Ички назоратдаги камчиликларини баҳолаш
Баҳолашнинг бир қисми шаклида, менежмент ички назорат яратишдаги ёки бошқариш самарадорлигидаги камчиликлардан хабардор бо`лиши мумкин. Назоратдаги камчилиг ишончли молиявий ҳисоб беришдаги олдга қо`йилган мақсадлар амалга оширила олмаганлиги каби ички назоратлардаги бир нечта камчиликлардир. Режалашдаги камчиликлар керакли назорат назорат мақсадига мос кела олмаган вақтида, ёки мавжуд бо`лган назорат муносиб лойиҳалаштирилмаганида пайдо бо`лади, натижада ҳаттоки назорат лойиҳалаштирилганидек амалга оширилса ҳам назорат мақсадлари амалга ошмайди. Бошқаришдаги камчиликлар муносиб лойиҳалаштирилган назорат режа қилинганидек бошқарилмаса, ёки назоратга ма`сул шахс керакли ваколатга ва самарали назорат қилиш учун керакли билимга ега бо`лмаса вужудга келади. Менежмент барча аниқланган назорат камчиликларининг қай даражада жиддий еканлигини баҳолайди. Камчиликларнинг икки тоифаси диққатга сазовор: моддий тақчиллик ва аҳамиятли камчиликлар.
Ички назоратда моддий камчилик
Моддий камчилик бу молиявий ҳисоб бериш устидаги ички назоратда компаниянинг йиллик ёки оралиқ вақт молиявий ҳисоботида жиддий ното`г`ри баёнотнинг асосли еҳтимоллиги бор бо`лса ҳам муддат тартибида олди олинмаганлиги ва аниқланмаганлиги каби камчилик ёки камчиликлар комбинацияси. Бундай нуқсонлар сабабли, содир бо`лиши мумкин бо`лган ното`г`ри баёнотнинг ҳажми ва еҳтимоллигига ко`ра компания о`зининг молиявий ҳисоб бериши устидаги ички назоратни самарали деб хулоса қила олмайди. Моддий камчилик молиаявий баёнотдаги ното`г`ри баёнотлар материал, ёки ҳаттоки материал бо`лмаган назорат камчиликлари туфайли келиб чиққан еканлигини англатмайди. Аксинча, бу турдаги назорат камчилиги моддий ното`г`ри баёнотга сабаб бо`лиши мумкин еканлиги асосли еҳтимол бо`ла олади. Аммо, қачонки менежмент материал ното`г`ри баёнот сабабли нашр етилган ҳисоботни қайта тақдим еца, менежмент ички назоратда материал кучсизлик мавжуд бо`лганлигини хулоса еца бо`лади.
Бир ва ундан ортиқ моддий камчилик ка ега бо`лган ташкилот молиявий ҳисоб бериш устидаги ички назорати самарасиз еканлигини ко`рсатувчи ҳисобот нашр етади. Бу ҳисобот аниқланган муҳим камчиликларни баён етади.
Менежмент ҳисоботларида аниқланган ички назоратдаги моддий камчиликлар намуналари жадвалда ко`рсатилган. Есингизда бо`лсин моддий камчиликлар назоратнинг лойиҳаси ёки бошқарувида бо`лиши мумкин. 13 – жадвал ма`лумот алмашиниш жараёни устида назорат амалларига тегишли дастлабки муҳим камчиликларга алоҳида е`тибор қаратади. Лекин, бу боб давомида берилган турли хил мисоллардан еслангки моддий камчиликлар ички назоратнинг бошқа елементлари бо`лган назорат муҳити, хавф-хатарни баҳолаш, ма`лумот ва мулоқот, ва мунтазам текшириб бориш камчиликларини ҳам о`з ичига олади.
Достарыңызбен бөлісу: |