т/с
|
Бүлекләр һәм темалар
|
Сәг саны
|
Дәрес тибы
|
Уку эшчәнлеге төрләре
|
Контроль төре
|
Үзләштерелергә яки камилләштерелергә тиешле белем һәм күнекмәләр
|
Өй эше
|
Үткәрү вакыты
|
|
срок
|
фактта
|
|
I яртыеллык
|
|
1
|
20 нче еллар әдәбияты. Әдәби процесска характеристика
|
1
|
Дәрес-лекция
|
Дәреслек, сүзлек белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү
|
|
Яңа газета-журналлар, әдәби төркемнәр һәм агымнар (футуризм, имажинизм). Яңа тормышның поэтик бизәкләрен һәм сурәтләү телен эзләү. Әдәбияттагы төп темалар. Революция һәм шәхес, кеше, бәхет темасы. Әдәбиятта Ленин образы. Аны илаһилаштыру, идеаллаштыру. Әсәрләрдә Татарстан темасы. 20 нче елларда сатира, аның объектлары.
|
Төп темага туры килгән шигырь яки хикәя анализлау
|
03.09
|
|
|
2
|
Галимҗан Ибраһимов. Тормышы, күп кырлы эшчәнлеге. Совет чорындагы иҗаты
|
1
|
Язучы белән танышу
|
Укытучы сүзе, сорауларга җавап бирү
|
|
Тормыш юлын искә төшерү, күпьяклы эшчәнлегенә киңрәк тукталу. Совет чорында язган әсәрләрендә сыйнфый тигезсезлекне һәм инкыйлаби көрәшне сурәтләү. Әсәрләрендә, публицистикасында, тәнкыйтендә һәм гыйльми хезмәтендә эшче сыйныф идеологиясе үткәрелү. Татар әдәбияты һәм мәдәнияте өчен бу иҗатның әһәмияте.
|
“Казакъ кызы” романын укырга
|
06.09
|
|
|
3
|
“Казакъ кызы” романының сюжет композициясе, конфликт үзенчәлеге
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Укытучы сүзе, сорауларга җавап бирү
|
Тест №
|
Әсәрнең язылу һәм басылу тарихы. Роман турында татар, казакъ, төрекмән язучылары һәм тәнкыйтьчеләре. Әсәрдәге вакыйгаларның “моңарчы татар әдәбиятында булмаган яңа бер хәят, яңа бер шигърият эченә алып” (Гали Рәхим) керүе. Романның сюжет төзелеше. Казакъ далаларындагы беренчелек өчен барган партия-ыруглар көрәше сызыгы белән Карлыгач-Арысланбай мәхәббәт сызыгының үзара оста бәйләнеше. Партия көрәшләренең халык язмышына җимергеч тәэсире, түбән катлауларга гына түгел, патша хакимиятенә оппозициядә булган милли көчләргә дә зарар китерүе
|
Төп образларның характерларын, портретларын, эш-хәрәкәтләрен сурәтләгән урыннарны текстта билгеләргә
|
10.09
|
|
|
4
|
“Казакъ кызы” романынында образлар системасы
|
1
|
Әдәби әсәрне анализлау дәресе
|
Өстәмә әдәбият белән эшли белү
|
|
Авторның фикер-карашларын, үз позициясен аңларга, әсәрдә күтәрелгән мәсьәләләрнең чишелешен билгеләргә ярдәм иткән Карлыгач-сылу, Арысланбай, Байтүрә, Сарсымбай, Биремҗан һәм Тукал, Җолкынбай һәм Калтай һ.б. образларга киңрәк тукталу. Биремҗан карт образында милләтнең акылы һәм буйсынмас рухы, иркенлеккә һәм иреккә омтылуы чагылу дәрәҗәсе.
|
Бер-ике образга характеристи-ка язу
|
13.09
|
|
|
5
|
“Казакъ кызы” романынында иҗтимагый каршылыкларның бирелеше. Әсәрнең эшләнеше, әһәмияте
1917 елдан соң әдәбият (Туган як табигате)
|
1
|
Ныгыту дәресе
|
Үз-үзеңә контроль ясау
|
|
Саран сурәтләрдә, үткен детальләрдә казакъ халкының бай рухы, матур гореф-гадәтләре, аерым кимчелекле якларын тасвирлау. Тел-стиль үзенчәлекләрен, ул файдаланган алым-чараларны өйрәнү.
|
Иҗади эш язарга
|
17.09
|
|
|
6
|
Кәрим Тинчурин. Тормыш юлы һәм иҗаты
|
1
|
Язучы биографиясен өйрәнү дәресе
|
Тарихи вакыйгалар белән әдәби әсәрләрне бәйли, чагыштыра, нәтиҗә ясый белү
|
|
Тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. Драматургиясе, төп әсәрләре. Әсәрләрендәге жанр һәм стиль төрлелеге, характерлар бөтенлеге, вакыйгаларның эпик характерда булуы. Драма жанрының үзенчәлекләре.
