Ўзбек систем-структур тилшунослигида [W
“TOPICAL ISSUES OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES’’
жүктеу/скачать 0.58 Mb. Pdf көрінісі
|
|
“TOPICAL ISSUES OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES’’ Republican scientific-practical online conference on March 17-18, 2021. Web: https://econferenceglobe.com сўзлардан фарқ қилади ҳамда ғайриоддий туюлади. СФШСГларда лексик тарз билан синтактик тарз тенглаштириб қўйилади. СФШСГ шундай сўзларки, улар фақат гап маркази, кесим вазифасида келади. Яъни лексика ва синтаксисга бирлашади. Шунинг учун бу ҳодисалар лексика ва синтаксисда «оралиқ учинчи» – лексик-синтактик ҳодиса деб боҳоланади. Мана шу омил модаллар, ундовлар ва бошқа сўз-гапларни бир гуруҳга бирлаштиради, улар ҳосил қиладиган синт актик қурилмани алоҳида олиш сифатида ажратиш имкониятини беради. Энди кенгайган сўз-гаплар масаласи . Илмий таҳлил асосида янги бир ҳодиса аниқланар экан, унинг илмий тушунча сифатида ҳодисанинг маълум бир усул билан номлаш зарурияти сезилади. Кенгайган сўз-гаплар ҳам, «Бунисига ҳа», «Унисига йўқ», «Золимлар дастидан дод » каби СФШСГларни сўз-гап дейиш ўринсиздек. Зероки, бизнинг онгимизда сўз-гап фақат алоҳида сўз ёки битта лексик бирлик билан боғланиб қолган. Шундай гапларни кенгайган сўз-гаплар деб аташ, эҳтимолки, ўнгайроқдир. Ёки уларни « сўз-гапли қурилмалар » деб баҳолаш мумкиндир. Жумладан, сўз-гапларни «-лашган», «- лашаётган», «-симон» лар деб аташ ҳам нодуруст кўринади. Аммо шу нарсани тушуниш лозимки, бу атамалар шунчаки илмий-назарий ўлчам бўлиб хизмат қилган, холос [2, 3- 137]. Француз тилшунослигида бу ҳодисалар алоҳида тизимга солинмаган бўлса-да, “каноник шаклланган” термини мавжуд. Бу эса алоҳида мавзу. Ҳақиқатдан ҳам, сўз-гапларнинг 70-йиллар қўйиладиган вазифа ва талаблар билан ҳозирги вазифаларни қиёслаш ва тенглаштириб фикр-мулоҳаза юритиш тарихга исбатан ҳақсизликдир. Албатта, кесими морфологик шаклланган гаплар билан кесими морфологик шаклланмаган гапларнинг оппозициясида қўйилиши бир жиҳати билан яхши, лекин бунда гап морфологик шаклланмаган бўлса, қандай шаклланган, деган сўроққа тўла жавоб бера олмайди. Бироқ жүктеу/скачать 0.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|