Зерттеудің нысаны М. Дулатұлының тілдік тұлғасының концептілік аясы және шығармаларындағы лингвомәдени бірліктердің қолданыс ерекшеліктері. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері
М. Дулатұлының шығармашылық қызметіне қысқаша шолу
жүктеу/скачать 57.09 Kb.
|
| 1.1 М. Дулатұлының шығармашылық қызметіне қысқаша шолу. Міржақып Дулатұлы - сан қырлы тұлға. Атап айтқанда, ол – лингвист, әдебиетші, сыншы, зерттеуші, публицист, ғалым, жазушы, ақын, ұстаз, математик, журналист, қоғам қайраткері, жаратылыстанушы, аудармашы, заңгер. М.Дулатұлының жарық көрген кітаптары мыналар: 1. «Оян, қазақ!» 1909ж, Уфа: «Шарқ» баспасы; 2. «Бақытсыз Жамал», 1910ж, Қазан: Каримовтар баспасы; 3. «Азамат» (өлеңдер жинағы) Орынбор, 1913ж; 4. «Терме» (жинақ) Орынбор, 1915ж; 5. «Есеп құралы» оқулығы. Орынбор: «Дін уә мағишат» баспаханасы, 1914ж; 6. Бастауыш мектепте екі жыл оқылатын Қирағат кітабы. Орынбор: Ғ.Ғ.Хусаинов баспаханасы, 1916ж Соңынан көзі тірісінде «Қирағат кітабы» 1923 жылы, «Есеп құралы» 1927 жылы өңделіп, алтыншы рет басылды.
Міржақып Дулатұлы өзі замандас Алаш зиялылары (А.Байтұрсынұлы, Х.Досмұхамедұлы, К.Кемеңгерұлы т.б.) секілді барлық шығармашылық ғұмырында ұлттық тіл, оның мәдениеті мәселесін өткір де, өзекті мәселе деп есептеген. М.Дулатұлы қазақ тілі туралы, оның ішінде сөз нормасы, қолдану мәдениетімен егжей-тегжейлі айналысып, ана тіліне деген жан ашарлығын байқатады: «Қазақ тілін іске асыратын болсақ, қазақ әдебиетін күшейтеміз десек, алдымен істің санын салмақтамай, сапасын ескеруіміз керек. Ол үшін қазақша деп жазылған сөздердің әлгі кемшілігін құрту керек» деп сол кемшіліктерді атап өтеді: «Ол кемшіліктің бірі - дыбыс жүйесі жағынан болатын кемшілік. Екінші кемшілік - сөз жүйесі жағынан болатын кемшілік, қазақша жалғау, жұрнақтарды елемегеннен болатын кемшілік. Үшінші кемшілік- сөйлем жүйесі жағынан болатын кемшілік»[ІІ,208]. Алаш ағартушыларының ортақ идеясы халықтың санасын оятып, оқу-білімге үндеу болатын. Бұл жөнінде Қ.Кемеңгерұлының тілтанымдық мұрасын зерттеген тілші О.Жұбаева былай дейді: «ХХ ғасырдың басы қазақ тарихында рухани ояну дәуірі болғаны белгілі. Ұлттың өзіндік белгісін сақтап қалатын негізгі қасиеттерінің бірі – тіл екенін терең түсінген қазақ зиялылары өз беттерінше білімін жетілдіре отырып, қазақ тілі бойынша оқулықтар жазған, баспасөз бетінде түрлі пікірталастар ұйымдастырып отырған. Қазақ тіл білімінің сол кезге дейінгі зерттелу жайы мен жалпы тіл біліміндегі түрлі бағыт-көзқарастармен таныса отырып, қазақ тілінің өзіндік болмысын танытуға тырысқан»[2,3]. жүктеу/скачать 57.09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|