Тошкент молия институти
Руҳлантирувчи ишонч назарияси
жүктеу/скачать 5.38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Агентлик муносабатлари назарияси
| Руҳлантирувчи ишонч назарияси
Ушбу назария 1920 йиллар охирида голландиялик профессор Теодор Лимперг томонидан ишлаб чиқилган. Илгариги назариядан фарқли ўлароқ, Лимперг назарияси аудит хизматларига ҳам талаб, ҳам таклифни кўриб чиқади. Лимперг фикрига кўра, аудит хизматларига бўлган талаб ташқи иштирокчиларнинг (учинчи шахсларнинг) компанияда иштирок етишининг бевосита натижаси ҳисобланади. Ушбу манфаатдор томонлар компаниядан ўзларининг ҳиссаларини қўшиши евазига раҳбариятдан ҳисоб беришни талаб қилади. Раҳбарият ўзи томонидан тақдим етиладиган ахборотдан манфаатдор бўлиши мумкинлиги сабабли, раҳбарият ва ташқи манфаатдор томонлар ўртасидаги манфаатлар тўқнашуви туфайли бу ахборотни текшириш талаб етилади. Аудитор (таклиф етувчи томон) томонидан тақдим етиладиган аудиторнинг кафолати даражасига келсак, Лимперг меъёрий ёндашувни қабул қилди. Аудитор "рационал ауцайдор" нинг умидини пучга чиқармаслик учун ҳаракат қилиши керак, бошқа томондан еса, текширув натижаларига кўра тақдим қилган ҳисоботида ҳаддан ташқари катта ишончни уйғотмаслиги лозим. Шундай қилиб, аудиторлик технологияси имкониятларини ҳисобга олган ҳолда, аудитор жамиятнинг оқилона талабларини қондириш учун барча ишларни амалга ошириши керак. Агентлик муносабатлари назарияси Уотт вассиммерман томонидан таклиф етилган агентлик муносабатлари назариясида - нуфузли аудитор (Ҳурматга ега бўлган аудиторлар) - кутилган натижаларга олиб келадиган аудитор - нафақат учинчи томон манфаатлари, балки раҳбарият манфаатлари учун ҳам тайинланади. Компания бир нечта фирма маълум бир "нарх" билан компания учун ўз ҳиссасини қўшадиган кам сонли "шартномалар" натижаси сифатида қаралади. Компаниянинг раҳбарияти ушбу ҳиссаларни бошқариш учун оптимал шароитларда қуйидагиларни олишни истайди: банкирлардан паст фоиз ставкалари, аксиядорлар учун юқори баҳо нархлари, ходимларга кам иш ҳақи. Ушбу муносабатларда раҳбарият банклар, аксиядорлар ва ходимлар каби ташқи манфаатдорлардан ёрдам олиш учун "агент" сифатида қаралади. Агентлик харажатлари - мониторинг харажатлари (агентни мониторинг қилиш харажатлари), мажбурий харажатлар (агентлар раҳбарларга нисбатан номақбул хатти-ҳаракатлар қилмаслиги учун агент қиладиган харажатлар) ва қолдиқ зарарлар (алоқа ва мониторинг учун қилинган харажатларга қарамай натижаларга олиб келадиган самарали зарарлар). Ҳар бир назария о`з даврида то`лиқ бир ма`нога ега бо`лган бо`либ, йиллар о`тиши, иқтисодиётнинг жадал сур`атларда ривожлана бориши билан улар ҳам тараққий етиб боради. жүктеу/скачать 5.38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|