Таш№и и№тисодий фаолият асослари


Давлатнинг экспортни рагбатлантириш воситалари



бет10/33
Дата02.01.2022
өлшемі1.02 Mb.
#452808
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   33
Ташки иктисодий фаолият асослари

4. Давлатнинг экспортни рагбатлантириш воситалари.
Экспортни ривожлантиришнинг давлат дастурида Узбекистон иктисодини ривожлантиришнинг замонавий боскичдаги ташки иктисодий алока ва хусусиятларнинг миллий хоссалари инобатга олинган жахон амалиётидан фойдаланилган. Бу дастурга кура миллий иктисодни жахон иктисодига кириб боришини тартибга солиш экспортни кенгайтириш ва унинг тузилишини такомиллаштириш импорт тизимини мукаммаллаштириш, хамда хар хил куринишдаги кушма тадбиркорликни ривожлантириш учун шароит билан таъминлашга каратилган иктисодий, ташкилий - хукукий сиёсий характерга эга булган чоралар мажмуасини уз ичига олади.

Экспортни рагбатлантиришнинг иктисодий чоралари кредит бериш, сугурта, давлат кафолати беришларни уз ичига олади. Шуни таъкидлаш керакки бу чоралар аввало ватан машина техник экспортининг энг яхши жахон намуналари даражасидаги, юкори ишлов берилган товарлар ишлаб чикарувчи корхоналарнинг корхоналарни рагбатлантиришга каратилади. Давлат дастурига кура биринчи рагбатлантириш чоралари курилган объектлар орасида ишлаб чикариш хамкорлигининг: товарни тайёрлаш, йигиш, бошка товарларга мослаш; кайта ишлаш ва товарларга ишлов бериш; уларни кайта тиклаш ва тартибга солишни уз ичига оладиган, товарларни таъмирлаш; махсулотни ишлаб чикариш ва кайта ишлашга ёрдам берадиган баъзи товарлардан фойдаланиш каби турлари ажратилган.

Экспортга молиявий ёрдам бериш куйидаги чораларни уз ичига олади:

- Республика хукуматининг молия вазирлиги оркали экспортга йуналтирилган ишлаб чикариш ва ташкилотларни айланма воситалар билан таъминлаш учун вакил килинган банкларни жалб этиш буйича кафолат мажбуриятларини берилиши;

- тижорат ва сиёсий хатарлардан экспортерлар химоясини таъминлаш учун давлат кафолат ва мажбуриятларни бериш ва экспорт кредитларини сугурта килиш;

- экспорт ишлаб чикаришни ривожлантириш учун жихозлар сотиб олиш (лойихаларни узини коплаш муддатига караб узок муддатли кредитлар); республикада ишлаб чикарилмайдиган хом ашё, материаллар ва бутловчи буюмларни уз ичига олган узок жараёнли экспорт махсулотини ишлаб чикаришни кредитлаш;

- 180 кундан ошик муддатли тижорат кредитлаш асосида экспорт ташувини маблаг билан таъминловчи банкларга давлат кафолатларини бериш;

- халкаро савдода катнашишни кредитлаш буйича давлат кафолатлари билан таъминлаш;

- ташки бозорларни узлаштириш буйича операцияларни сугурта килиш;

Солик рагбатлантиришининг саноати ривожланган мамалакатларда кабул килинган хар хил турларига мухим ахамият берилади.

Экспортга йуналтирилган, экспорт ва ишлаб чикаришнинг куллаб кувватлаш чораларидан бири - инвестиция лойихаларини лизингдан фойдаланиб маблаг билан аралаш - давлат тижорат таъминлашидир.

Экспортни рагбатлантириш чоралари куйидагиларни уз ичига олади:

- ишбилармонлар доираларини экспортни рагбатлантириш буйича кушма тадбирлар утказишга кенг жалб этиш;

- давлат органларининг экспортнинг фаол харакати ва хориждаги ватан тадбиркорлари мафаатларини химоя килиш борасидаги фаол ишини ташкил этиш;

- миллий экспорт товарлари рекламасини такомиллаштириш;

- кургазма ярмарка ихтисослаштирилган симпозиум ва конференциялар ташкил этиш;

- ТИФ сохасидаги илмий тадкикодлар утказиш;

- малакали кадрлар тайёрлаш.

ТИФ ривожида давлат бюджети маблаглари хисобига таъминланадиган ташки савдо ахборотининг ягона тизимини яратиш катта роль уйнайди. Давлат органлари (ДБК(ГТК) МВЭС(ТИАВ)) хамда махсус хизматлар томонидан олиб бориладиган маслахат ишларини олиб борилиши хам экспорт операцияларини фаол олиб бориш учун зарур шароитдир.

Амалга оширилаётган экспортни куллаб-куватлаш чоралари Давлат дастурининг амалга ошириши боскичларига тугри келади.

