Асқорыту жүйесі және зат алмасу

С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті Қалыпты физиология кафедрасы СӨЖ

Жоспар:

• Кіріспе
• Ауыз қуысының құрылысы және астың қорытылуы
• Ас қорыту жолдары.
• Қарынның құрылысы және астың қорытылуы
• Бауыр. Бауырдың қызметі
• Ұйқы безі
• Тоқ ішектің құрылысы және астың қорытылуы
• Қолданылған әдебиеттер

Асқорыту - өте күрделі процесс. Ол алдымен физикалық жолмен өңделеді де соңынан химиялық реакцияға түсіп , қорытылып денеге сіңетін сатыға жетеді.

Асқорыту жүйесі ауыз қуысындағы ағзалардан, жұтқыншақ, өңеш, қарын, он екі елі ішек, аш ішек, тоқ ішек,тік ішек және сөл шығаратын бездер мен бауырдан тұрады.

Ауыздағы асқорытылуы. Ауызда ас шайналып, ұсатылады, сілекеймен шыланып, жұмсарады, астың дәмі физикалық қасиеттері туралы мағлұмат алынады. Көмірсулы заттар амилаза, мальтаза ферменттері әсерінен ыдырай бастайды. Астың құрамындағы бактериялар лизоцим ферменті арқылы залалсызданады.Ұсатылған ас кесегі сілекеймен шыланып, шырышпен қапталып тілдің түбіріне қарай жылжиды да жұтқыншаққа жұтылады.

Жұтқыншаққа ас кесегі өткен кезде алдымен жұмсақ таңдай мен тілшік, жұтқыншаққа қарай көтеріледі де, оның мұрын бөлімін ауыз бөлімінен бөліп тастайды. Одан әрі ас кесегі өңешке қарай жылжиды. Өңештің кіреберісіндегі сфинктері босаңсып, өңеш ашылады. Өңештегі ас перистальтика арқылы 6-8 с ішінде қарын кіреберісіндегі сфинктер босаңсып ашылады да ол қарынға өтеді.

Қарындағы асқорытылу

Қарындағы асқорытылу

Қарын дегеніміз – ішек-қарын түтігінің кеңейген

жері. Ол үш бөліктен тұрады:

• Кариялық бөлік
• Қарын күмбезі
• Пилорустік бөлік.

Қарынның қабырғасы ішкі-шырышты,

ортаңғы-біріңғай салалы ет, сыртқы-серозды

қабаттан тұрады.

• Қарында асқорытылу үшін қарын безі пепсин ферменттерін бөледі. Ол активтену үшін HCl керек. Қарында белоктар, көмірсулар, сүт майлары ыдырай бастайды. Қарынның моторикасы арқылы ас шырынмен араластырылады. Тұз қышқылы сіңген химус


жүктеу/скачать 5.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: