Төлеубаева күлжазира мейрамқызы қазақ және Орталық Азия халықтарының отбасы, отбасылық әдет-ғұрып, салт-саналары
Диссертациялық жұмыстың ғылыми жаңалығы
жүктеу/скачать 0.74 Mb.
|
| Диссертациялық жұмыстың ғылыми жаңалығы. Жалпы қазақтардың және Орталық Азия халықтарының отбасылық әдет-ғұрыптары біршама зерттелген, сипатталып жазылған тақырып. Біздің диссертациялық еңбегіміздің жаңалығы төмендегідей деп санаймыз:
Орталық Азия халықтары және қазақтардың отбасылық әдет-ғұрыптары алғаш рет өзара салыстыра сипатталды; аталған халықтардың отбасылық ғұрыптарын салыстыра зерттей отырып, олардың ішіндегі архаикалық, үнді-ирандық, дейтүркілік, түркілік компоненттерді анықтауға тырыстық; Орталық Азия халықтары мен қазақтардың отбасылық әдет-ғұрыптарынан олардың негізгі мәдени-шаруашылық типіне қарай малшылық-көшпелілік салттар, отырықшы-егіншілік ғұрыптар топтарын саралап анықтадық; аймақ халықтарының отбасылық ғұрыптарында тәңіршілдік дін, ислам діні, зороастра, т.б. наным –сенімдер мен діндердің, идеологиялардың әсері жалпы ұқсас болғанымен, олардың тұрмысқа ену нәтижесі бірдей болған жоқ. Бұл жағынан, регион халықтарын мөлшермен үш типологиялық топқа бөлдік, оның ішінде: қазақ пен қырғыздар бір топ, қарақалпақтар мен түркімендер екінші топ, ал өзбек пен тәжік – үшінші топты құрайды; диссертацияда регионның түркі тілдес бес халқы (қазақ, қырғыз, өзбек, түркмен, қарақалпақ) және иран тілдес бір халқы (тәжік) екі лингвистикалық этномәдени топ ретінде қарастырылды. Сол арқылы олардың отбасылық ғұрыптарындағы үнді-ирандық және түркілік дәстүрлердің генетикалық түп-тамырын мүмкін болғанша анықтауға тырыстық; Орталық Азияның түркі тілдес және иран тілдес халықтары осы мәдени-тарихи аумақта кемінде 2, ұзағында 3-4 мың жыл көршілес, шаруашылық-мәдени, діни аралас-құраластықта өмір сүргендіктен олардың отбасылық әдет-ғұрыптарында ортақ жүйе құрушы салттар, олардың ортақ дүниетанымдық-идеологиялық мән-негіздері, атрибутикалық-заттық нышандары қалыптасты. Сондықтан біз осы халықтардың отбасылық ғұрыптарында ғана кездесетін, не болмаса осы халықтардың ортасында қалыптасқан әдет-ғұрыптардың ортаазиялық-қазақстандық жүйесін анықтадық. Бұл да бұрын-соңды арнайы қарастырылмаған, айтылмаған мәселе. Зерттеу жұмысында халықтардың отбасылық әдет-ғұрыптары мәдени-генетиқалық тұрғымен қатар, стадиалдық (дәуірлік) жағынан да салыстыра қарастырылды. Бұл да бұрын-соңғы зерттеушілердің көпшілігінің мән бермеген мәселесі. жүктеу/скачать 0.74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|