H əрпі беларусь немесе украин халқының сөздеріндегі [г] сияқты оқылады - гай, гурт, homo [го.мо] - человек, Hydrargyrum [гидра.ргирум] - сынап. Бұл əріпті орыс тіліндегі [г] əрпі сияқты оқуға болмайды.
K əрпі түбі латын тілінен шықпаған сөздерде [к] дыбысын беру үшін қолданылады, əсіресе e, i, y дауысты дыбыстарының алдында: : Kalium [ка. лиум] - калий, kurilensis [куриле.нзис] - курильдік, oligokinesia [олигокинэзи. а] - аз қимылдаушылық.
L əрпі дауысты жəне дауыссыз дыбыстылардың алдында [ль] болып жұмсақ оқылады: lambliosis [лямблио.зис] - лямблиоз, pulmo [пу.льмо] - өкпе, tridactylus [трида.ктилюс] - үш саусақты.
Q əрпі дауыссыз u əрпімен жəне одан кейін тұратын (a, e, i, o, u) дауыстылармен ғана бірге қолданылады. Бұл жағдайда ол [кв] болып оқылады: aqua [а.ква] - су, liquidus [ли.квидус] - сұйық, Quercus [квэ.ркус] - емен.
S əрпі дауыстылардың ортасында жəне m, n дауыссыздарының жанында [з] болып, ал басқа жағдайда [с] болып оқылады: plasma [пля.зма] - плазма, Rosa [роза] - ро.за.
Z грек сөздерінде ғана кездесіп, [з] деген дыбысты білдіреді: Oryza [ори. за] - күріш, trapezius [трапэ.зиус] - трапеция тəрізді. Zincum [ци.нкум] – цинк сөзі бұл қағидаға бағынбайды.
Дауыстылар мен дауыссыздардың тіркесі
Ngu əріптерінің тіркесі дауыстылардың алдында [нгв] болып оқылады:
lingua [ли.нгва] - тіл, sanguis [са.нгвис] - қан.
Ti тіркесі классикалық дəуірде барлық жағдайда ти болып оқылған.
Бірақ кейіннен, IV-V ғасырлардың өзінде, ti тіркесі дауысты дыбыстардың алдында тұрғанда жұмсарып, [tsi] [ци] деп оқылатын болды: ratio [рацио] – ақыл-ой, (осыдан рациональды), initium [инициум] – бас(ы) (осыдан инициал, инциатива). Бірақ, ti -sti-, xti-, tti- тіркестерімен келгенде (ti+дауысты дыбыстың алдында s, x,t əріптері тұрса), Ti [ти] болып оқылады: digestio [дигэ.стио] - ас қорыту, mixtio [ми.кстио] - араластыру.
Достарыңызбен бөлісу: |
