1. Химиялық байланысқан су - топырақ минералдарының химиялық құрамына кіретін, өте тығыз байланысқан түскен су.
2. Бу күйіндегі су - топырақ кеуектерінде судың әр түрлі температурада булануынан болатын су.
3. Гидроскопиялық су - топырақтың беткі қабаты арқылы сіңірілген молекула күйіндегі су. Оның өсімдіктерге пайдасы жоқ.
Гидроскопиялық су топырақпен тығыз байланысқан, өйткені 100°С-тан астам температураға дейін қыздырған кезде ғана буға айналады.
4. Қылтүтік суы. Топырақтың қылтүтіктерінде жоғары-төмен жылжып жүретін су. Оны өсімдіктер оңай сіңіре алады.
5. Гравитациялық су - өз салмағы мен топырақтың жоғарғы қабатынан төменгі қабаттарына жылжитын су. Сондықтан өсімдіктер оны көп пайдалана алмайды. Сондықтанол жер асты суының қорына қосылды.
6. Жер асты ыза су - топырақты көбінесе топырақ түзуші тау жыныстарының әртүрлі терең қабатына, әдетте, су өткізбейтін жиналатын су. Топырақ қабатынан көп тереңдікте жатады, топыраққа және өсімдікке еш әсерін тигізбейді. Топырақ суын ең таза су деп түсінбеу керек. Олардың құрамында әртүрлі ерітінділер арқылы ғана сіңіреді. Сондықтан топырақ суы оның құнарлылығының негізгі бір шарты.
Топырақ ауасы. Топырақ-қопсыған кеуек дене, сондықтан оның құрамында барлық уақытта азды-көпті ауа болады. Топырақтағы ауаның мөлшері ылғалдылығына, тығыздығына, өнделу жағдайларына механикалық құрамына, онда өсетін өсімдіктерге және т.б жағдайларына байланысты. Топырақта су неғұрлым көп болса, сонда соғұрлым ауа мөлшері аз болады. Себебі мол су ауаны топырақ құрамынан ығыстырып жібереді. Топырақ көптеген микроорганизмдердің, жәндіктердің тіршілік ететін мекені. Олар тыныс алады, органикалық заттарды ыдыратып, ауаға ұшырады. Соның нәтижесінде топырақ ауасының құрамы атмосферадағы ауаға қарағанда өзгеше болады. Мысалы, топырақ ауасындағы көмірқышқыл мөлшері 0,15-1,65% шамасында. Ал атмосферадағы мөлшері небары 0,03%. Топырақ ауасы топырақ құнарлылығына әсер ететін негізгі факторлардың бірі болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |