“ Математика және Экономика” факультеті

“Бағдарламалық қамтамасыз ету” кафедрасы

“ Компьютер жүйелерінде ақпаратты қорғау ” пәні бойынша

• 
  студенттерге бағыт;
  
• 
  студенттерге консультациялық көмек;
  
• 
  студенттердің білімін бақылау, бағалау.
  

Студенттердің өзіндік жұмысындағы негізгі міндеттері:

• 
  сабақ барысында берілген ақпараттарды белсенді қабылдау;
  
• 
  оқытушының кеңесін негізге алып, өз бетінше дайындалу, өздеріне қатаң талап қоя білу;
  
• 
  күрделі, проблемалық ситуацияларды, күрделі мәселелерді меңгеруде оқытушыдан дер кезінде түсініктеме, кеңес, көмек алу.
  

Студенттердің өзіндік жұмыстарын өткізуде келесі мәселелерге көңіл бөлінуі тиіс.

• 
  СӨЖ нақты жоспарлау;
  
• 
  әдістемелік қамтамасыз ету;
  
• 
  СӨЖ тапсырамаларының күнтізбелік – тақырыптық жоспарға сәйкес орындалуын студенттен талап ету.
  

Оқытушының басшылығымен өтетін студенттің өзіндік (ОБСӨЖ) жұмысының көлемі типтік оқу жоспарына сәйкес анықталып уақыты, аудиториясы көрсетіліп оқу кестесіне енгізілген.

СӨЖ бақылау түрлерін, тәсілдерін таңдауда оқу пәнінің мақсаты мен міндетін, бөлінген сағат көлемін, студенттің дайындық сатысы ескерілген.

Студенттің өзіндік жұмысы

Есептер Есептер

Жаттығулар Жаттығулар

Реферат Пікірталас

Сөзжұмбақ Үй тапсырмалары Ауд. жұмыстар Коллолквиум

Шығармалар Ойындар

Дөңгелек

стол
Студент Студентоқытушы

Оқытушы: бақылау, бағалау

(күнделікті (рейтинг) бақылау

бақылау) 7,14- апта (емтихан)

Студенттің білімін объективті бағалауды, бақылауды ұйымдастыру – студенттің өзіне деген сенімділігін, жауапкершілігін, пәнді меңгерудегі белсенділігін арттырады.

Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмыстарының дайындық деңгейін, білімін бақылауға «Компьютер жүйелерінде ақпаратты қорғау» пәні бойынша тестілік тапсырмалар, коллоквиум, глоссарий сұрақтары және бақылау есептері дайындалған.

Қазақстан Республикасы

Білім жәнеғылымминистрлігі

«Сырдария» университеті

«Математика және экономика» факультеті

«Бағдарламалық қамтамасыз ету» кафедрасы

Кафедра менгерушісі

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­_______________Көкеев Ж

(қолы)

«____» _______ 2009­__ж

Оқытудың формасы күндізгі

Семестр – 7

Кредит саны __ 2____

Барлық сағат саны: 90

Лекция 30

СӨЖ: 30

ОБСӨЖ: 30

2 – РБ 30 балл

Емтихан 40 балл

∑ 100 балл

Құрастырған: аға оқытушы. Қасымбеков Д.

Лектор аға оқытушы: Қасымбеков Д.

Лекция – сабақтарының күнтізбелік - тақырыптық жоспары.

4-курс, 7 - семестр. 30-сағат.

1. 
   Ю.В.Романец , П.А.Тимофеев , В.Ф. Шаньгин.
   

2. 
   У.Диффи , М.Э.Хеллман Защищенность и имитостойкость. Введение в криптографию.
   
3. 
   Алексеенко В.Н., Сокольский Б.В. Система защиты коммерческих объектов.Технические средства защиты. Практическое пособие для предпринимателей и руководителей служб безопасности. М., 1992. - 94 с.
   
4. 
   Артехин Б.В. Стеганография // Защита информации. Конфидент. - 1996. -№4.
   

5. 
   Барсуков B.C. Обеспечение информационной безопасности. - М: ТЭК,1996.
   
6. 
   Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология: Справ, руководство. - М.: УРЕ,1991.-416 с.
   

ОБСӨЖ – сабақтарының күнтізбелік - тақырыптық жоспары.

4-курс, 7 - семестр. 30-сағат.

1. 
   Ю.В.Романец , П.А.Тимофеев , В.Ф. Шаньгин.
   

2. 
   У.Диффи , М.Э.Хеллман Защищенность и имитостойкость. Введение в криптографию.
   
3. 
   Алексеенко В.Н., Сокольский Б.В. Система защиты коммерческих объектов.Технические средства защиты. Практическое пособие для предпринимателей и руководителей служб безопасности. М., 1992. - 94 с.
   
4. 
   Артехин Б.В. Стеганография // Защита информации. Конфидент. - 1996. -№4.
   

5. 
   Барсуков B.C. Обеспечение информационной безопасности. - М: ТЭК,1996.
   
6. 
   Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология: Справ, руководство. - М.: УРЕ,1991.-416 с.
   

СӨЖ – сабақтарының күнтізбелік - тақырыптық жоспары.

4-курс, 7 - семестр. 30-сағат.

1. 
   Ю.В.Романец , П.А.Тимофеев , В.Ф. Шаньгин.
   

2. 
   У.Диффи , М.Э.Хеллман Защищенность и имитостойкость. Введение в криптографию.
   
3. 
   Алексеенко В.Н., Сокольский Б.В. Система защиты коммерческих объектов.Технические средства защиты. Практическое пособие для предпринимателей и руководителей служб безопасности. М., 1992. - 94 с.
   
4. 
   Артехин Б.В. Стеганография // Защита информации. Конфидент. - 1996. -№4.
   

5. 
   Барсуков B.C. Обеспечение информационной безопасности. - М: ТЭК,1996.
   
6. 
   Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология: Справ, руководство. - М.: УРЕ,1991.-416 с.
   

АӨАЖ(ақпараты өңдеудің автоматтандырылған жүйелер).

АӨАЖ-ң қауіпзіздігі деп оның нормаль жұмыс істеуіне кездейсоқ немесе қасахана араласудан қорғануына, сондай-ақ оның компонент ұрлау, өзгерту немесе бұзудан сақтануға түсінеді.

Ақпаратқа енуге рұқсат деп-Ақпаратпен танысу оны өңдеу, дербес жағдайларда көшіру, модификациялау түрін өзгерту немесе ақпаратты жоюға түсініледі.Ақпаратқа енудің рұқсат етілуі 2 түрде болады. Санкцияланған және санкцияланбаған.

1.DES стандарты АҚШ тың Ұлттық Стандарттау Бюросы тарапынан нешінші жылы жарияланған ?

2.Жалғыз кілт ретінде ұзындығы қанша бит болған кілт қолданады ?
3.Америкалық мәліметтерді стандарты қалай аталады ?

4.Ұзындығы 56 биттен тұратын қандай кіліт қолданылады ?

1.“ Криптос ” сөзінің мағынасы.

А) Жаңалық

В) Сыр

Д) Әңгіме

Е) Оқиға

2.Ақпаратқа енудің түрлері.

А) 4

В) 5

Д) 2

3.“Скитала” шифры қай шифрлау түріне жатады?

А) Орын ауыстыру шифры

В) Қайта қою

С) Араластырып қою

Д) Кілттік сөз арқылы шифрлау

Е) Кері оқу шифры

4.Криптожүйелер қандай түрлерге бөлінеді?

А) Бір кілтті симметриялы және екі кілтті асимметриялы криптожүйелер

В) Санкцияланған және санкцияланбаған

С) Объект және субъект

Д) Аралас және бірмәнді

Е) Идентификация және аутентификация

5.“Құпия жүйедегі байланыс теориясы” кімнің мақаласы?

А) Л.В. Альберти

В) И. Трисемус

С) К.Шенон

Д) Плейфер

Е) М. Хеллман
2-апта 4-балл

Тақырып: Электромагниттік сәулеленуден қорғану әдістері мен құралдары

а) Жанама электромагниттік сәулеленуден пассив қорғану әдістері

б) Жанама электромагниттік сәулеленуден актив қорғану әдістері

Электромагниттік сәулеленуден қорғану әдістерін негізінен екіге бөлуге болады:

Пассив және актив.

Пассив әдістері сигналдардың ақпарат беруін қауіпсіздік деңгейін төмендетуін қамтамасыз етеді.

Актив әдістері жанама электромагниттік сәулеленудің каналдардағы пайда болуына кедергі жасауға бағытталған.

Экрандау электромагниттік сәулеленуден қорғану әдістерінің ішіндегі ең тиімді әдістерінің бірі болып табылады.

Экрандау деп- компьютер жүйесінің электрлік, магниттік, және электромагниттік өрістер пайда ететін элементтерін орналастыруына айтылады.

Электромагниттік өрістерді пайда ету түрінеқарап экрандаутүрлері төмендегіше бөлінеді.

1. 
   Электр өрістерін экрандау
   
2. 
   Магниттік өрісін экрандау
   
3. 
   Электромагниттік өрістерін экрандау
   

1. Ақпарат

2. Пассив

3. Актив

5. Трисемус шифры

6. Скитала

Тест

1. Қарапайым орын алмастыру шифрлаушыларға жататындар.....

А) кестелер, магик квадраттар, полибиан квадраттары

В) кестелер, квадраттар

С) дұрыс жауабы жоқ.

Д)символдар, әріптер

Е) алфавиттер

2. Трисемус шифрлау жүйесі .......шифрына жатады

А) күрделі

В) орын алмаспау

С) қарапайым

Д) орын алмастыру

Е) арнайы

3. “Скитала” деп аталатын ең алғашқы криптографиялық құрылғы ретінде қай ғасырда қолданыла бастады.

А) б.з.д. Xғ

В) б.з.д. VIIғ

С) б.з.д.VIIIғ

Д) б.з.д.IXғ

Е) б.з.д. Vғ

4. Орнына қою шифрларын алғаш рет енгізген ғалым

А) Шеннон

В) Вижинер

С) Трансфельд

Д) Цезарь

Е) Леон Батист Альберти

5. Леон Батист Альбертидің криптология бойынша алғашқы ғылыми еңбегі

А) ”Шифрлау туралы трактаты”

В) “Шифрлау ” шығармасы

С) “Криптография” шығармасы

Д) “Криптология” шығармасы

Е) ”Құпия сөздер” шығармасы

3-апта 4-балл

Тақырып: Компьютерлік вирустар және оларға қарсы күрес механизмдері

а) Компьютерлік вирустарды классификациялау

б) Файлдық вирустар

Зиянкес программалар соның ішінде ең алдымен вирустар Компьютер жүйесіндегі ақпарат үшін өте үлкен қауыпты төндіреді. Бұл қауыпты ескермеу тұтынушылардың ақпарат алу үшін зиянды салдарлар келтіріп шығарады.

Компьютерлік вирустарды класификациялау.

Барлық компьютерлік вирустарды төменгі белгілері бойынша класификациялауға болады.

1. 
   Жасау ортасы бойынша.
   
2. 
   Зақымдандыру әдісі бойынша.
   
3. 
   Деструтивтік жерінің қауыптілік дәрежесі бойынша.
   
4. 
   Жұмыс істеу алгаритімі бойынша.
   

1. 
   Желілік.
   
2. 
   Жүктелу.
   
3. 
   Құрамдастырылған.
   

1. 
   Резденттілік.
   
2. 
   Резденттілік емес.
   

1. Криптологияның ғылыми даму жүйесі қай жылдан басталды?

2. Скитала дегеніміз не?

3. Шифрлау әдістері неше әдіске бөлінеді.

4. IDEA алгоритмі

5. IDEA алгоритмінің алғашқы нұсқасы қай жылы ұсынылды

1. Ақпаратты қорғаудың құрылғылары неге негізделген.

А) Шифрлау үшін негізгі сипаттама

В) Стандартқа сәйкес шифрлар.

С) Мәліметті түрлендіруші шифрлар

Д) Бұл мәліметтерді криптограпиялық түрлендіру

Е) Криптограпиялық шифрлар және шифрлардың кері шифрлау

процесін қолданады

2. Алфавитті қолдану дегеніміз не?

А) Қандайда бір алфавитті тек ашық мәтінде жазуға болады

В) Ашық мәтінде де,шифрланған мәтінге де қолданылатын қандайда бір алфавит

С) Гаммалау шифрлары

Д) Орнына қою шифрлары

Е) Шифрлау үшін негізгі сипаттама

3. Криптотөзімділігі деп ...

А) Криптографиялық ақпаратты қорғау

В) Әдетте бұл характеристика шифрларының ашылуы үшін керек

С) криптоанализ әдістері арқылы ашуға төзімділігіне айтады

Д) Жеткілікті криптографиялық қорғау

Е) Мәліметтерді керекті түрде жасыра білу

4. Аналитикалық түрлендіру шифрлауы – бұл ...

А) Ашық мәтінде де,шифрланған мәтінде де жазылған символдар

В) Шифрланатын мәтінді қандайда бір аналитикалық әдіс арқылы түрлендіру

С) Орнына қою шифрлары

Д) Жеткілікті криптотөзімділік

Е) Гаммалау шифрлары

5. Гаммалау шифрлары деп ...

А) Жеткілікті криптотөзімділік

В) Ашық мәтінде де,шифрланған мәтін

С) Бірлестіре отырып жаңа алфавитті құруға болады

Д) Алмастыру шифрлары

Е) Шифрлардағы шифрланатын мәтін символдары

1. 
   Заңды түрде алынған бағдарламалық өнімдерді қолдану.
   
2. 
   Ақпаратты екі рет жазып алу.
   
3. 
   Антивирустық құрылғылардыәрқашан құрастыру.
   
4. 
   Жаңа сыртқы ақпарат тасушыларды.қолдануда ерекше сақтануға мән беру.
   
5. 
   Таратылған жүйеде немесе тұтынушы жүйеде арнайы ЭЕМ-де ақпарат тасмалдаушыларды және жүйеге енгізілгенфайылды тексеріп алу қажет болады.
   
6. 
   Егер сыртқы ақпарат тасмалданушыға көшіріп жазу қажет етілмейтін болса онда бұл оператордан орындауды бекітіп қоюды қажет етеді.
   

Ашып қоюы қажет.

1. 
   Мәліметті түрлендіруші шифрлаp
   
2. 
   Гаммалау шифрлары
   
3. 
   Орнына қою шифрлары
   
4. 
   Криптографиялық ақпаратты қорғау
   
5. 
   Аналитикалық түрлендіру шифрлауы
   
6. 
   Алмастыру шифрлары
   

1. Орын алмастыру шифрларымен калай жұмыс істейді?

А) Шифрланатын мәтін символдары осы мәтін блоктары шекарасында

белгілі бір ереже бойынша орын ауыстырады.

В) Бір алфавитті шифрлау жүйесімен

С) Екі жалпы принципте

Д) Ашық кілтпен

Е) Жасырын кілтпен

2. Орын ауыстыру шифрлауы қай ғасырда алғаш қолданылған ?

А) VI-ғасырда

В) V-ғасырда

С) III-ғасырда

Д) II-ғасырда

Е) VII-ғасырда

3. Орын алмастыру шифрлауына қай шифрлаулар кіреді?

А) Цезарлық шифрлау жүйелері, Трисемус шифрлау кестелері, Плейфер

биграммалық шифрлауы, Хилл крипта жүйелері, Омофондар жүйесі

В) Күрделі шифрлау.

С) Бір алфавитті шифрлау жүйелері.

Д) Аналитикалық түрлендіру шифрлауы.

Е) Гаммалау шифрлауы

4. Қарапайым орын ауыстыру шифрлауына төмендегілердің қайсысы кіреді?

А) Символдардың орын ауыстыруы, шифрлаушы кестелер, магик

квадраттар, полибиан квадраты

В) Таралу және араластыру принциптері

С) Ашық кілтпен жұмыс істейтін шифрлар

Д) Жасырын кілтпен жұмыс істейтін шифрлар

Е) Ағымды шифрлар.

5. Орын ауыстыру шифрлауын алғаш қай мемлекет жасап шығарған?

А) Испания

В) Италия

С) Греция

Д) Сирия

Е) Америка.

АӨАЖ(ақпараты өңдеудің автоматтандырылған жүйелер).

АӨАЖ-ң қауіпзіздігі деп оның нормаль жұмыс істеуіне кездейсоқ немесе қасахана араласудан қорғануына, сондай-ақ оның компонент ұрлау, өзгерту немесе бұзудан сақтануға түсінеді.

Ақпаратқа енуге рұқсат деп-Ақпаратпен танысу оны өңдеу, дербес жағдайларда көшіру, модификациялау түрін өзгерту немесе ақпаратты жоюға түсініледі.Ақпаратқа енудің рұқсат етілуі екі түрде болады. Санкцияланған және санкцияланбаған.

Субьект-бұл жүйенің белсенді компонентті болып ақпараттың обьектіден субьектіге қарай тасмалдануы немесе жүйе күйінің өзгеруіне себеп болуы мүмкін.

Обьект-жүйенің пассив компоненті болып ол ақпаратты сақтап қабылдап немесе ұзатып беруге арналған.

1.Жалғыз кілт ретінде ұзындығы қанша бит болған кілт қолданады ?

2.Америкалық мәліметтерді стандарты қалай аталады ?

3.Ұзындығы 56 биттен тұратын қандай кіліт қолданылады ?

4.DES алгаритімнің негізгі жетістіктері нешеге бөлінеді ?

5.Криптология қай тілден алынған және қандай мағынаны білдіреді?

1. Еуропадағы алғашқы криптографиялық еңбек.

А) “Полиграфия”

В) “Криптографика”

С) “ Скитала”

Д) “Шифрлар туралы трактат”

Е) “Шифрлау кестелері”

2. 1566ж. жазылған “Шифрлар туралы трактат” еңбегінің авторы