|
“Сүнгән йолдызлар” драмасыннан өзек укырга
|
20.09
|
|
|
7
|
“Сүнгән йолдызлар” драмасының эчтәлеге, үзәккә куелган төп темасы
|
1
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
Белем алуның рациональ ысулларын сайлый белү
|
|
Укучыларның әсәрдәге вакыйга-күренешләрне тулы аңлавы һәм, шуңа нигезләнеп, күтәрелгән мәсьәләләрне ачыклау. Һәр пәрдәдән соң бирелгән сораулар өстендә фикер алышу.
|
Образларга характе-ристика бирергә. чыгышлар әзерләргә (сораулар бирелә)
|
24.09
|
|
|
8
|
“Сүнгән йолдызлар” драмасының идея проблематикасы, сәнгатьчә эшләнеше, бүгенге көндәге әһәмияте
|
1
|
Әдәби әсәр өйрәнү дәресе
|
Дәреслек, өстәмә әдәбият белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү
|
Тест №
|
Дәрес семинар формасында үткәрелә. Сораулар алдан өйгә бирелергә мөмкин. Мәсәлән:
1. Төп темага бәйле рәвештә әсәрдә күтәрелгән мәсьәләләр.
2. Әсәрнең исеме белән анда сурәтләнгән вакыйгалар арасындагы бәйләнеш һ.б.
|
“Ничек бәхетле булырга?” дигән темага зур булмаган язма эш эшләргә
|
27.09
|
|
|
9
|
Һади Такташның тормыш юлы һәм иҗади мирасы
|
1
|
Әдипнең биографиясен өйрәнү дәресе
|
Укытучы сүзе, сорауларга җавап бирү
|
|
Шагыйрьнең тормышына, шәхесенә бәйле мәгълүматларны тулыландыру, истәлекләр белән баету һәм иҗатына күзәтү ясау. Шагыйрьнең әти-әнисе, үз гаиләсе, шәхесе турында сөйләү.
|
“Мәхәббәт тәүбәсе”
поэмасын укырга
|
01.10
|
|
|
10
|
Һ. Такташ. “Мәхәббәт тәүбәсе” поэмасының сюжет- композициясе. Әсәрнең темасы һәм идеясы. Төп образлар
|
1
|
Әсәрне уку дәресе
|
Фәнни, әдәби, белешмә әдәбият белән системалы рәвештә эшли белү
|
|
Әсәрнең жанры. Сюжетына салынган вакыйгалар. Поэманың үзенчәлеге. Әсәрнең төп темасы, идеясы. Поэма турында төшенчә. Төп образларга характеристика.
|
Өзек ятларга
|
04.10
|
|
|
11
|
30 нчы еллар әдәбияты.
Гадел Кутуйның тормыш юлы, иҗат үзенчәлекләре
|
1
|
Яңа материалны өйрәнү дәресе
|
Белешмә әдәбият белән эшли белү
|
|
Татарстан һәм СССР язучыларының беренче съездлары(1934). Социалистик реализм иҗат методы, аның үзенчәлекләре. Язуда ике графика алмаштыруның матур әдәбият үсешенә тискәре йогынты ясавы. Шәхес культы һәм татар язучылары. Сәясиләштерелгән тоталитар система һәм татар әдәбияты. Татар әдәбиятының үзенең милли мөстәкыйльлелеген саклап кала алуы.
Г.Кутуйның шәхесе турында өстәмә материал бирү, аерым әсәрләре белән танышу.
|
“Тапшырылмаган хатлар” повестен укырга һәм түбән-дәге сораулар турын-да уйларга: Әсәр-нең исеменә нинди мәгънә салынган? Повестьны яратып укылу сәбәпләре нәрсәдә?
|
08.10
|
|
|
12
|
“Тапшырылмаган хатлар”повестеның жанр, сюжет-компози-ция үзенчәлеге һәм проблематикасы
|
1
|
Яңа белемнәрне үзләште рү дәресе
|
Укытучы сүзе, сорауларга җавап бирү
|
|
Әсәрнең яратып укылуының сәбәпләре. Вакыйгаларның хронологик тәртибе. Повестьның сюжет-композиция үзенчәлеге. Әсәрнең төп конфликты һәм проблемасы.
Әсәрдәге гаилә һәм мәхәббәт мәсьәләләрен яктырту үзенчәлекләре.
|
Әсәрне укуны дәвам итәргә
|
11.10
|
|
|
|
13
|
Төп образлар, аларны ачуда автор кулланган чаралар
|
1
|
Әсәрне анализ
лау дәресе
|
Мөстәкыйль зшли белү
|
|
Төп образларның характер сыйфатларын ачу, аларның теге яки бу эш хәрәкәтенең сәбәбен билгеләү.
|
Инша темасы бирелеп, берәрсен сайлап язарга
|
15.10
|
|
|
14
|
40-50нче еллар әдәбиятына кыскача күзәтү
Муса Җәлил. Фронттагы һәм әсирлектәге иҗаты турында белешмә
|
1
|
Теория һәм тәнкыйтьне өйрәнү дәресе
|
Үз фикереңне дәлилли белү
|
|
Бөек Ватан сугышы алды һәм сугыш вакытында татар әдәбияты. Язучыларның сугышка корал һәм каләм белән катнашуы. Тылдагыларның фидакарь хезмәте һәм иҗаты. Шигърият, хикәянең активлашуы.
Илленче елларда да сугыш темасының дәвам иттерелүе.
Илленче еллар урталарында шәхес культының фаш ителүе.
1957 елда Мәскәүдә татар әдәбияты һәм сәнгате декадасы үткәрелү, аның әһәмияте
Муса Җәлилнең тормыш юлы, фашизмга каршы көрәше турында түбән сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерү, яңа мәгълүматлар белән тулыландыру һәм фронт лирикасы белән таныштыру.
|
Дәреслектәге 115-116 нчы битләрне конспектларга
|
18.10
|
|
|
16
|
“Моабит дәфтәрләре”
нең тематик һәм жанр төрлелеге. “Кошчык”, “Дуска”шигырьләренә анализ
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Өстәмә әдәбият белән эшли белү
|
Тест №
|
“Моабит дәфтәрләре”нең тематик төрлелеге: Туган ил һәм ирек турында, үлем һәм яшәү фәлсәфәсе, фашизмга нәфрәт, мәхәббәт, хезмәт, балалар, җиңүгә ышаныч.
Жанр ягыннан бүленеш: баллада, поэма, лирик шигырь, юмористик шигырь. Шигырләрен анализлау.
|
“Кошчык” шигырен ятларга
|
22.10
|
|
|
17
|
БСҮ Инша. Зинданнарны ватып чыккан җыр (“Моабит дәфтәрләре”)
1940-1950 еллар әдәбияты (Республикабыз каһарманнары)
|
1
|
Сөйләм үстерү дәресе
|
Әңгәмә, сочинение язу күнекмәлә-рен бирү, телдән, язма җаваплар әзерләү, сочинениене анализлау
|
|
Кешенең Ватанны саклау сугышында җаваплылыгы тойгысы, аның төрле поэтик вариацияләре. Дошманга нәфрәтнең чагылышы. Сагыну, ярату, якыннарга хөрмәт һ.б. кешелек тойгыларының шигырьләрдә лаеклы урын алуы, аларның тәэсир көчен арттыруы.
|
Иншаны язып бете-рергә. “Өзелгән җыр эзеннән” китабын-нан өзекләр укырга
|
25.10
|
|
|
18
|
Дәрестән тыш уку. Рафаэль Мостафин. “Өзелгән җыр эзеннән”
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Анализ, гомумиләш-терү, нәтиҗә ясау, белешмә әдәбият белән системалы эшләү
|
|
1. Әдәбияттта Җәлил образы.
2. Сәнгатьтә Җәлил образы.
3. М.Җәлилнең тормышын һәм иҗат юлын өйрәнү.
4. Р.Мостафин турында кыскача белешмә.
5. “Өзелгән җыр эзеннән” китабы турында фикер алышу.
|
Төркемнәргә бүле-неп, “Әдәбиятта, сәнгатьтә Җәлил образы” дигән през-ентация әзерләргә
|
29.10
|
|
|
19
|
Фатих Кәрим. Иҗаты һәм тормышы турында белешмә
|
1
|
Яңа материалны өйрәнү дәресе
|
Белемнәрне системалаштыра белү
|
|
Ф.Кәримнең фаҗигале тормыш юлы. Тоткынлык чоры иҗаты. Ф.Кәрим – солдат һәм шагыйрь. Сугыш чоры – әдип иҗатының иң югары ноктасына күтәрелгән чагы.
|
“Разведчик язмалары” повестын укырга
|
01.11
|
|
|
20
|
“Разведчик язмалары”
ның сюжет эчтәлеге. Төп идеяны ачуда автор кулланган чаралар.
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Җәмгыятьтә яшәп килгән закончалыкларны аңлап кабул итү
|
|
Әсәрнең исеменә бәйле үзенчәлеген билгеләү. Әсәрдә күтәрелгән мәсьәлә-проблемалар? Төп идеяны ачуда автор кулланган чаралар.
|
Өзек ятларга
|
12.11
|
|
|
21
|
Әсәрнең төп образлары
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Анализ, гомумиләш=терү, нәтиҗә ясау, белеш-мә әдәбият белән эш
|
Тест №
|
Образларның эш-хәрәкәтләрен билгеләү. Геройларгаи характериска бирү.
|
Характеристика язырга
|
15.11
|
|
|
22
|
Фатих Кәрим. “Сибәли дә сибәли”
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Укытучы сүзе, сорауларга җавап бирү
|
|
“Разведчик язмалары” әсәрен өйрәнүгә йомгак ясау.
“Сибәли дә сибәли” шигыренә анализ.
|
“Кеше язмышы – ил язмышы “ гыйбарә-сен Ф.Кәрим тормы-шы мисалында аңлатырга.
|
19.11
|
|
|
23
|
1960-2000 еллар әдәбияты.
1960-2000 еллар поэзиясе
|
1
|
Теория һәм тәнкыйтьне өйрәнү дәресе
|
Фәнни, әдәби, белешмә әдәбият белән системалы рәвештә эшли белү
|
|
Җәмгыятьтәге кискен үзгәрешләрнең әдәбията чагылуы. Әсәрләрдә мөстәкыйльлеккә омтылу авазлары, милләтебез тарихына игътибарның артуы. Тарихи һәм табигатьне саклау темаларының артуы. Бүгенге әдәбиятта шәхес концепциясенең үзенчәлекләре.
Шигъри сүзнең эчке куәтен, җегәрен арттыруда уңышлар. Поэзиядә халык иҗатындагы, бөтендөнья әдәбияты һәм сәнгатендәге символикадан, шартлы алымнардан файдаланырга омтылышның артуы һәм җанлануы.
|
Дәреслектәге 141-145 нче битләрне конспектларга
|
22.11
|
|
|
24
|
Гамил Афзал. Иҗаты, сатирик шигырьләрен уку
|
1
|
Яңа материалны өйрәнү дәресе
|
Лекция, яңа белемнәр туплау, карта бу-енча сәяхәт, төп моментлар язып барыла
|
|
Гамил Авзал – татар поэзиясен үзенең нечкә юмор, үткен сатира ысулында язылган шигырьләре белән баетучы. Шагыйрьнең сатирик әсәрләре үзенчәлеген, иҗатының әһәмиятен ачу. Көлү объектлары һәм предметлары. Аларның халыкчан җирлекләре һәм халыкчан чаралар куллану.
|
Шигырьләрен укырга
|
26.11
|
|
|
25
|
Бәйләнешле сөйләм үстерү
“Тел озын – гомер кыска”
|
1
|
Сөйләм үстерү дәресе
|
Укытучы сөйләме, портрет белән эш-ләү, бирем-нәргә җавап
|
|
“Тел озын – гомер кыска” дигән темага әңгәмә кору. Гыйбарәнең мәгънәсен ачыклау, тормыштан мисаллар китерү.
|
Зөлфәт һәм Ренат Харис шигырьләрен укырга
|
29.11
|
|
|
26
|
Зөлфәт һәм Ренат Харис иҗаты.
1960 еллар. Хәзерге чор әдәбияты (Туган як язучылары)
|
1
|
Әдәби әсәрне тикшерү дәресе
|
Искә төшерү, әңгәмә, биремнәр буенча мөстәкыйль эш
|
|
Зөлфәтнең тормыш юлы белән таныштыру. Иҗатының үзенчәлекле яклары. Шигырьләрендә үз тавышы, үз аһәңе булганлыгын төшендерү.
Ренат Харисның тормыш юлы белән таныштыру, поэзиясе турында мәгълүмат бирү. Аның шигърияттә үз тасвирлау алымын, үзенчә язу стилен булдырырга омтылган шагыйрьләрнең берсе булуын аңлату.
|
Ике шагыйрьнең дә берәр шигыренә язмача анализ ясарга
|
03.12
|
|
|
27
|
Хәсән Туфанның тормыш юлы һәм иҗат баскычлары
|
1
|
Яңа материалны өйрәнү дәресе
|
Мәгълүмат бирү, укытучы сүзе
|
|
Шагыйрьнең тормыш юлы, шәхес буларак үзенчәлекле сыйфатлары. “Шигырьләрдә – шагыйрь язмышы” дигән гыйбарәнең Хәсән Туфанга туры килүе, “Ак чәчәк атар иде” дигән китаптан өзекләр белән танышу.
|
Дәреслектәге 166 нчы биттәге сорауга җавап әзерләргә, бер-ике укучыга 4 нче бирем буенча реферат язырга яки презентация әзерләргә.
|
06.12
|
|
|
