1сандық ҚҰрылғылардың математикалық негіздері 2 1 Санау жүйесі 2

3.4 Синхронді RS-триггер

Синхронді (тактті, потенциалді) RS-триггер 5.7 сүретте көрсетілген. С синхрондық кіруде бір дәрежесі болғанда ол асинхронды триггердей жұмыс істейді. С синхрондық кіруде нөл дәрежесі болғанда ол сақтау режиміне ауысады, R және S кірулердегі өзгерістерін сезбейді. R және S ақпараттық кірулердегі тактті импульстардың араларындағы кедергілер триггердің жұмысына әсер етпейді. Синхронді RS-триггер 5.7 сүретте көрсетілген.

3.7 сүрет - Құрылыстық схема а), УГОсы б), Уақытты диаграммасы в) синхронді RS-триггердің

3.5 Статикалық D-триггері

D-триггері (английскийдан Delay — кідіріс) бір ақпараттық (D — Data — данные) және бір синхронді (С — Clock — тактті жиелілік) кірулері бар. Статикалық D-триггердің шартты белгілеуі 5.8а) сүретте көрсетілген. Құрылыстық схемасы 5.9 сүретте.

3.8 сүрет УГОсы а) және статикалық D-триггердің жұмысының уақыттық диаграммасы б).

3.9 сүрет. Статикалық D-триггердің құрылыстық схемасы б).

Кейбір санды құрылымдарға шыншылдық кестеден жұмыстың ауызша алгоритмін қолданған ыңғайлырақ. Қысқарақ және түсінікті. Статикалық D-триггердің жұмыс алгоритмі мынадай.

С синхрондық кіруде сигналдың бір дәрежесі болғанда ақпаратты D кіруден шығуға кетеді, яғни кез келген уақытта шығудағы сигнал кірудегі сигналды қайталап тұрады.

С синхрондық кіруде сигналдың нөл дәрежесі болғанда ақпаратты D кірудегі сигнал өзгергенде шығудың жағдайы өзгермейді. С синхрондық кірудегі сигнал бір ден нөлге ауысқан сәтте D кірудегі ақпарат шығуда сақталады (сондықтан оны кейде “ілгешек” триггері деп атайды). Триггер бұл жағдайда сақтау режимінде болады.

Триггердің жұмысын бейнелейтін аналитикалық формуласы:

Qt+1 = C ∙D  C∙Q

3.10 сүрет К1533ТМ5 Статикалық D-триггер

Статикалық D-триггерлер интегралдық орындауда шығарылады. Мысалы, К1533ТМ5 триггері. Сондай триггердің шартты белгілеуі 3.9 сүретте көрсетілген. Әр корпуста тәуелсіз кірулері және шығулары бар төрт D-триггер бар. Синхронды кірулер екеу, екі триггерге бір-бірден.

3.6 Динамикалық D-триггер

Динамикалық D-триггер статикалық сияқты бір D ақпараттық кіруі және С синхроникалық кіруі бар. Динамикалық D-триггердің шартты белгілеуі 5.11б). сүретте көрсетілген. Құрылыстық схемасы (Эрла схемасы) 511а).

3.11сүрет Құрылыстық схемасы а) УГОсы б) және жұмыстың уақыттық диаграммасы в) динамикалық D-триггердің

Динамикалық D-триггердің жұмысының теңдемесі

Тізбекті қосылған құрылымдардың динамикалық кірулерінің белгілеулері 3.12 сүретте көрсетілген.

Д
инамикалық триггердің интегралдық орындаудағы үлгісі К555ТМ2 микросхемасы болып табылады. Оның құрылымда 0-ден 1 көркіремесімен бақылайтын екі тәуелсіз D-триггерлері бар. Солардың әрбірінде басқа кірулерге қарағанда басымдылығымен S қондырғысы бар асинхронды инверсті кірулері және R жылыспасы болады.

3.13 сүрет- К555ТМ2 динамикалық D-триггердің УГОсы

3.7 сүрет JK-триггері

JK-триггері (J-jerk – қатты қозғалыс, түрткі; K- kill - жою) RS-триггеріне кірулерінің белгілеулерімен ұқсайды, бірақ айырмашылығы: істемейтін комбинациялары жоқ (J=1 және К=1 болғанда шығудағы ақпарат қарама-қарсыға ауысады). Одан басқа ол тек қана динамикалық болады. JK-триггердің жұмысын жағдайлар кестеден көруге болады.

JK-триггердің жағдайлар кестесі

Режим	С	Jt	Kt	Qt+1
Хранение	X	0	0
Сброс		0	1	0
Установка		1	0	1
Инверсия предыдущего состояния		1	1

JK-триггер тізбекті қосылған екі бір сатылды С синхронды RS-триггерлерінен құрылады. Мұндай триггер құрылу схемасын «M-S» (master-slave = ие-құл) деп атайды. Екі сатылды JK-триггердің «M-S» схемасында құрылған логикалық схемасы және оның құрылыстық бейнесі 5.14 сүретте көрсетілген. Бірінші триггерге С синхроникалық импульстер тікелей түрінде түседі, ал екіншінің кіруіне – инверсті түрде. JK-триггер ереже бойынша S қондырғысы бар асинхронды кірулері және R жылыспасы болады.

JK-триггердің жұмысын бейнелейтін теңдеу:

Q+ =

JK-триггердің жұмысын бейнелейтін уақыттық диаграммасы 5.15 а) сүретте көрсетілген.

3.15 сүрет JK-триггердің жұмысын бейнелейтін уақыттық диаграммасы а) және интегралды орындаудағы JK-триггердің мысалы б).

К555ТВ6 микросхема JK-триггердің интегралды орындаудағы мысалы. Оның құрылымда 1-ден 0 көркіремесімен бақылайтын екі тәуелсіз JK-триггері бар. Солардың әрбірінде басқа кірулерге қарағанда басымдылығымен S қондырғысы бар асинхронды инверсті кірулері және R жылыспасы болады.

JK-триггердің негізінде статикалық триггерлерден басқа көптеген триггерлерді құруға болғандықтан оны әмбебап деп атайды.

5.8 Асинхронді Т-триггері

Асинхронді Т-триггері (от англ. Toggle – релаксатор) бір ақпаратты (синхронды,есептегіш) Т кіруі (оны кейде С деп бейнелейді)бар. Триггердің өзінде кейде есептегіш деп атайды. Т-триггердің УГОсы және уақыттық диаграммасы 5.16 сүретте көрсетілген.

3.16 сүрет Асинхронді Т-триггердің УГОсы а) және уақыттық диаграммасы б)

Т-триггердің жұмысын бейнелейтін теңдеу:

Асинхронді Т-триггерлер D және JK-триггерлердің негізінде құруға болғандықтан интегралды орындауда шығарылмайды. Құру схемалары 5.17 сүретте көрсетілген.

3.17 сүрет Т-триггерлердің JK-триггердің негізінде құрған схемалары а) және динамикалық D-триггердің б)

Егер Т-триггерге қосымша жұмысқа рұқсат (синхронды) беретін кіру істесек, онда синхронды (потенциалды) Т-триггер болып шағады. Сондай JK-триггердің негізінде құрылған триггер 5.18 сүретте көрсетілген. V – жұмысқа рұқсат беретін кіру.

3.18 сүрет Т-триггердің JK-триггер негізінде құрған схемасы.