Аитв және туберкулез аитв –мен өмір сүретін адамдардағы туберкулёз

ЖИТС (а) -індетінің басталуы дүние жүзінде туберкулез оқиғасының өсуіне байланысты болып отыр, себебі АИТВ мен туберкулез бірімен бірі белсенді түрде өзара әрекеттеседі. Дәл сол және екінші инфекция ағзаның қарсы тұруын (иммунитетін) төмендетеді. Әсіресе иммундық мәртебесі төмендеген, АИТВ-сы бар адамдар, туберкулезге көбірек шалдығады.

АИТВ иммундық жүйеге әсер етуінен, оны әлсіретуінен, туберкулез АИТВ бар адамдарға жиі беріледі, сондай-ақ жұқтыруы көбінесе белсенді туберкулезге ауысады. Өз кезегінде белсенді туберкулез АИТВ вирустық жүктелімін арттырады, бұл – ЖИТС ауруының өршуіне әкелуі мүмкін. Иммундық мәртебесі өте төмен адамдар, өкпеден бөлінген бактерия басқа да органдарға таралған кезде «өкпеден тыс туберкулез» ауруына шалдығады. Туберкулёз мұндай жағдайда лимфа жүйесін, сүйек ұлпасын, оның ішінде омыртқа мен ірі буындарды, ас қорыту органдарын, бүйректі, ал ауыр жағдайында – омыртқа жұлыны мен бас миын зақымдауы мүмкін.

Туберкулёз симптомы баяу, кей кездерде айлап дамуы мүмкін. Көп жағдайда туберкулезді, тіпті ертерек сатысының өзінде тану дәрігерге де, сонымен бірге науқасқа да өте қиын. Туберкулёздің симптомы ЛЖВС –те кездесетін басқа да аурулардың симптомдарына ұқсас келеді. Міне сондықтан да диагноз қою үшін, көптеген талдамалардың деректері қажет етіледі. Стандартты талдамаға, көкірек жасушаларын рентгендік зерттеу, қоректену ортасындағы тер мен тер шығатын тұстарын зертханалық микроскопиялық зерттеу жатады. Кейбір жағдайда, туберкулезбен зақымданған (биопсия) ұлпалардың үлгісі алынады.

Иммунды жүйесі бұзылған АИТВ –оң адамдарда рентгендік түсірілімі көбінесе дәл болмайды.

Өкпеден тыс туберкулезді диагностикалау өте қиын, бұл көбінесе жорамалмен туберкулезді қозғайтын, орган жасушаларының үлгісін алудың күрделі шараларын қажет етеді. Лимфаденті, омыртқалар мен буындарды және қақырынды- түкіріндіні рентгенді зерттеу, омыртқа жұлынының, буындарының және қақырық-түкірік сілемейлерінің және басқаларының талдамасы кезіндегі лимфа жүйесінің биопсиясы. Өкпеден тыс туберкулезді диагностикалау өте қиын.

Жақында белсенді туберкулезге не жұқтырғандарға мейлінше өзекті тестілеу әзірленді, ол МБТ екі бірегей белогының ДНК анықтайды. Бұл тест, барынша сенімді және нәтижесін келісі күннің өзінде алуға мүмкіндік береді. Иммунитет көрсеткішінің төмендеуі кезіндегі ТБ қосылуының тәуекелдігінің өсу фактісін ескерсек, белсенді ТБ қашан білінеді деп күтпестен, туберкулезге қарсы препараттармен профилактикалық емдеу жүргізу қажеттілігі пайда болады.

Жасырын ( мүлгіген) деген ұғым – адам ТБ жұқтырған, алайда ауру емес дегенді білдіреді. Профилактикалық емдеуге арналған көрсеткіштерге, жұмыс орнында не үйінде МТБ берілу мүмкіндігі болған пациенттер жатады. Бұл ТБ –мен ауыратын адамдармен бірге тұрған, бас бостандығынан айыру орындарда болған адамдар болуы мүмкін. Емдеудің алуантүрлі режимі АИТВ бар адамдардың белсенді туберкулездің тәуекелдігін азайтуы мүмкін.

Әдетте, алғаш рет анықталған ТБ емдеу, АИТВ-оң және АИТВ-теріс адамдар үшін бірдей. Оның үстіне, АИТВ бар адамдарға тән сипатынан айырмашылығы бар. ТБ емдеудің екі фазасы болады. Интенсивті – ағзаны инфекциядан арылтады, 2 айға созылады және күн сайын 4 негізгі препаратпен (изониазид, рифампицин, пиразинамид, этамбутол) емделеді. Медицина қызметкерінің қатысып отырған кезінде, дәрілердің дұрыс қабылдануына, сондай-ақ үзіліс болмауы үшін кепілдік береді. Екі айдан кейін, егер тердің талдамалары МБТ болуын көрсетпесе, яғни пациент басқа адамдарға инфекция жұқтырмайтын болса, бұрынғыдан ұзағырақ, қарқыны төмен қолдау көрсетудің екінші фазасы басталады.

Осы емдеу курсы аурудың түрлі санаттары үшін (ТБ таралуының ағзадағы өзгерісі ескеріледі) әрқилы болуы мүмкін. Бұл кезең 4-тен 6 айға дейін созылуы және 2 не 3 препаратпен күн сайын не аптасына 3-5 күнде емделеді. АИТВ инфеккциясы бар адамдарға емдеу мерзімі ұзартылады, В тобандағы витамин тағайындалады, осымен бір мезгілде котримазол, бактрим тағайындалуы мүмкін.

АИТВ-оң инфекциялы жүкті әйелдерді емдеу ерекшеліктері:

АИТВ мен ТБ болуы, жүкті әйелдерге екі инфекцияның да балаға берілу тәуекелдігін арттырады. Жасырын және белсенді туберкулезді емдеу, ананың да, сонымен қатар болашақтағы баланың да денсаулығы үшін айырықша маңызды. Белсенді туберкулезі бар әйелдер, ұрығына қауіпсіз изониазид пен рифампицинді қабылдауға тиіс. Пиразинамидтың жүктілікке тигізетін әсері аз зерттелген және қажетіне қарай ол емдеуге қолданылуы мүмкін. Этамбутол и стрептомицин ұсынылмайды, себебі ұрығына қауіп төндіруі мүмкін. Гормоналды контрацепцияны (ұрықтануға қарсы препаратты) қабылдайтын әйелдер, контрацептер мөлшерлемесін ұлғайтуы не басқа түріне (гормоналдық емес) ауысуы қажет, себебі рифампицин ішінара тітіркендіреді және гормоналды ұрықтануға қарсы препараттардың тиімділігін төмендетеді.

АИТВ және ТБ бірмезгілде емдеуге болады, дегенмен оның дәрілік күрделі тәуекелдігінің жоғарылығына, оның үстіне кейбір препараттардың бірімен бірі сәйкеспейтіндігіне байланысты болып отыр. Егер медициналық көрсеткіштер бойынша антиретровирусты емдеуді кейінге қалдыруға болмайтын болса, онда рифампицинмен бірлестіре қосу үшін, емдеу режимі таңдалуы мүмкін, әдетте бұл орайда ұсынылған АРВ мөлшерлемесі өзгереді.