, оқушының рухани өсуіне жағдай туғыза алатын жаңалықты қабылдауға даяр, өз әрекетіне өзгеріс енгізе алатын болуы қажет.
Ғылыми-зерттеу жұмысы оқу орны, мектеп ұжымының қызметiнiң құрамдас бөлiгi болып табылады, оқу-тәрбие барысымен тығыз байланысты, оқыту, ғылым және практиканың өзара байланысын қамтамасыз етуге себiн тигiзедi. Оқу мекемесiндегi ғылыми-зерттеу жұмысы Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген заңдары, бұйрықтары, нұсқаулары және басқа заң актiлерi, сонымен қатар оқу орнының Жарғысы және ережеге сәйкес ұйымдастырылады және жүзеге асырылады.
Ғылыми-зерттеу жұмысы әрбiр оқытушының тiкелей мiндетi болып табылады: оқушылардың ғылыми шығармашылығын дамыту, оларды зерттеу жұмыстарына дағдыландыру; ғылыми бәйгелерге, олимпиадалар мен байқауларға қатыстыру.
Ғылыми-зерттеу – ғылыми әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, белгілі бір объект жөнінде жаңа білім қалыптастырумен аяқталатын жүйелі және арнайы мақсатқа көзделген объектілермен танысу. Оның негізінде адам әрекетінің ең қиын түрі – жас ғалымның таным қызметі. Танымдық әрекет оқушы үшін еске түсіру (репродуктивті) мен өзгерту (шығармашылық) бағытында болуы мүмкін. Оқушының өзгету таным әрекеті - зерттеу деп аталатын тәсіл арқылы жүзеге асырылады. Интеллектуалдық және шығармашылық қабілеті жоғары оқушылардың өз бетімен білім алу мүмкіндігі болуы тиіс, яғни мұндай оқытуды бала өзі анықтайды, өзі басқарады, өзі жүзеге асырады. Дарынды балаларды оқытуда зерттеу әдісін қолдану қажеттілігі олардың табиғи қызығушылығының жоғарылығымен, қоршаған ортасына деген құштарлығының басымдылығымен түсіндіріледі. Оқушының өзіндік зерттеу әрекеті оның өзіндік талабын қанағаттандыруға ықпал етеді.
Зерттеуге оқыту біздің елімізде соңғы уақытта оқушылардың ғылыми қоғамын, ғылыми жобалар жарысын аудандық, облыстық, республикалық, сондай-ақ халықаралық деңгейде ұйымдастыру арқылы кең тарады.
Мектеп, гимназияларда қабілетті және дарынды оқушылар мәселесіне үлкен көңіл бөлінуде. Мектеп әкімшілігі қабілетті және дарынды балаларды оқыту, тәрбиелеу, дамытудың жаңа мазмұнының әдістемелік жүйесін іздестіруде.
Ғылыми жобалар сайысы бойынша соңғы жылдарда оқушылар жетістігі республикалық және халықаралық деңгейге шығып отыр. Көрсетілген жетістіктермен қатар кемшіліктер де жылма-жыл қайталанып отыр. Біріншіден, мектепішілік қорғауға оқушылар жұмысының асығыс жазылуна орай, басым көпшілігінің реферативті сипатта болуы. Екіншіден ғылыми-жетекші мұғалімдер тарапынан жұмыстың маңыздылығына аса назар аударылмауы. Үшіншіден, ғылами жетекші-мұғалімдердің осы бағытта іс-тәжірибелерінің аздығы. Жұмыстардың мазмұнында көкейкестілігін, ғылымилығы мен жаңашылдығын ашып көрсете алмауында. Ұсынылып отырған жобаның теориялық мазмұныын терең жазылғанымен оны практикалық тұрғыда дәлелді көрсетілмеуінде және модельдеу, макетін жасау, қолданыс аясын, болашағын көрсете алмау қазіргі негізігі кемшіліктер.
Дегенмен, ғылыми бағыттағы жүргізілген шаралар өз деңгейінде өттіп жатыр деуге болады. ҒПК өзекті тақырыптарды таңдап, зерттеу жұмыстарын жүргізу, рәсімдеу әлі де болса ғылыми жетекші тарапынан сауатты, сапалы көмек жасау, ШҚМУ, ШҚТУ ғылыми жетекшімен бірлесе жұмыс жүргізу керек. Жыл бойы жетекші оқушымен жоспарлы түрде жұмыс жүргізу. Ғылыми-зерттеу қызметі әр секцияның жұмысы болып табылады. Бұл тәжірибе мен зерттеу сипатына қарай жіктеледі:
-Ғылыми мекемелерге , кәсіпорындарға, офистерге барып тұру.
-Осы саладағы ғалым мамандармен кездесу.
-Ғылыми мәселелерге байланысты көрмелерге бару.
-Мектеп оқушыларымен зерттеу жұмысын ұйымдастырып жүрген жетекшілермен кездесу.
Ғылыми жобаны дайындау және қорғау дегеніміз – оқушының зерттеу жұмысы нәтижесінің ғылыми кеңесшінің жетекшілігімен қорытындылануы және оқу-шығармашылық қызметінің соңғы кезеңі болып табылады.
Ғылыми жоба тақырыбын өзекті, жаңашылдығы бар тақырып таңдап алу, практикалық жұмыстарды арнаулы лабораторияларда өткізу керектігі айғақ. Тақырып - мәселелердің өзіне тән сипатын көрсетеді, сонымен қатар тақырыпта қысқа формада құрылған, айқын бір мағыналы, дәл, жарнамалық мәселелерді шешу әдістері болады. Ғылыми жоба тақырыптарын таңдау ережесі бойынша, тақырып таңдар кезде жоғарыда аталғандардан басқа, келесі ұсынымдар ескерілу керек:
Жұмыстың бұл кезеңінің мақсаты оқушылардың бойында тақырып бойынша әдебиеттерді таңдай білуді, библиографиялық тізімді сауатты құра білуді қалыптастыру. Осы жұмысты орындаған кезде келесі мәселелер ескерілу керек:
Мәселелердің жаңашыл мен көкейкесті қағидалары - соңғы 3-5 жыл ішіндегі әдебиеттермен жиі жұмыс жасауды, ал мәселелердің жан-жақты және кешенді қарастыру қағидалары қазақстандық, ресейлік, әлемдік әдебиеттермен жұмыс жасау болжайды.
Тізімге енген барлық жұмыстар сілтемелік тәртіппен орындалу керек, тақырыпты сипаттау кезінде автордың тегі, аты-жөні, жұмыстың аты, шығу мәліметтері: шыққан жері, баспасы, жылы, бет саны көрсетілуі керек. Журнал мақалалары сипатталса, онда осы мақала жарияланған журнал атауы, шыққан жылы, нөмірі көрсетілу керек. Жинақ мақалаларын сипаттау кезінде жинақ атауынан кейін оның редакторының тегі келтіріледі.
Әдебиет көздерін сипаттау үлгілері:
1. Жексембекова В. Қазақстандағы этникалық қарым- қатынастар: прогресс үшін бірігу // Саясат, 2002, №11. 30-32 б.
2. Борисова Б.М. Даралық және кәсіп.- М: Білім, 1991. 116 б.
3. Қысқаша психологиялық сөздік. / ред. А.В. Петровский. Ростов Н/Д: «Феникс» баспасы, 1998. 81-82 б.
Интернеттен алынған мақалалар, дәйексөздер әдебиеттердің жалпы тізімдерінде төмендегідей көрсетіледі:
Авторы (егер көрсетілсе), мақала атауы, электрондық мекен- жайы, (интернеттегі сілтеме).
Ғылыми жұмыстарда пайдаланылған әдебиеттерге сілтеме төртбұрышты жақша ішінде келтірілген әдебиеттердің нөмірін көрсете отырып беріледі. Нөмірлеу сілтемесі мәтінде келуіне байланысты рет- ретімен келу керек. Мысалы, «химиялық ластану...» [ 5 ].
Зерттеу жұмысының жоспарын құру бұл тақырып бойынша жұмыс жасауға және зерттеудің басында қойылған тапсырмаларды шешуге жол көрсетеді.
Зерттеу күнделігін жүргізу. Зерттеу күнделігі оқушылардың тақырыпты таңдаған күнінен басталады, әдебиеттермен жұмыс жасайды және жобаны рәсімдеу мен қажетті құжаттарды дайындау кезінде аяқталады. Зерттеу күнделігіне автордың барлық істеген жұмыстары көрсетілу керек.
Күнделіктің бет парағы былай толтырылады:
ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ КҮНДЕЛІГІ
Зерттеу тақырыбы_______________________________
Оқушының Т. А.________________________________
Мектеп, сынып _________________________________
Ғылыми жетекшінің А.Т.Ә.А _____________________
Сондай-ақ бет парақта мектеп мөрі мен мүдірдің қолы болу керек. Күнделіктің негізгі бөлімінде оқушының істеген жұмыстары кезең кезеңімен сипатталады және ол төмендегідей болады:
Ескерту
Ғылыми жетекші күнделіктің мазмұнымен танысу керек және оның әр бетіне қолын қою керек.
Алынған мәліметтерді өңдеу, ғылыми зерттеулер мен ұсынымдар қорытындыларын рәсімдеу.
Достарыңызбен бөлісу: |