1 БӨлім. Глоссарий автотрофный

Клетка негізінен екі түрлі әдіспен бөлініп, көбейеді. Оның біріншісі, күрделі бөліну - митоз, екіншісі , тікелей бөліну - амитоз. Амитоздың үш түрі болады. Бұлардан басқа, клетканың бөліну түрлеріне мейоз және эндомитоз жатады.

Клетканың бір бөлінуінен екінші бөлінуіне дейінгі кезенді немесе клетканың бөлінгенінен өлгеніне дейінгі уақытын - клетканың тіршілік циклі, немесе клеткалык цикл деп атайды. Оның төрт кезеңі болады. Митозка дайындық, аралық, немесе интерфазада басталып, онда мына өзгерістер байқалады: 1 - хромосомалар екі еселенелі, 2 - цитоплазмадағы тұрақты қосындылар саны артады, 3 — АТФ қуаты (энергиясы) клетка бөлінуіне пайдаланылады, 4 — белоктар, хромосомалар, центросома бөліну үдерісіне қатысады.

Қажетті құрал жабдықтар: Микроскоптар, дайын микропрепараттар, кестелер.

Әдебиеттер:

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

1. 
   Клетка жөніндегі ілім.
   
2. 
   Цитология – клетканың жалпы морфологиялық құрылысын, ішіндегі болатын зат алмасу процесін, сыртқы ортамен қарым қатынасын зерттейтін ғылым.
   
3. 
   Негізгі зерттеу әдістері.салыстырмалы сипаттамасы.
   

1.Эмбриология урықтың дамуын зерттейтін ғылымына жалпы түсінік беру.

2.Онтогенез фазаларына жалпы сипаттама беру.

3.Филогенез дамуына жалпы түсінік беру.

4.Хордалы жануарлардың эмбриондық дамуының алғашкы кезендерініне жалпы сипаттама беру.

Әдебиеттер:

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№2 Тақырып. Клетка теориясы.

1. 
   Клетка теория (Шванн, Шлейден, 1878).
   
2. 
   Вольф, Вер, Вирхов клеткалық теорияны одан әрі дамытуға үлестері.
   
3. 
   Прокариоттар эукариоттар клеткасы деп болуі, олардың бір-бірінен айырмашылығы
   

1. 
   Клетка теориясына (Шванн, Шлейден, 1878) жалпы түсінік беру.
   
2. 
   Вольф, Вер, Вирхов клеткалық теорияны одан әрі дамытуға үлестерін оқып, білу.
   
3. 
   Прокариоттар эукариоттар клеткасы деп болуі, олардың бір-бірінен айырмашылығына жалпы сипаттама беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№3 Тақырып. Өсімдіктер мен жануарлар клеткасының ұқсастығы, айырмашылығы.

1. 
   Өсімдік клеткасының құрылысы.
   
2. 
   Жануар клеткасының құрылысы.
   

1. 
   Өсімдік клеткасының құрылысың білу.
   
2. 
   Жануар клеткасының құрылысы білу.
   
3. 
   Өсімдіктер мен жануарлар клеткасының ұқсастығына, айырмашылығына жалпы түсінік беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№4 Тақырып. Клетканың құрылысы және функциясы.

1. 
   Клетка – тірі заттың ең кішкене бірлігі.
   
2. 
   Клеткалардың құрылысы: су, белоктар, липидтер, көмірсу, органикалық және неорганикалық иондар, АТФ, нуклеин қышқылдары.
   
3. 
   Клетканың атқаратын қызметі.
   

1. 
   Клетка – тірі заттың ең кішкене бірлігіне жалпы түсінік беру.
   
2. 
   Клеткалардың құрылысы: су, белоктар, липидтер, көмірсу, органикалық және неорганикалық иондар, АТФ, нуклеин қышқылдары.
   
3. 
   Клетканың атқаратын қызметіне жалпы сипаттамасын беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№5 Тақырып. Клетканың структуралық компоненттері.

1. 
   Цитоплазма. Цитоплазманың негізгі заты – гиалоплазма - клетканың ішкі ортасы.
   
2. 
   Цитоплазманың негізгі компоненті – органеллалар, қосылыстар, гиалоплазма (матриксі).
   

1. 
   Цитоплазма. Цитоплазманың негізгі заты – гиалоплазма - клетканың ішкі ортасы.
   
