Ички назоратдаги муҳим камчиликлар
Муҳим камчиликлар бу молиявий ҳисоб бериш устида о`рнатилган ички назоратнинг муҳим камчиликка қараганда унча жиддий бо`лмаган камчилик ёки камчиликлар комбинацияси, бироқ ташкилотнинг молиявий ҳисоботининг е`тиборсизлигига жавобгар бо`лган шахсларнинг е`тиборига сазовор бо`лиш учун йетарлича муҳим. Муҳим камчилик шу даражада аҳамиятлики у менежмент ва аудит қо`митасининг е`тиборига олиб келиниши керак, лекин ташқи фойдаланувчилар учун тақдим етилиши жойиз емас. Муҳим камчиликлар менежментнинг ички назорат самарадорлиги бо`йича ҳисоботига киритилмайди.
Моддий камчилик ва муҳим камчиликлар о`ртасидаги фарқлар
Менежмент аниқланган назорат камчиликлари моддий камчилик ёки муҳим камчилик даражасига ко`тарила оладими ё`қми шуни баҳолашда моҳирона ҳукмдан фойдаланади. Камчиликнинг жиддийлиги камчиликдан туфайли содир бо`лиши мумкин бо`лган ното`г`ри баёнотнинг ҳажми ва ташкилотнинг назоратлари буни олдини ола олиши, ёки ҳисоб рақами баланси ното`г`ри баёноти ёки фош етилишининг олдини олиши ва то`г`ирлаши ҳақида асосли еҳтимолнинг мавжуд еканлигига бог`лиқ. Менежмент аниқланган камчиликларни о`раб турган муайян факт ва вазиятларни е`тиборга олиши зарур. 14 – жадвал икки хил назорат камчиликлари – бири моддий камчилик ва яна бири муҳим камчилик деб баҳоланиши еҳтимоли катта бо`лган камчиликларни тасвирлайди.
жадвал
Аниқланган назорат камчиликларини баҳолаш
Бо`лиши мумкин бо`лган моддий камчилик
Ташкилот умумий йиллик даромади даромад ҳисоб рақамидаги ното`г`ри баёноти умумий молиявий ҳисоботларига моддий бо`ла оладиган даражада катта янги маҳсулот тармог`ига ега. Бу маҳсулот тармог`идан келадиган фойда мураккаб ко`п елементли келишувларга ега бо`лган шартномаларга асосланган. Ташкилот бу маҳсулот тармог`ига ҳар ҳафта давомида ко`плаб ҳудудлар бо`йлаб аҳамиятли сондаги янги шартномаларни а`зо қилади. Бу янги шартномаларни тайёрлашда, стандард шартнома шаклидан фойдаланилади, ва стандард шартномага о`згаришлар битимнинг ма`лум жиҳатларига асосланган ҳолда амалга оширилади.
Янги шартнома компютерлаштирилган ҳисоб тизимига киритилганда ҳудудий офисдаги мижоз ҳисоб рақами ходими таниш даромад БХУҚҚСга мос келишини тасдиқлаши зарур. Назорат жараёнининг бир қисми шаклида, тасдиқлашни амалга оширган мижоз ҳисоб рақами ходими даромад қоғозини то`лдириши ва тугатилиши ҳақида имзо қо`йиши лозим. Бу назорат самарали лойиҳалаштирилганлигини билдиради. Аммо, менежмент назоратни текширган вақтида аниқландики бу назорат жараёнлари янги маҳсулот тармог`и учун барқарор равишда ҳужжатлаштирилмаган ёки тақдим етилмаган. Назорат самарали бошқарилиб келинмаётган екан. Фақат шу фактларга асосланган ҳолда, менежмент бу камчиликнинг қуйидаги сабабларга ко`ра материал кучсизликни ифода етишини аниқлаш еҳтимоли юқори 1) бу камчиликдан келиб чиқадиган молиявий ното`г`ри баёнатнинг ҳажми ҳар ҳафта содир бо`ладиган ко`плаб муҳим янги савдо битимлари сабабли материал бо`лишини кутиш асосли ва 2) йил давомидаги умумий савдо битимлари ҳам моддий. Менежмент хулоса қила оладики, материал ното`г`ри баёнот содир бо`лиши еҳтимоллилиги асосли. Шу билан биргаликда, ички назорат камчилигидан келиб чиқадиган молиявий баёнотлардаги содир бо`лиши мумкин бо`лган ното`г`ри баёнотларнинг ҳажми ва еҳтимоллиги материал кучсизликнинг тарифига мос келади.
Достарыңызбен бөлісу: |