Таксономиясы білу, түсіну және қолдану

232 
Түркі халықтарының дəстүрлі дүниетанымында дүниенің төртбұрышы, 
төрткіл дүние деген ұғым бар. Онда бүкіл дүние кеңістігін түгел қамту деген 
мағына бар. 
7 Төрткіл Төрткіл болмыстың
түгелдігін сипаттайды. 
В 
 
А С 
 
D 
 
Халықтың дəстүрлі дүниетанымында төрткіл дүние кеңістігі еселеніп, сегіз 
бірлікке сараланады. 
8 Төрткіл 
Төрткілдің еселенуі 
С
Солтүстік
Солтүстік батыс
 
 
 
Солтүстік шығыс 
 
 
Б Ш 
Батыс Шығыс
 
Оңтүстік батыс Оңтүстік шығыс
 

О  
Оңтүстік 
9 Төрткілдің еселенген 
Төрткіл дүниенің еселенген
моделі 
моделі өзара тұтасқан екі төрткіл
үлгісінде пішінделді. 
۞
 
Төрткіл пішіні төрт жəне сегіз мағыналық-құрылымдық бірліктен тұратын 
құбылыстарды көрнекі көрсетіп сипаттауға, олардың ерекшеліктерін айқындап 
түсіндіруге қолайлы дидактикалық құрал қызметін атқара алады. 

233 
10 Абай таксономиясының моделі 
Абайдың таксономиясы 
۞
→
۞
→
۞
→
۞
→ 
۞
→ 
۞
ТАЛАП ҚАБЫЛДАУ БІЛУ ТҮСІНУ ЕСТЕ САҚТАУ  ҚОЛДАНУ 
Білім алушының танымдық ойлау əрекетінің иерархиялық деңгейлері 
Абайдың ілімінде осы жүйеде негізделген. Біз оны еш өзгеріссіз пішіндедік. 
11 Бес үшкіл 
Бес асыл іс категориясының 
моделі бес үшкіл
жүйесінде 
ұсынылды. 
Əр үшкіл бес асыл істің (талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым) бірін 
бейнелейді.
Бес асыл істің əрқайсысының асылдығы ақыл, қайрат, жүрек үшеуінің 
теңдігі, бірдей əрекеті негізінде анықталады. 
Берілген үлгілерді үш құрамдас, төрт құрамдас, бес құрамдас, алты 
құрамдас, сегіз құрамдас мағыналық-құрылымдық бірліктерден тұратын 
құбылыстарды сипаттауға, көрнекі түсіндіруге қолайлы дидактикалық құрал 
ретінде қолдануға болады. Олар бір мақсатта ғана емес, əртүрлі мақсатта 
қолдануға лайықталған, Абай ілімін білудің, түсінудің жəне қолданудың 
ғылыми-əдістемелік тетіктері қызметін атқарады. Бұл ретте ұсынылып отырған 
модельдердің қызметі көп қырлы.

жүктеу/скачать 2.92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: