«xxi ғасырдағЫ Ғылым және білім»
жүктеу/скачать 4.46 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- КИЙИМ-КЕЧАК НОМЛАРИГА ОИД ЭСКИРГАН СЎЗЛАР
- Бош кийим номлари.
часть, учебное пособие, Семей, 2016 г. Берикханова Г.Е. – научный руководитель Доктор физико – математических наук, и.о. профессора ДЖУМАБАЕВА А.Б. (НУКУС, УЗБЕКИСТАН) КИЙИМ-КЕЧАК НОМЛАРИГА ОИД ЭСКИРГАН СЎЗЛАР Ҳар бир халқнинг миллий кийими – унинг қайси миллат вакили эканлигини, маъданиятини кўрсатгувчи белгидир. Халқнинг миллий кийимларида унинг маданияти, истедоди, ҳунари ўз аксини топади ва улар ушбу кийимлари билан бошқа халқлардан фарқланади. Шу билан бирга кийим- кечаклар орқали халқнинг турмуш тарзи маълум даражада белгиланади. Масалан, турмуши оғир инсонлар оёқ кийимлардан тиштабан, шариқ кийсалар, бой ва мансабдор шахслар ақ пушта этик, зар калиш кийишган. Шу сингари нарсалар ўтмиш давр картинасини сўз этадиган факторлар саналади. 121 Кийим-кечаклар ҳар бир даврда ўз замонасига мос ўзгаришларга учраб, базилари ишлатилмай қолган. Мана, шу сингари ишлатишдан чиққан нарса номлари тилнинг лексикасида эскирган сўзлар қаторида туради. Халқ оғзаки ижоди бир неча асрлик тарихқа эгадирлар. Шунинг учун ҳам уларда эскирган сўзларнинг ишлатилиши табиий. Халқ оғзаки ижодининг энг сара намуналаридан бири айтишлар бўлиб, унда кийим-кечак номларининг куйдаги турлари ишлатилган: Бош кийим номлари. Айтишда бош кийим турларидан бўрик, саўкеле, шақмақы қурашнинг ишлатилганлигини кўрсак бўлади. Бўрик сўзи ДЛТ да бош кийим маъносини англатган: Бошсиз борк бōлмāс [6,326]. Қорақалпоқ тилининг изоҳли луғатида унга куйдагича тариф берилади: «Ҳар турли теридан тикилган бош кийим, малақай, тумақ, қураш, телпек, дегелей» [3,350]. Малақай, тумақ, қураш, телпек, дегелей – буларнинг барчаси умумий эркак кишиларнинг бош кийимидир. Айтиш тилида ушбу бош кийимларнинг куйдаги мисолларда берилганлигини кўрамиз: Аўдарыспақ ойнасаң, Аздың жаны қалмайды. жүктеу/скачать 4.46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|