Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
§ 4.6. Екі бөлшектің соқтығысуы
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
| § 4.6. Екі бөлшектің соқтығысуы
Қажетті мəліметтер Зерттеу құралы ретінде тек импульстің жəне энергияның сақталу заңдарын ғана пайдалана отырып, екі бөлшектің соқтығысуларының түрлі жағдайларын қарастырайық. Осы жерде біз бөлшектердің өзара əрекеттесуінің нақты түріне тəуелсіз түрде өтіп жатқан процестік қасиеттер жайлы көп мағлұматтар алуға болатындығын көреміз. Мұнымен қатар Ц- жүйенің де процестерді талдау жəне есептеуде қаншалықты тиімді болатындығын да аңғарамыз. Бұл жерде бөлшектердің соқтығысуылары жайлы сөз болып отырса да, одан əрі қарай тұжырымдар мен қорытындыларды кез келген денелердің соқытығысуларына да қолдануға болады. Тек бөлшектің жылдамдығы орнына əрбір дененің инерция центрінің жылдамдығын, ал бөлшектің кинетикалық энергиясының орнына əрбір дененің кинетикалық энергиясының оның тұтастай қозғалысын сипаттайтындай бөлігін алса болғаны. Бастапқы жүйе инерциялық екі бөлшектен тұратын жүйе – тұйықталған, бөлшектердің соқтығысқанға дейінгі жəне одан кейінгі импульстері жəне жылдамдықтары олардың арақашықтықтары жеткілікті үлкен қашықтыққа сəйкес келеді деп есептеледі жəне осы кезде өзара əрекеттесу потенциалдық энергиясын ескермеуге болады. Сонымен қатар соқтығысқаннан кейінгі шамаларды оң жақ шекесіне қойылған штрихпен, ал Ц-жүйесіне қатысты шамаларды олардың етегіндегі нөл белгісімен белгілейміз. Енді тікелей мəселенің өзіне көшейік. Бөлшектердің соқтығысуларының үш: абсолют серпімсіз, абсолют серпімді жəне аралық жағдай – серпімсіз түрін ажыратады. § 3.4 соңында əрбір бөлшектің импульсін Ц-жүйеде анықтау үшін (3.12) теңдеу келтірілген. Осы өрнекті төмендегідей түрде келтірейік: 116 , , (4.58) мұндағы, мен бастапқы санақ жүйесіндегі бөлшектердің жылдамдығы, жүйенің келтірілген массасы, , (4.59) мұндағы, мен бөлшектердің массасы. (4.58) теңдеуден Ц-жүйеде екі бөлшектің де массалары модульдері бойынша бірдей, ал бағыттары бойынша қарама-қарсы. Əрбір бөлшектің импульс модулі тең: ат (4.60) жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|