Биринчи боскич (1992-1998 йиллар):

- ТИФнинг конунчилик ва меъёрий асосини, экспорт ва савдо иктисодий хамкорликнинг самарали куринишларини рагбатлантирувчи валюта, солик ва тариф сиёсатини такомиллаштириш борасидаги ишларни давом эттириш;

- давлатнинг экспортга ёрдам бериш хизматининг муассасавий ва ташкилий асослари шаклланишини тугатиш;

- ташки савдо ахбороти тизимини яратиш;

- кредитлаш, кафолатлаш ва экспортни сугурта килиш ёрдамида давлат куллаб-кувватлашининг курилмасини шакллантириш;

- экспорт ташувларини транспорт билан таъминлаш масалаларини ечиш;

- барча даражадаги хукумат органлари таъсирини кенгайтириш ва уларнинг экспортчиларга амалий ёрдамини ташкил этиш буйича махаллий бошкарув ва ижтимоий ташкилотлар билан узаро харакатларини кенгайтириш.

Давлат дастурида белгиланган чоралар экспортнинг 5,6 млрд. доллар даражасидаги баркарор хажмини таъминлаши, анъанавий машина-техник экспортини боскичма боскич кайта тикланишини таъминлаш керак.

Иккинчи боскич (1994-1995 йиллар.):

- экспортни кафолатлаш ва сугурта килиш учун бюджет маблаглари хажмини сезиларли даражада купайтириш;

- экспортни кредитлаш дастурларини кенгайтириш;

- кичик бизнес субъектларини экспортни рагбатлантириши буйича тадбирлар утказиш;

- сугурта операциялари ва сугурта турлари хажмини купайтириш;

- узбек экспортини куллаб кувватлаш учун микёсли кургазма-ярмарка ва реклама тадбирларини утказиш;

Утказилган тадбирлар натижасида Россия экспортидаги асосий хом ашё гурухлари улушини 65-70% гача тушуриш ва шунга мос тарзда тайёр махсулот ташувини купайтириш кутилмокда. Экспортнинг географик тузилишида хам узгаришлар содир булади, якин хориж мамлакатларига экспорт улуши 20-30% гача ошади.

Учинчи боскич (1996-1999 йиллар):

- саноати ривожланган мамлакатларда ажратиладиган маблаг даражасида давлатнинг экспортини молиявий куллаб-куватлаш хажмига эришиш;

- товар экспорти ва хизматлар экспортининг куллаб кувватланишини амалга ошириш;

- узбек экспорти манфаатларини ташки бозорларда фаол химоя килиш, шунингдек халкаро ташкилотлардаги иш ёрдамида;

- узбек товарларини ташки бозорлардаги харакати борасидаги ишларнинг бир кисмини экспортчилар бирлашмалари, саноат-молиявий гурухлар ва бевосита шерик ишлаб чикарувчиларга бериш.

Учинчи боскичда куйидагилар амалга оширилиши керак:

Экспортнинг диверсификациялашуви. Хорижга юкори сифатли ва юкори-технологик товарларни етказиб бериш, машина ва жихозлар улушини 20-25% гача ошиши ва ёкилги - хом ашё товарлари улушини 60-65% гача камайтириш;

МДХга аъзо мамлакатлар билан ишлаб чикариш хамкорлиги асосида якин хориж мамлакатларга экспорт улуши купайганлиги сезилди (113).

Туртинчи боскичда (2000 йил ва кейинчалик):

Узбекистонни хом ашё экспортеридан купрок тайёр саноат махсулотлари экспортерига айланиши кутилмокда.

Экспортни давлат томонидан тартибга солиш ва янгича ёндашиш ва уни куллаб кувватлашнинг ишлаб чикилган амалий чоралар натижасида ташки иктисодий комплекси потенциали усмокда, ташки бозорда Узбекистоннинг мавкеи мустахкамламокда.

Асосий сузлар:

Давлатнинг ТИФни тартибга солиш вазифалари, ТИФнинг ташки ва ички омиллари, САВДО ВА ТАЪРИФЛАР БУЙИчА БОШ АССАМБЕЛИџ (ГАТТ) (УСТ), божхона тариф тартибга солишлари, тарифдан ташкари чеклашлар, ТИФни микдорий ва валюта чекламалари, ТИФ катнашчилари тенглиги, ТИФни эркинлаштириш, ТИФ буйича давлат дастури.

Назорат учун саволлар:

1. ТИФ принциплари.

2. Ташки иктисодий сиёсатдаги икки ёндашув.

3. ТИФни тартибга солиш предмети.

4. Тарифсиз чекламалар нима ?

5. ТИФни божхона чекламалари тушунчаси.

6. УСТ буйича ТИФни эркинлаштириш принциплари.

7. ТИФни тартибга солишда стандартларнинг роли.

8. ТИФдаги микдорий ва валюта чекламаларнинг ахамияти.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   33




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет