Топырақ құнарын сақтау және арттыру тәсілдері Ceкцияcы: Биoлoгия Бағыты: «Салауатты табиғи орта- «Қазақстан – 2030»
жүктеу/скачать 2.48 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Эрозия дегеніміз
- ІІІ. Зерттеу бөлімі. 3.Топырақтың химиялық заттармен ластануы және оларды болдырмау жолдары . 3.1.Топырақтың химиялық заттары
| Денудация дегеніміз - қатты тау жыныстарының бұзылып, мүжілу нәтижесінде пайда болған борпылдақ заттардың жылжуы мен шөгуі. Бұл құбылыс қазір топырақ эрозиясы деп аталып жүр.
Эрозия дегеніміз - атмосфералық сулардың тау жыныстары мен топырақты жуып шаюы. Эрозияның өзі екі түрлі болады. Олар: Су эрозиясы және Жер эрозиясы. Солтүстік облыстардың көпшілігінде, әсіресе топырақ құрамы жеңіл алқаптарда жыртылған жерлердің жиі әрі қатты соғатын желдерінің әсері мен үрленіп, шаңданып, тозаңданып, құнары азаяды. Ал эрозия қатты ұшыраған аудандарда топырақ құнары мүлдем жойылып кетеді. Эрозияның халық шаруашылығына тигізетін зияны орасан зор. Мысалы: Жел эрозиясына орташа ұшыраған 1 га егістік 600 кг жалпы азотты, 36 кг жылжымалы азотты, 108 кг жылжымалы фосфорды, 105 кг калий жоғалтады екен. ІІІ. Зерттеу бөлімі. 3.Топырақтың химиялық заттармен ластануы және оларды болдырмау жолдары. 3.1.Топырақтың химиялық заттары Топырақтың химиялық затттармен ластануы топырақта тірі организмдерге қауіп туғызатын химиялық заттардың жиналуынан болады. 1м³ топырақта 6кг-ға жуық түрлі химиялық заттарды сіңіреді екен. Міне, осындай қарқынды ластанған топырақтың табиғи түрде тазалауының өзі мүмкін емес. Қорғасын, сынап, кадмий, хлор, органикалық заттар, песицидтер мен басқа да адам өміріне қауіпті заттардың көбісі өсімдітерден және жануарлар шаруашылығында түрлі арам шөптер мен жәндіктерге қарсы гербицидтер мен пестицидтердің шамадан тыс қолдануылынан топырақ химиялық заттармен ластанады. Дүние жүзінде ауыл шаруашылығында қолданылатын агрохимиялық заттардың 1/3-ге жуық мөлшері топырақтан жуылып өзендерге, көлдерге, теңіздерге түседі. Бұл заттардың құрамындағы фосфор қосылыстары көк жасыл балдырлардың гүлдеуіне және органикалық заттардың жиналуына себепші болады. Мұның өзі сол жердің батпаққа айналуына апарып соғады. Сонымен қатар суға түскен улы химиялық заттар теңіз жануарларына да әсерін тигізеді. Мұның өзі теңіздегі бағалы балықтардың жойылуына апарып соғады. Ауыл шаруашылығында үлы химиялық заттардың шамадан тыс қолдану адам денсаулығына зиянды заттардың топырақта жиналуына себепші болады. Ірі өнеркәсіптердің айналасындағы топырақта адам денсаулығын зиянды қорғасын, сынап, фтор, марганец және т.б заттардың өте көп мөлшерде кездесетіні анықталған. Топырақ түрлі зиянды жәндіктерге қарсы қолданылатын ДДТ-мен (дихлордифенилтрихлорэтан) ластанған. Бұл зат судың, желдің әсеріне төзімді, сондықтан топырақта ондаған жылдар бойы сақталады. Кейінгі кезде бұл химиялық затты қолдануға тыйым салынған. Хлорорганикалық пестицидтер жоғары температура әсеріне өте төзімді, суда мүлде ерімейді. Сондықтан азық-түлік құрамындағы пестицидтерді жою өте қиын, тіпті кейде мүмкін емес. Қазіргі кезде қолданып жүрген пестицидтердің ең қауіптілеріне севин, цирам, ТМТД (тетраметилтиурамдисульфид) жатады. Оларға жоғары температураға өте төзімді. ТМТД-мен және цираммен ластанған азық-түліктерді тағамға пайдалануға болмайды. жүктеу/скачать 2.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|