Барока і контррэфармацыя (20-я гг. XVII-70-я гг. XVIII ст.)

Асаблівасці чэшскага барока як культурнай і літаратурнай з’явы. Літаратурныя плыні чэшскага барока. Духоўная паэзія барока. Туга па адзінству як аснова чэшскага барока.

Творчасць паэта-іезуіта Фелікса Кадлінскага (1613-1675). Барочная арнаментальнасць і букалічная стылістыка вершаў. Захапленне нямецкай духоўнай лірыкай. Зб. “Салавей, які ўслаўляе” (1665). Містычныя пачуцці і эратычная метафорыка. Паэтыка кантрасту. Агіяграфічныя творы: “Жыціе і слава св. Вацлава”, ”Жыціе св. Людмілы”. Барочны варыянт іх жыцій.

Творчасць Фрыдрыха Брыдэля (1619-1680), самага знакамітага чэшскага барочнага паэта. “Жыціе св. Івана” (1656): спалучэнне празаічных і вершаваных фрагментаў, славесных і музычных партый. Паэма “Што ёсць Бог? Што ёсць чалавек?” (1658). Праблематыка. Паэтыка. Лірычная глыбіня. Барочныя кантрасты зямнога і нябеснага, часовага і вечнага. Супрацьпастаўленне Бога і чалавека як асноўная антытэза. Сінтаксічны паралелізм. Лексічнае багацце паэмы. Канц’янал ”Яселькі” (1658). Пераклады Брыдэля.

Свецкая паэзія Вацлава Яна Росы (каля 1620-1689). Роса як тэарэтык чэшскага сілабічнага вершаскладання. Арыентацыя на Вергілія. Захапленне галантнай паэзіяй. Паэма “Аповед Ліпірона, смутнага кавалера, альбо Пра каханне” (1651). Мастацкія адметнасці. Асноўныя матывы. Багатая гама пачуццяў. Кантрасты. Праца па граматыцы чэшскай мовы (1672) і складанне чатырохтомнага чэшска-нямецка-лацінскага слоўніка.

Феномен барока ў сучаснасці.

Чэшская культура ў эміграцыі, яе пранікненне ў еўрапейскую свядомасць.

Афіцыйная літаратура, яе клерыкальна-дыдактычны пафас. Ганенне на гусітаў, знішчэнне гусіцкіх кніг і помнікаў чэшскай даўніны. Забарона чэшскай мовы ў школах і афіцыйных установах.

Творчасць Вацлава Францішка Кацманэка (1607-1679): народная балада, казка, драма.

Творчасць Багуслава Бальбіна (1621-1688). Заслугі ў сферы чэшскай гісторыяграфіі. Сачыненні «З чэшскай гісторыі», «Фрагменты гісторыі Чэш­скага каралеўства»: спалучэнне палітычных канцэпцый, агіяграфіі, мемуарнага жанра, панегірыка хрысціянскім святым, пакутнікам, рыцарам, кіраўнікам. Лацінамоўнае сачыненне ў абарону чэшскай мовы (1672).

Заняпад барока, з’яўленне ананімных сатырычных твораў.
4. ГІСТОРЫЯ ЧЭШСКАЙ ЛІТАРАТУРЫ

ЭПОХІ НАЦЫЯНАЛЬНАГА АДРАДЖЭННЯ

(80-Я ГГ. XVIII-СЯРЭДЗІНА XIX СТ.)

4.1. Літаратура нацыянальнага адраджэння ў Чэхіі
Агульная характарыстыка руху нацыянальнага адраджэння ў Чэхіі. Грамадскія ўмовы: крызіс феадалізму, развіццё буржуазнага ладу, нацыянальна-вызваленчы рух. Культурна-гістарычныя ўмовы: фарміраванне нацыянальнай літаратурнай мовы і культуры, цікавасць да фальклора, натхненне традыцыямі вуснай народнай творчасці. Асноўныя тэндэнцыі развіцця нацыянальнай культуры і літаратуры.

Адметнасці развіцця чэшскай прозы, паэзіі і драматургіі пазначанага перыяду.

• 
  пачатковы перыяд (1775-1806). Асветніцкі, навукова-філалагічны характар перыяду. Цесная сувязь з развіццём прыродазнаўчых і гуманітарных даследванняў. Развіццё рацыянальнага мыслення. Арганізацыя асветніцкіх і патрыятычных суполак. Рост кніжных выданняў на чэшскай мове. Вывучэнне гісторыі, перавыданне літаратурных помнікаў. Распрацоўка літаратурных норм чэшскай мовы. Трактаты ў абарону чэшскай мовы.
  
• 
  другі перыяд (1806-пачатак 30-х гг ХІХ ст.). Выхад патрыятычных ідэй на першы план. Успрыманне народа як нацыянальнай агульнасці, асветніцтва як складніка нацыянальнага руху. Уплыў перамогі над Напалеонам. Стварэнне Нацыянальнага музея ў Празе, які стаў цэнтрам вывучэння айчыннай пісьменнасці і развіцця навукі. З’яўленне літаратурных часопісаў. Дамінаванне ідэі пра этнічнае, моўнае, гістарычнае і духоўнае адзінства народа. Працэс сінтэза нацыянальна-гістарычных традыцый, багаццяў культуры. Змена характара літаратурнай творчасці: ад асветніцтва і класіцызма да рамантызма. Нарастанне культа славянства, цікавасці да фальклора і песеннай народнай творчасці. Уплыў ідэй Гердэра. Разгортванне збіральніцкай фалькларыстычнай дзейнасці.
  
• 
  завяршальная фаза (30-я гг. ХІХ ст.—1848 г). Бурнае развіццё ўсіх бакоў нацыянальнага жыцця. Уплыў рэвалюцыйных падзей у Францыі і Польскага паўстання 1830-1831 гг. Распаўсюджанне нацыянальнага руху сярод шырокіх слаёў насельніцтва. Рабочыя хваляванні. Узнікненне вялікай колькасці культурна-асветніцкіх суполак. Папулярнасць так званых “чэшскіх балоў”, “бесед”. Распаўсюджванне аматарскіх спектакляў. Стварэнне нацыянальнага выдання “Чэшская маціца” (1831). Росквіт чэшскіх перыядычных выданняў. Дыферэнцыяцыя літаратурнага руху і літаратурных пакаленняў. Радыкалізацыя літаратурнай свядомасці. Росквіт рамантызму. Час сінтэзу ў культурным жыцці.
  

Чэшска-славянскія літаратурныя сувязі.

Чэшская паэзія канца XVIII- пач.XIX ст.: творчасць Вацлава Тама (1765-1816), асаблівасці паэтыкі, першы альманах новай чэшскай паэзіі “Вершы”. Перакрыжаванне асветніцкіх і нацыянальна-патрыятычных ідэй.

Паэзія Антаніна Пухмаера (1769-1820): класіцызм у паэтыцы Пухмаера, жанр оды, асаблівасці паэтычнай лексікі, спалучэнне розных стылёвых нормаў. Выданне пяці паэтычных альманахаў “Зборнікі вершаў і песень” (1795, 1797) і ”Новыя вершы” (1798, 1802, 1814). Паплечнікі і паслядоўнікі Пухмаера: асветніцкая праграма, зварот да гісторыі, славутых традыцый мінуўшчыны. Пухмаераўская школа. Развіццё дыдактычных і гумарыстычных жанраў. Зварот да жанра байкі. Цікавасць да культуры брацкіх славянскіх народаў і іх моў.

Фарміраванне чэшскага тэатра, яго роля ў развіцці нацыянальнай культуры, сувязь з народнай традыцыяй. Аматарскія трупы. Лялечны тэатр Мацея Копецкага (1775-1847). Тэатр і драматургія адраджэння: дзейнасць Вацлава Клімента Кліцперы (1792-1859).

Творчасць Ёзафа Каэтана Тыла (1808-1856), драматурга, празаіка, журналіста, тэатральнага і літаратурнага крытыка. ДраматургіяТыла: п’есы-фрашкі (“Фідлавачка” 1834), п’есы-казкі (“Страконіцкі дудар” 1847, “Упартая кабета” 1849, “Лясная панна”1851), гістарычныя драмы (“Кутнагорскія рудакопы” 1848, “Ян Гус” 1848), народна-бытавыя п’есы (Пражскі куціла” 1846, “Бедны камедыянт” 1848, “Банкрот” 1848). Асаблівасці паэтыкі і мастацкай вобразнасці Тыла. Эвалюцыя ад сентыментальна-дыдактычных апавяданняў і п’ес да казачна-фальклорных і героіка-гістарычных драм. Тыл як стваральнік нацыянальнага рэпертуара. Злабадзённасць сацыяльных гістарычных драм пісьменніка. Спалучэнне фантастыкі і рэальнасці ў п’есах. Драмы Тыла на сцэне. Тыл-празаік. Увядзенне ў чэшскую літаратуру апавядання і аповесці на тэмы сучаснага жыцця. Стварэнне жанра патрыятычнага апавядання і рамантычнай аповесці. Вобразы ідэальных герояў. Рэалістычнае адлюстраванне сацыяльнай няроўнасці. Рэзкая крытыка К. Гаўлічкам-Бароўскім аповесці “Апошні чэх”. Тыл і цэнзура. Сучаснае літаратуразнаўства пра творчасць Тыла.

Выдавецкая дзейнасць Вацлава Мацея Крамерыуса (1753-1808) і яго суполкі.

Існаванне двух стылёвых плыняў чэшскага рамантызму:

• 
  народна-патрыятычная плынь (Чалакоўскі і інш.). Разуменне непаўторнага духу чэшскага народа. Ідэал – барацьбіт за свабоду Чэхіі, патрыёт.
  
• 
  бунтарскі рамантызм байранаўскага тыпу (Маха). Пратэст супраць любых форм падаўлення асобы, імкненне спасцігнуць загадкавыя законы быцця, філасофска-этычныя асновы.
  

Філалагічная і гістарычная дзейнасць Вацлава Ганкі (1793-1852) і Ёзафа Лінды (1789-1834). Краледворскі і Зеленагорскі рукапісы (1817-1818). Кампазіцыя і мастацка-стылёвая адметнасць рукапісаў. Значэнне гэтых твораў для развіцця чэшскай паэзіі, музыкі, жывапісу.

Паэзія Францішка Ладзіслава Чэлакоўскага (1799-1852). Арыгінальныя зборнікі “Водгук рускіх песень” (1829), “Водгук чэшскіх песень” (1839): тэматыка, асаблівасці паэтыкі , агульнае і адрознае ў зборніках. Зварот да жанра балады і вершаў быліннага тыпу. Любоўная і патрыятычная тэма, адычны пафас і сентыментальна-ідылічная танальнасць паэмы ”Стопялёсткавая ружа”. Праца па выданню і перакладу славянскіх народных песень: “Славянскія нацыянальныя песні” (1822, 1825,1827). Пераклад “Літоўскіх песень” (1827). Выданне “Мудрасці славянскіх народаў у прыказках” (1851). Эпіграмы Чалакоўскага.

Жыццё і дзенасць Карэла Яраміра Эрбена (1811-1870), майстра чэшскай балады. Паэзія (зб.”Кветкі народных паданняў”). Глыбіня псіхалагічнай характарыстыкі герояў, бездакорнасць кампазіцыі. Сімбіёз фальклорнай і аналітычнай тэндэнцый. Грамадскае значэнне рамантычнага зборніка ў час бахаўскай рэакцыі. Казкі. Даследчыцкая і выдавецкая праца ў фальклорнай галіне. Цікавасць да рускай культуры і гісторыі.

Творчасць Карэла Гінэка Махі (1810-1836). Жыццёвы і творчы шлях. Маха як прадстаўнік рамантычнай плыні ў чэшскай літаратуры. Творчасць Махі як новы этап развіцця чэшскага рамантызму. Асаблівасці мастацкага свету: галоўныя лініі развіццця творчасці, асноўныя рысы паэтыкі, сімволіка, лірычны герой, тэматычная адметнасць, сістэма вобразаў, матывы. Патрыятычная лірыка. Інтымная паэзія. Філасофская паэзія. Паэма “Май” (1836) як вяршыня паэтычнай спадчыны: праблема суадносін чалавека і грамадства, рамантычны герой, роля аўтара ў паэме, значэнне рамантычнага краявіду, прыём кантрасту ў кампазіцыі, замалёўках прыроды, паказу стану душы, рытмічная арганізацыя тэксту. Проза К.Г.Махі. Апавяданне “Марынка”: увасабленне класічнай рамантычнай эстэтыкі ў творы. Праблема бацькаўшчыны ў рамане “Цыганы” (1835). Параўнальны аналіз з паэмай Пушкіна. Значэнне лірыкі Махі для чэшскай літаратуры. Праблема ўплываў чэшскай папярэдняй літаратурнай традыцыі і еўрапейскай літаратуры на паэта.

4.3. Пачаткі рэалізму ў чэшскай літаратуры
Уплыў палітычных і рэвалюцыйных ідэй на літаратурную крытыку: артыкул Карэла Сабіны (1813-1887) “Дэмакратычная літаратура”. Тэарэтычныя працы Сабіны, навуковая і публіцыстычная дзейнасць. Распрацоўка рамантычнай, а пазней рэалістычнай канцэпцый літаратуры.

Жыццёвы і творчы шлях Карла Гаўлічка-Бароўскага (1821-1856), сатырыка, публіцыста, літаратурнага крытыка, выдаўца і грамадскага дзеяча. Палітычная дзейнасць пісьменніка. Крытычны пафас творчасці паэта. Паэзія, публіцыстыка, эпіграмы, падарожныя нататкі “Вобразы Расіі”. Крытыка габсбургскай манархіі і каталіцкага духавенства. Сатырычныя паэмы ”Цірольскія элегіі” (1852), “Кароль Лаўра” (1854), ”Хрышчэнне святога Ўладзіміра” (выд.1861). Адметнасці рэалізма сатыр. Аўтабіяграфізм у паэмах. Боль за радзіму як крыніца лірычнага пачатку ў паэме. Літаратурна-крытычная дзейнасць Гаўлічка-Бароўскага. Сацыяльна-палітычны характар эпіграм. Бароўскі і Гогаль. Пераклады з Вальтэра, Міцкевіча.

Літаратурныя часопісы і іх роля ў развіцці чэшскай літаратуры ІІ паловы ХІХ стагоддзя. Альманах “Май” (1858-1859) і яго роля ў літаратурным жыцці. Эстэтычныя погляды “маеўцаў”, іх барацьба за рэалізм. Узнікненне шэрагу літаратурных часопісаў: “Люмір” (1873), “Кветы” (1873), “Асвета” (1876), “Светазор”, “Рух” (1868). Развіццё журналістыкі, аб’яднанне пісьменнікаў вакол папулярных часопісаў. Імкненне выйсці на еўрапейскі узровень. Шматлікія пераклады з розных, асабліва рускай, літаратур.

Агульныя тэндэнцыя развіцця чэшскай прозы ІІ паловы ХІХ стагоддзя.

Агульныя тэндэнцыя развіцця чэшскай паэзіі ІІ паловы ХІХ стагоддзя.

Развіццё гістарычнага жанра ў чэшскай літаратуры ІІ паловы ХІХ стагоддзя.

Развіццё чэшскай драматургіі і тэатра ІІ паловы ХІХ стагоддзя.

Жыццёвы і творчы шлях Сватаплука Чэха (1848-1908). Агульная характарыстыка. Лірыка Сватаплука Чэха. Грамадзянскае гучанне. Чэх як спадчыннік ідэі славянскай узаемнасці Я. Колара. Уплыў дэмакратычнага руху. Зварот да гістарычнай тэматыкі. Паэтычныя карціны сельскага жыцця. Зборнікі “Ранішнія песні” (1887), “Новыя песні” (1888). Працяг нэрудаўскай рэалістычнай традыцыі і рамантычны пафас. Паэмы Сватаплука Чэха: “Еўропа” (1878), “Славія” (1888), “Песні раба” (1895), “Касары” (1903), “Стэп” (1908). Кампазіцыя. Ідэйна-тэматычныя і стылёвыя асаблівасці. Сістэма вобразаў. Алегарычныя формы. Светаўспрыманне паэта. Праблема метаду. Сатырычная проза С. Чэха. Фантастычныя аповесці “Падарожжа пана Броўчака на месяц” (1878), Новае эпахальнае падарожжа пана Броўчака на гэты раз у ХV стагоддзе” (1889). “Броўчакіяда” і сусветная прыгодніцкая літаратура (Верн, Свіфт, Сервантэс, По і г. д.). С. Чэх і традыцыі еўрапейскай сатыры. Вобраз Мацея Броўчака ў сатырычных аповесцях Чэха. Духоўная ўбогасць чэшскага мяшчанства. Мацей Броўчак і тып пражскага маламнесцкага абывацеля, задаволенага прыземленай экзістэнцыяй, у чэшскай літаратуры (Чэх і Чалакоўскі, Тыл, Немцава, Нэруда і г. д.). Шматвектарная скіраванасць сатыры. Вобразы селенітаў. Эстэтычная крэда аўтара. Рэаліі чэшскага жыцця ІІ паловы ХІХ стагоддзя. Адлюставанне сучасных Чэху гістарычных падзей і ідэй і яго адносіны да іх. Публіцыстычныя рысы ў аповесці “Падарожжа пана Броўчака на месяц”. Постаць аўтара ў творы. Стыхія смеху ў аповесці “Новае эпахальнае падарожжа пана Броўчака на гэты раз у ХV стагоддзе”. Шырыня дыяпазону аўтарскага светабачання: ад гумару і жартаў да іроніі і сатыры. Паказ гістарычных падзей у творы. Адносіны пісьменніка і яго героя да гусіцкага руху ў чэшскай гісторыі. Гусіцкая тэма ў творчасці Сватаплука Чэха (вершы, паэмы, аповесці). Адлюстраванне старажытнасці ў творы (чэшскае сярэднявечча: замалёўкі быта, нораваў, карціны старадаўняй Прагі). Наратыўна-стылёвыя адметнасці аповесці “Новае эпахальнае падарожжа пана Броўчака на гэты раз у ХV стагоддзе” (роля аўтара і аўтарскага ўступу; спалучэнне героіка-эпічнага і сатырычнага, патэтыкі і жарту). Дыдактычная скіраванасць твора. Мастацкая структура аповесцяў “Падарожжа пана Броўчака на месяц” і “Новае эпахальнае падарожжа пана Броўчака на гэты раз у ХV стагоддзе”. Асаблівасці паэтыкі твораў (кантрасты, дысанансы, паралелізмы і г.д.). Моўныя адметнасці сатырычных аповесцяў (мова селенітаў, мова гусітаў, мова Мацея Броўчака).

Ешцецкі і Старапражскі цыклы ў творчасці Караліны Светлай (1830-1899). Жыццёвы і творчы шлях. Агульная характарыстыка. К. Светлая і Б. Немцава: праблема ўплыву. Агульнае і адрознае. Караліна Светлая і Жорж Санд: разу­менне праблем жаночай эмансіпацыі. Інтэрпрэтацыя жаночага пытання ў творчасці. Светлая і Нэруда: гісторыя кахання, перапіска. Артыкул Ф. К. Шальды “ Караліна Светлая і Ян Нэруда”. Ян Нэруда пра творчасць Свет­лай. Марыя Пуйманава пра Светлую. Светлая пра значэнне літаратуры, палітычнасць пісьменніка і літаратуры. З нататніку: роздумы, афарызмы, запісы; этнаграфічныя і моўныя заўвагі наконт жыцця Ешцеду. Ешцецкая проза Караліны Светлай (“Вясковы раман” 1867, “Крыж ля ручая” 1868, “Франціна” 1870, цыкл апавяданняў “Замалёўкі Ешцецкага краю” 1880): праблематыка, па­этыка. Сістэма вобразаў Ешцецкага цыклу. Жаночыя характары. Старапражскі цыкл (раман “Каралеўна званочкаў” 1872, аповесць “Чорны Петршычак” 1871). Тэматычная адметнасць. Праблема жанравага вызначэння твораў гэтага цыклу. Жаночыя вобразы рамана “Каралеўна званочкаў”. Прага ў раманах і аповесцях пісьменніцы. Уплыў традыцыі Тыла ў апісанні Прагі. Праблематыка аповесці “Чорны Петршычак”. Мастацкія асаблівасці прозы Светлай. Моўнае майстэр­ства. Псіхалагізм. Партрэты герояў. Праблема метаду. Філасафічнасць прозы К. Светлай. Роздумы Ф. К. Шальды па гэтаму пытанню. Дыдактычная тэндэнцыя ў творах пісьменніцы.

Паэтычная спадчына Ёзафа Вацлава Сладэка (1845-1912). Экзатычная тэматыка ў творчасці чэшскага паэта. Асноўныя тэмы і найбольш частотныя вобразы. Лірызм. Блізкасць да народнай песні. Напружанасць калізій і канцэнтраванасць вобразнай думкі. Зборнікі “Вершы” (1875), “Іскры на моры” (1880), “Сельскія песні і чэшскія санэты” (1890). Складанасць чалавечых лёсаў і вера ў бясконцасць быцця ў зб. “У зімнім сонцы” (1877), “Са змроку” (1907), “Рака Лета і іншыя вершы” (1909). Вершы для дзяцей. Перакладчыцкая дзейнасць Сладэка.

Алоіс Ірасэк (1851-1930) як заснавальнік чэшскага рамана-эпапеі і зачынальнік жанра гістарычнага рамана ў чэшскай літаратуры. Канцэпцыя гісторыі Ірасэка. Перыяды чэшскай гісторыі, якія пісьменнік увасобіў у сваіх творах. Пошукі Ірасэкам новых шляхоў развіцця чэшскага гістарычнага рамана. Адлюстраванне жыцця народа і патрыятычнага руху ў раманах, аповесцях і драмах. Раман “Скалакі” (1875). Раман “Псаглаўцы” (1884). Праблематыка, паэтыка. Тэма сялянскіх бунтаў. Аповесць “Філасофская гісторыя” (1878). Падзеі 1848 г. Вобразы студэнтаў патрыётаў. Студэнцкае жыццё невялікага мястэчка. Каларыт эпохі. Эпапея Алоіса Ірасэка “Ф.Л.Век” як шыракамаштабная карціна культурнага і сацыяльна-палітычнага жыцця Чэхіі эпохі нацыянальнага адраджэння. Гістарычныя падзеі і гістарычныя асобы ў рамане. Жанравая адметнасць. Руская тэма ў эпапеі. Праблематыка рамана-хронікі. Асноўныя тэмы і матывы ў творы. Вобраз Ф.Л.Века. Прататып перасанажу. Асабістая і грамадзянская эвалюцыя героя. Вобраз чэшскага драма­турга Вацлава Тама. Трагічнасць лёсу героя. Вобраз патэра Врбы. Яго значэнне ў рамане. Папярэднія спробы чэшскіх аўтараў у названым кірунку. Ірасэк і традыціі еўрапейскага гістарычнага раману. Мастацкія асаблівасці ра­мана-хронікі “Ф. Л. Век”. “Старажытныя чэшскія паданні” (1894). Зварот да фальклора і хронік. Мастацкая апрацоўка чэшскіх нацыянальных міфаў, паданняў і легенд. Асаблівасці кампазіцыі. Стыль. Праблема жанра. Гусіцкі рух у прозе Ірасэка. Трылогіі “Супраць усіх” (1893), “Паміж плынямі” (1887-1890), “Брацтва” (1899-1908). Карціны гістарычных баталій, вобраз гусітаў, вобразы Жыжкі і Сігізмунда. Прыём кантраста. Раман з гісторыі конррэфармацыі “Эпоха цемры” (1914). Алоіс Ірасэк-драматург. Агульная характарыстыка. П’еса Алоіса Ірасэка “Адзінота”. Праблематыка. Паэтыка.

Жыццёвы і творчы шлях Яраслава Врхліцкага (1853-1912), аўтара васьмідзесяціпяці арыгінальных паэтычных зборнікаў, перакладаў, п’ес. Агульная характарыстыка. Супярэчлівы характар яго эстэтычных поглядаў і творчасці. Гуманізм і патрыятычны пафас яго паэзіі 80-х гг., скептыцызм і песімізм твораў 90-х гг., патрыятычны ўздым у лірыцы апошніх гадоў. Уплыў мадэрнізма. Шматпланавасць таленту Яраслава Врхліцкага. Культурны інтэркантэкст у паэтычнай спадчыне Врхліцкага. Гіганты думкі ў паэзіі Врхліцкага (вершы пра знакамітых мастакоў, пісьменнікаў, паэтаў, навукоўцаў, вызваліцеляў народаў, змагароў за свабоду). Інтымная лірыка. Асноўныя тэмы і матывы. Эмацыянальная палітра. Эвалюцыя настрояў, пачуццяў і поглядаў на адносіны мужчыны і жанчыны на працягу творчага шляху. Сучаснасць у паэзіі Врхліцкага. Чэшская гісторыя і міфалогія ў апрацоўцы паэта. Патрыятычныя матывы ў вершах. Асаблівасці пейзажнай лірыкі. «Салонная» лірыка. Адметнасці формы і зместу. Сацыяльныя матывы ў паэзіі Врхліцкага. Руская тэма ў творчасці паэта. Асноўныя імёны, асаблівасці інтэрпрэтацыі і эмацыянальных афарбовак. Фармальная дасканаласць лірыкі. Багацце вершава­ных форм у спадчыне паэта. «Эпапея чалавецтва» (80-90-я гг.): ад задумы да ўвасаблення. Канцэпцыя цыкла. Антычныя сюжэты і матывы ў творчасці паэта. Элада як узор прыгажосці, жыццялюбства і прарадзіма мастацтваў. Праграмны зборнік Яраслава Врхліцкага «Дух і свет» (1878). Філасофская праблематыка, біблейскія матывы. Шырыня тэматычнага дыяпазону зборніка. Любоўная тэма­тыка ў «Эпапеі чалавецтва». Філасофскія і гістарычныя аспекты кахання ў трактоўцы Врхліцкага. Пераклады Яраслава Врхліцкага з іншых моў як уклад у скарбніцу чэшскага вершаскладання. Творчасць пісьменніка вачамі сучаснай крытыкі.

Жыццёвы і творчы шлях Якуба Арбеса (1840-1914). Жанр раманета ў творчасці Якуба Арбеса. Іх тэматычна-стылёвая спецыфіка: таямнічасць й загадкавасць падзей, іх пазнейшае рацыянальнае тлумачэнне, захапляльнасць. Уплыў Э. По. Сацыяльная тэматыка асобных раманета.

Паэзія Юліуса Зэера (1841-1907). Старадаўнія міфы і чэшскія нацыянальныя паданні ў паэтычных творах Зэера. Мастацкая культура паэта. Зэер як прадстаўнік неарамантычнай эстэтыкі, блізкай дэкадансу. Містыцызм. Зварот да рускага фальклору і рускай гісторыі.

Антал Сташак (1843-1931). Жыццёвы і творчы шлях пісьменніка. Цікавасць да рабочага руху і сацыялістычных ідэй. Лёс простага чалаваека, механізмы грамадскіх адносін і пытанне пра магчымасць іх змянення ў рамане “Пра шаўца Матоўша і яго сяброў” (1876). Мастацкія адметнасці твора. Праблема інтэлігенцыі і народа, індывідуалізму ў рамане “Незавершаная карціна” (1878). Сацыяльныя адносіны ў вёсцы ў зб. апавяданняў “Летуценнікі нашых гор” (1895).

Жыццёвы і творчы шлях Тэрэзы Навакавай (1853-1912). Сацыяльная і рэлігійная праблематыка ў рамане “Іржы Шматлан”. Пошукі ісціны галоўным героем рамана. Паэтыка рамана. Жанравая адметнасць твора.

Жыццёвы і творчы шлях Карэла Вацлава Райса (1859-1926). Апавяданні. Вясковая тэма.