2. 
   Цитоплазманың негізгі компоненті – органеллалар, қосылыстар, гиалоплазма (матриксі).
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№6 Тақырып. Клетканың органоидтары

1. 
   Эндоплазмалық тор – құрылысы, қызметі, тегіс және кедір бұдырлы эндоплазмалық тор.
   
2. 
   Диктиосомалар.
   
3. 
   Лизосома – құрылыс, химиялық құрамы. Алғашқы, екінші лизосомалар..
   

1. 
   Эндоплазмалық тор – құрылысына, қызметіне, тегіс және кедір бұдырлы эндоплазмалық торға жалпы сипаттама беру.
   
2. 
   Диктиосомаларға жалпы сипаттама беру.
   
3. 
   Лизосома – құрылысына, химиялық құрамына жалпы сипаттама беру. Алғашқы, екінші лизосомалар,а жалпы түсінік беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№7 Тақырып. Гольджи аппаратының атқаратың қызметі.

1. 
   Гольджи аппараты – құрылысы.
   
2. 
   Гольджи аппаратының қызметі.
   

1. 
   1. Гольджи аппараты – құрылысын білу.
   
2. 
   Гольджи аппаратының қызметін білу.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№8 Тақырып. Клетканың мембраналы, мембранасыз органоидтары.

1. 
   Клетканың мембраналы органоидтары.
   
2. 
   Клетканың мембранасыз органоидтары.
   

1. 
   Клетканың мембраналы органоидтарына жалпы сипаттамасын беру.
   
2. 
   Клетканың мембранасыз органоидтарына жалпы сипаттамасын беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№9 Тақырып. Клетканың тұрақсыз қосылыстары..

1. 
   Тұрақсыз қосындылар дегеніміз.
   
2. 
   Тұрақсыз қосындылардың түрлері.
   
3. 
   Тұрақсыз косындыларды қалай ажыратады?
   
4. 
   Тұрақсыз қосындылардың бәрі бір клтекада, немесе ұлпада кездесеме?
   

3. 
   Клетканың мембраналы органоидтарына жалпы сипаттамасын беру.
   
4. 
   Клетканың мембранасыз органоидтарына жалпы сипаттамасын беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.
   

№10 Тақырып. Клетканың бөлінуі.

1. 
   Клетканың болінуі.
   
2. 
   Пияз тамырының клеткаларындағы митоз.
   
3. 
   Тері эпителиінің клеткаларындагы немесе жас аксолотлдың бауырының жиектік зоналарындағы клеткаларындағы митоз.
   
4. 
   Аскариданың бөлшектену кезіндегі жұмыртқаларындағы центросома мен бөліну ұршығы.
   
5. 
   Тышқан бауырының немесе қуықтың эпитиалдық клеткаларындагы амитоз.
   

1. 
   Клетканың болінуіне жалпы түсінік беру.
   
2. 
   Пияз тамырының клеткаларындағы митоз процесіне жалпы сипаттамасын беру.
   
3. 
   Тері эпителиінің клеткаларындагы немесе жас аксолотлдың бауырының жиектік зоналарындағы клеткаларындағы митоз процесін оқып білу.
   
4. 
   Аскариданың бөлшектену кезіндегі жұмыртқаларындағы центросома мен бөліну ұршығына жалпы түсінік беру.
   
5. 
   Тышқан бауырының немесе қуықтың эпитиалдық клеткаларындагы амитоз процесіне жалпы түсінік беру.
   

1. 
   М. Нұрышев. Клетка: құрылысы мен қызметі. Алматы, «Ғылым», 2001.
   
2. 
   Қ. Нұғматжанов, С. Тайбеков. Гистология мен эмбриология негіздері. А-ата, Қайнар, 1969.
   
3. 
   З.Қ. Тоқаев. Гистология, эмбриология және цитология практикумы. Семей, 2001.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов. Цитология, гистология и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А. Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
6. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология —М.: Изд. Москов. Ун.та, 1978.
   
7. 
   Алмазов И.В. Сутулов Л.С. Атлас по гистологии и эмбриологии. М., Медицина, 1998.
   
8. 
   Кухтина Ж.М. Руководство к практическим занятиям по цитологии. – М., Просвещение, 1995.