25
материалды-техникалық – материалдарды сатып алу жəне
жеткізуді, құрылыс машиналарын жəне жабдықтарды алуды,
көлікті
ұйымдастыруды жəне т.с.с. қосады.
ақпараттық – жобаны қамтамасыз түрлері (математикалық жəне
бағдарламалық) жəне фазалары бойынша ақпараттың жаңартылуын,
жүйелілігін жəне топталуын қамтамасыз етеді; əр түрлі
экономикалық-
математикалық
модельдер,
бағдарламалар,
мəліметтер
базалары,
эксперттік жүйелер жəне т.с.с. жасауды қосады.
Бақылау сұрақтары
1.
Дара иелік пен нарық арасындағы қарама-қайшылық неде?
2.
Сіздің ойыңызша, табиғи-экологиялық жағдай неліктен алыс
ортаға жатады?
3.
Шекараны басқарудың қандай органдарын білесіз?
4.
Капиталдар нарығы қандай формаларда болуы мүмкін?
5.
Неге ИҚЖ ортасын талдауда
құрылысшы-салушы-тапсырыс
беруші нарығы жоқ?
1.5 Құрылыста басқарудың теориялық ережелері
Басқару анықтамасы жəне ортақ функцияларының құрамы. Кез
келген басқарудың негізінде басқару субъектімен қойылған мақсаттарға
қол жеткізу жатыр. Басқарудың жаһандық мақсаты басқару барысында
мүддесі толық қанағаттандырылатын тікелей
басқару субъектімен немесе
оның алдына белгілі бір тұлғамен (құрылысшы-салушы)қойылады.
Мысалға, басқару субъектімен, дəлірек айтқанда,
тапсырыс берушімен
ИҚЖ жүзеге асырудың құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу болып
табылатын мердігер мекеме алдына мақсат қойылады немесе құрылыс-
монтаждау мекемесі басқару нысанының (прораб)
алдына жұмыстарды
қауіпсіз жүргізуі жайлы мақсат қояды. Басқару деп басқару жүйенің
басқарылатын жүйеге оның берілген күйде сүйемедеу немесе оны басқа
күйге көшіру мақсатындағы əсерін түсінеді.
Əрбір басқару цикліне келесідей басқарудың ортақ функциялары
ілесіп отырады:
талдау – жүйе күйін түсіну;
жобалау – мақсатқа жету .шін модель жасау;
ұйымдастыру – модельді іске асыратын қорларды қалыптастыру;
бақылау – мақсатқа жету процессінің мониторингі;
реттеу – модельден (жобадан) ауыткуды түзету.
Егер басқару мақсатына жетпесе, онда басқару циклі қайталанады.
26
Басқарудағы
нақты
функциялар
басқару
органдарын
мамандандырумен байланысты. Мысалға,
нақты функциялардың құрамы
мекеме жарғысымен, құрылымдық бөлімшелер жайлы ережелермен,
қызметтік лауазымдық нұсқаулармен жəне
тарифті - біліктілік
анықтамалықтармен анықталуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: