- жадвал. Њзбекистон республикасининг ташљи

савдо обороти(млн.АЉШ дол. ќисобида).

Манба: Республика макроиљтисодиёт ва статистика

вазирлиги маълумотлари.

Республикамиз ташљи савдосида нафаљат миљдорий њзгаришлар юз бериб љолмасдан, балки таркибий њзгаришлар ќам амалга оширилди. Аста секинлик билан экспорт товарлари таркибида хом-ашё эмас тайёр маќсулотлар улуши сезиларли даражада ошиб бормољда, шу билан бирга импорт таркиби ќам њзгариб брмољда. Асосий эътибор машина ва асбоб- ускуналар, янги технологиялар ва “ноу-хау” келтиришга љаратилмољда (2 - жадвал).

Манба: Республика макроиљтисодиёт ва статистика

вазирлиги маълумотлари.

Ташљи иљтисодий фаолиятда Марказий Осиё давлатлари билан књп томонлама алољаларни ривожлантиришга катта эътибор берилмољда. (Њзбекистоннинг МЌД билан њзаро савдо-сотиљлари тњђрисидаги маълумотлар иловада келтирилган). Республикамизнинг Яљин Шарљ ва Жанубий-Шарљий Осиёдаги ривожланаётган мамлакатларга яљинлиги ва чегарадошлиги, Европа ва Осиё мамлакатлари савдо йњлида жойлашганлиги ташљи иљтисодий фаолиятнинг ривожига ижобий таъсир књрсатмољда. Бу экспортга ихтисослашган љњшма корхоналарни яратиш, табиий ресурслардан фойдаланиш бњйича чегарадош хњжаликларни ташкил љилиш, эркин иљтисодий минтаљаларни шакллантириш негизида ташљи иљтисодий фаолиятни янада ривожлантириш имкониятлари вужудга келади. Республикамизнинг љадимий “Буюк Ипак Йњли” да жойлашганлиги сабабли евроосиё иљтисодий ва маданий књприк вазифасини њташи мумкин. Ана шундай књприк доирасида товарлар, технологиялар, сармоялар, ишчи кучи, маданий љадриятларнинг ќаракат љилиши ва айрибошланиши учун љулай шарт-шароит яратилиши мумкин.

Ќозирги кунда республикамизда импортни њрнини љоплаш ва экспортга йњналтирилган ишлаб чиљаришни љњллаб-љувватлаш дастури амалга оширилмољда. Ташљи иљтисодий фаолиятни янада эркинлаштириш, хорижий сармояларни устувор йњналишларга жадалрољ жалб љилиш, уларга кафолат ва имтиёзлар бериш, лицензия, “ноу-хау”лар сотиб олишда, кадрларни тайёрлашда валюта тушумларини сарфлашда эркинликлар беришга љаратилган изчил сиёсат олиб борилмољда.

Ташљи иљтисодий фаолият самарадорлигини ошириш ушбу соќада бошљарувни такомиллаштириш, энг аввало саноат корхоналарининг бошљариш ва иљтисодий рађбатлантириш тизимини яратишга књп жиќатдан бођлиљдир. Президентимиз И.Каримов таъкидлаганидек: “Жаќон талаблари даражасидаги маќсулотларни ишлаб чиљаришни кенгайтириш, уларнинг раљобатга бардошлилигини ошириш муќим вазифа ќисобланади. Бунинг учун корхоналарни замонавий илђор технология, энг янги ускуналар, айниљса кичик ва њрта корхоналар учун мњлжалланган ихчам ускуналар билан жиќозлаш талаб љилинади”¹. Ќаљиљатдан ќам жаќон бозори товарларга, уларнинг сифатига юксак талаб љњяди, раљобат курашида енга олган корхонагина њз товарини сота олади.

1997 йилнинг октябрида эълон љилинган президентимизнинг “Товар(ишлар, хизмат) лар экспортини рађбатлантириш бњйича љњшимча чора-тадбирлар тњђрисида” ги фармони ва кейинги йилларда уни бажарилиши жараёнида киритилган меъёрий хужжатлар республикамиз корхоналарининг экспортга товар ишлаб чиљаришини янада кучайтиришга олиб келади. Фармонга књра, њша йилнинг 1 ноябридан бошлаб Њзбекистонда барча экспорт божхона солиљлари бекор љилинди ва унинг њрнига экспорт љилувчилар учун янги имтиёзлар берилди. Бу имтиёзларнинг айримларини келтирадиган бњлсак, улар:

• 
  корхона њзи ишлаб чиљарган маќсулотини эркин алмаштириладиган валютада сотадиган бњлса, у ќолда олдиндан тњлов ва аккредитивсиз экспорт љилиш ќуљуљи берилади;
  
• 
  товар экспорти ички бозор баќосидан паст баќода амалга оширилганда, солиљља тортиш ќаљиљатда сотилган баќо юзасидан амалга оширилади;
  
• 
  экспортга чиљарилаётган товарлар ќажми умумий сотиш ќажмининг 30 фоизини ёки ундан ортиђини ташкил љилса, даромадга солинадиган солиљ миљдори икки мартага љисљартирилади;
  
• 
  МЌД га маќсулот экспорт љиладиган корхоналар 1998 йил 1 январдан бошлаб акциз солиђи ва љњшилган љиймат солиђидан озод љилинадилар;
  
• 
  мулкчилик шаклидан љатъий назар барча ишлаб чиљариш корхоналари чет давлатларда њзларининг савдо уйларини, ваколатхоналарини очишлари мумкин, шу билан бирга уларга консигнация шартлари асосида товар етказиб беришларига рухсат берилди.
  

Ташљи иљтисодий фаолиятни ривожлантиришда хорижий сармояларни жалб этиш учун љулай шарт-шароитлар яратишга, ќамда зарур бњлган инфраструктураларни яратишга катта аќамият берилмољда. Булар жумласига Ташљи иљтисодий алољалар вазирлиги, Ташљи иљтисодий фаолият миллий банки, Хорижий сармоялар бњйича агентлик, “Њзбекинвест” экспорт-импорт суђурта компанияси, АЉШ билан ќамкорликда тузилган “ЊзАИГ” интернейшнл суђурта компанияси ва ќоказоларни киритишимиз мумкин. Бу ташкилот ва муассасалар республикамизга хорижий сармояларнинг кириб келишини тезлаштиришда, устувор йњналишларни аниљлашда, уларни суђурталашда, банк ва консалтинг хизматлари књрсатишда њз ќиссаларини љњшмољдалар. Хорижий сармояларнинг улуши йил сайин ошиб бормољда (3 - жадвал).