Аудиовизуал журналистика ва оммавий коммуникация кафедраси

Мазкур блог бешта бўлимдан иборат. Яъни: бет ашар, Жаналықлар, Журналистик изертлеўлер, Мақалалар, Сайт ҳаққында.

“Бет ашар” бўлимида янги саҳифалардаги янгиликлар рекламаси берилади. Масалан, сайтга нималар киритилганлиги ҳақида қисқача ахборот узатилади. Шунингдек, асосий кун янгилиги киритилади. 2011 йил 11- сентабрда ушбу бўлимда мустақилликнинг 20 йиллиги олдидан “Шоманайдын жанарған жамалы” мақоласи берилган. Ойнанинг ўнг бурчагида эса Президентимизнинг “Юксак маънавият-енгилмас куч” асаридан цитата жойлаштирилган.

“Жаналықлар” бўлимида эса кун янгилиги, спорт, хориж хабарлари ўрин эгаллаган. Журналист ундаги айрим янгиликларнинг олинган манзилини “Еркин Қарақалпақстан” дея ёзиб қўяди.

Блогдаги энг қизиқарли бўлим бу “Журналистик изертлеўлер” ҳисобланади. Негаки, унда журналист текшируви асосида ёзилган муаммоли мақолалар ўрин олган. Масалан қўйидаги мақолани олайлик.

«Қатынлар не деп атыр?»…

Екшемби, 14 Август 2011 01:24

Өткен сапары Нөкис қаласы ҳәкимиятында жүз берген қолайсыз ҳәдийселер туўралы тарқаған мыш-мышлардың «қулағы бар» гәп болып шықты. Соңғы хабарларға қарағанда, ҳақыйқатында да, Нөкис қаласы ҳәкими ҳәм оның жәрдемшиси пархорлықта айыпланып ҳуқық қорғаў уйымларының шөлкемлескенлик пенен алып барған әмелий жумыслары нәтийжесинде иркиўге алыныпты. Хабарыңыз бар, биз буннан бурынырақта Нөкис қаласы ҳәкими C.Алланазаровтың Президент пәрманлары менен ҳүкимет қарарлары талапларын орынлаўды үзилиске түсирип, буннан «Нөкис дийхан базары» акционерлик жәмийети ағзалары менен сол жерде саўда-сатық пенен шуғылланып жүрген исбилерменлер тәшўишленип атырғаны жөнинде хабар тарқатқан едик. Жасыратуғыны жоқ, буны ҳәкимияттағы тийисли адамлар «қатынлар не деп атыр» деген анекдоттағыға уқсап қулағына илмеди-аў деймен шамасы. Болмаса дүнья жүзилик интернет тармағында тарқатылған хабарлардан кейин, телпекти бастан алып қойып, «буның кейни қай жерге апарып соғар екен бала» деп бир ойлап көрмеспе, сирә. Исбилерменлердиң тәшўишлениўинде де жан бар көринеди. Меншик дүканлары бузылып, шыққан шығынлары қапланбағаннан соң олар түрли жоқары турған уйымларға хат жазып, изленип жүр еди. Оның үстине, сол меншигинен айырылған адам өзиниң дүканын қайта қурыў ушын бир нешше миллион сумға акция алыўы керек болатуғын қусайды. Бул гәптиң қаншалық ҳақыйқатқа жақын я алыс екенлигин билмедик-тә, бирақ солай исленген жағдайда оннан акционерлер тийисли тәртипте хабардар етилип барылыўы зәрүр…

Нызамлардан хабары бар адамлар акционерлик жәмийетлерде қосымша акция шығарыў ҳәм оған жазылыўды шөлкемлестириўдиң тәртип қағыйдасы бар екенин жақсы биледи. Егер жоқарыда аты аталған базарда акциялар сол қағыйдалар тийкарында шығарылып, жазылыўшылардан түскен түсим банк кассаларына кирис етилип, қалған жумысларда нызамлы тәртипте алып барылып атырған болса оған ҳеш кимниң қарсылығы жоқ. Егер олай болмай шықса ше?..

– Мына дүканлардың барлығын бирме бир тексерип шығыў керек. Кимдики, ол қалай алған? Дүкан ийесиниң өзи сол жерде саўда ислей ме, я болмаса кимгедур ижараға берип қойып па?-деп өз-ара сөйлесип барытыр еки келиншек. Олар бири-бирине сөз берер емес. Гәпиниң рәмәўзине қарап оларды тап усы базарда жақында ревизия өткерген шығар деп ойлап қаласаң.

– Дүканларды гилең әмелдарлар бөлисип алып, биреўлердиң атына өткерип, ижараға берип отыр деседи, соны да тексериў керек. Өзлери ийелеп, кейин сатып атыр дегенде гәп бар еди. Шамасы олда қалпал гәп емес қусайды-аў. Тийисли адамлар соны тексерсин,- деп сәўбетлесин мақуллады екинши келиншек.

– Солай деўин десекте, қам сүт емген бенде асыға беретуғын қусаймыз ғо. Ҳүкиметке рахмет, жөни менен, ирети келгенде нызамға сәйкеслестирип бежерди бежеретуғынын. Енди бир жағына шығар, қалайда. Берекет тапқырлар әп-әнедей етип услай қойыпты…

Тап усы күнде, Нөкисте бундай гәплерди еки адамның бириниң аўзынан еситиўге болады. Әлбетте, оларға итибар беребериўге де болмайды. Лейкин, есапласпаў да қәте…

…Ҳуқық қорғаў уйымларының алып барған әмелий жумыслары нәтийжели жуўмақланыпты. Сол ушын биз оларды қутлықлаймыз ҳәм алып барып атырған машақатлы жумысларында табыслар тилеймиз. Қолға алынғанлардың айыплы я айыпсыз екенлигине болса нызамлы тәртипте суд баҳа береди. Ол енди басқа гәп…

Мақола анча танқидий. Журналист муаммони етказишда одамларнинг гаплари ва йўлдаги иккита келинчакнинг суҳбатидан фойдаланади. Сўнгра унга ўз фикрини билдиради. Журналист шамол бўлмаса дарахт қимирламайди табири билан муаммони ўртага ташлайди. Унинг ечимларини кўрсатади. Ушбу мақола анча қизиқарли. Аудиторияни ўзига жалб этади. Қуйидаги мақола ҳам анча мунозарали.

Нөкисте ҳәкимиятта кимдур қолға түсипти…

Шемби, 13 Август 2011 07:44

Соңғы хабарларға қарағанда Нөкис қаласы ҳәкимиятында ислейтуғын хызметкерлердиң бири пара алып атырып қолға түскенбиш…

Бул мағлыўматты тексерип көриў ушын биз ҳәкимиятқа телефон арқалы қоңыраў етип, бир неше лаўазымлы қанигелерден сорастырып көрдик. Олар бул мыш-мыш гәпти тастыйықламады, бирақ бийкарлағанда жоқ. Соңғы ўақытлары республикада ҳуқық қорғаў уйымлары хызметкерлери коррупция, парахорлыққа қарсы гүресиў бойынша нәтийжели жумыслар алып бармақта. Олардың елимизде нызам үстинлигин тәминлеў бойынша алып барып атырған унамлы ислерин тилге тийек етсек арзыйды…

Мазкур мақола журналистнинг шахсий изланишлари саналади. Сарлавҳа эътиборни тортадигандек. Лид ҳам қисқа ва аниқ. Журналист ушбу мақоласида газета ва интернет журналистикасидаги мақола ёзишга қўйиладиган талабларни уйғунлаштира олган.

Журналист Б. Тилеўмуродов блог орқали жамоатчилик таклиф ва аризаларини қабул қилишни ҳам анъанага айлантирган. Масалан, унга 2012 йил битта опадан хат келади. Уни журналист блогга жойлаштиради.

« Президентимиз атына жазылған бизиң Ашық хатымызды жəриялаўға жəрдем бериң» деп маған Нөкисли бир исбилермен ҳаял келди …

Сәршемби, 08 Декабрь 2010 17:09

Мен бул апайды бурыннан таныйман. Өзи қартайған болыўына қарамай исбилерменлик пенен шуғылланады. Буннан бир неше жыл бурын өзим ислейтуғын «Еркин Қарақалпақстан» газетасына шағым арза жазып келгенинде танысқан едим. Сонда ол өзлериниң көплеген жоқары турған уйымларға арза жазып, олардың ҳеш биринен ужыбатлы жуўап ала алмай атырғаны туўралы арз еткен еди. Мен сол сапары олардың арзасы бойынша журналистлик изертлеў алып бардым. Мəлим болыўынша, сол ўақытта олар саўда ислеп турған «Нөкис дийхан базары» акционерлик жəмийети базарға реконструкция жумысларын алып барып атыр екен. Сол ушын акционерлик жəмийетиндегилер түсинбеўшиликти тез сапластырып, акционер апайға саўда ислеў ушын дүкан ажыратып берди. Ол сол саўда шақапшасын ижараға алып бир жарым жылдай ўақыт саўда ислеген. Ижара ҳақысын ўақтында төлеп келген. Бирақ, бир күнлери билсе өзине ижараға берилген мүлктиң кимниңдур меншиги екени мəлим болып қалған. Бул жағдайдан тəшўишленип ол жəне редакциямызға арза жазып келди. Мен бул жағдайды да анықластырыўға ҳəрекет еттим. Бирақ исбилермен апай көп өтпей «ким жаман болса Қудаға салдым…» деп, сол дүканды натариус арқалы сатып алғанын айтып, арзасын алып кеткен еди. Ал енди болса сол меншик дүканын бузбақшы қусайды. «Мен олардың реконструкция ислеўине қарсы емеспен. Мейли ислесин. Бирақ мениң меншигимди бузбақшы болса орнын қаплап берсин» дейди ол күйип писип.

-Акционерлик жəмийеттиң басқарма баслығына хабарластың ба?-деп сорадым мен оннан.

-Хабарластым. Бирақ ол маған «қолыңнан келгенин қыл» деп аўыр гəплер айтты. Ҳəтте, бир сапары қала ҳəкиминиң көзинше кеўлиме келетуғын сөзлерди айтып, ҳазар берди,- деп қамсықты ол.

-Бүгин дем алыс күни еди…

-Ол жағын жақсы түсинип турман, балам. Бирақ маған қыстаўлы түрде жəрдем бермесең болмайтуғын түри бар. Буннан бир неше күн бурын ҳəкимниң атына арза жазған едим. Жуўап бермеди. Ҳəкимниң өзине ушырасып сорасам «сениң арзаңды оқып отыратуғын ўақтым жоқ» деп кейип таслады.

Кеше түнде Президентимиздиң сөзин тыңлап отырып толқынланып кеттим. Илайым, Президентимиз мың жасасын, бизлердиң бахтымызға, мына халқының бахтына аман болсын! Кеўлимиздеги гəпти айтты. Биз исбилерменлер бала шаға бағайық, қара қазанды қайнатайық деп ҳəрекет етип атырмыз. Оның үстине өзимиздиң ҳəрекетимиз бенен ҳүкиметке де пайда келтирмектемиз. Ақыры, салық төлеп отырмыз, банкке нақ пул саламыз…

-Мейли апа, олай болса ҳəрекет етип көрейин. Мен де брҳəма Президентимиз алып барып атырған əдил ҳəм дурыс экономикалық сиясат тəрептары болып келгенмен. Буннан кейинде сол принципимде қаламан. Бирақ, бул мениң жеке (персональный) веб-сайтым. Оған кимниңдур реакция беририне кепиллик бере алмайман, апа.

-Сиз жəриялаўға жəрдем бериң. Қалған жағын көре берермиз. Ақыры булар кеўлине не келсе соны ислеп жүре бере ме? Бурында ижарада турып ислеп турған жеримизди бузып, басқаларға сатып жиберди. Көзбоямашылық етип, акция шығарамыз деп миллионлап нақ пулымызды жыйнап алды. Мине, инанбасаңыз көриң, квитанция берип қойыпты. Жəне адамлардан 10 миллион сумлап акция деп жыйнап алып атырған қусайды. Неге акция шығаратуғын болса, оннан биз - акционерлердиң хабарымыз жоқ. Оның бир тəртип-қағыйдасы жоқ па?

Исбилермен апайды буннан арман қыйнағым келмеди. Оның қолындағы «Ашық хат»ты алып қалдым. Ол бойнша журналистлик изертлеў алып бармақшыман. Егер ҳақыйқатында да сол исбилермен ҳаял айтқандай, бул жерде Президент пəрманлары, ҳүкимет карар талаплары үзилиске түсирилип атырған болса не ушын мен оған пуқара сыпатында позициямды билдирмеўим керек екен?! Не ушын Президентимизге шын кеўли менен исенетуғын исбилерменлеримизди қоллап-қуўатламаўым керек?! Егер, олай ислесем өзимниң пуқаралық ўазыйпама, кəсибиме, қала берди Президентиме деген садықлығым қайда қалады?!

Исбилермен апай алып келген «Ашық хат» пенен танысамыз:
« Өзбекстан Республикасы Президенти

И.А.КАРИМОВқа

көширмеси: Өзбекстан Республикасы

Бас прокуроры Р.ҚАДИРОВқа

көширмеси: Қарақалпақстан Республикасы

Жоқарғы Кеңеси Баслығы

М.ЕРНИЯЗОВқа

көширмеси: Нөкис қаласы ҳəкими

С.АЛЛАНАЗАРОВқа
А Ш Ы Қ Х А Т

Ҳүрметли Ислам Абдуғаниевич!

Ҳүрметли ҳуқық қорғаў уйымлары ҳəм ҳəкимият басшылары!

Биз бир топар акционерлер ҳəм исбилерменлер Сизлердиң дыққатыңызды Нөкис қаласындағы «Нөкис дийхан базары» акционерлик жəмийетинде орын алып атырған нызам бузыўшылық ҳəрекетлерине қаратпақшымыз.

Бизиң тийкарғы бас Нызамымыз болған Конститутциямыздың 18 жыллық байрамы мүнəсибети менен өткерилген салтанатлы жыйналыста Ҳүрметли Президентимиз келеси жаңа жылымызды «Киши бизнес ҳəм исбилерменлер жылы» деп атады. Бул демек, биз – исбилерменлердиң ҳуқықымыздың қорғалыўының кепиллестирилетуғынынан дерек береди. Сол ушын, биринши гезекте Ҳүрметли Президентимизге шын жүректен миннетдаршылық билдиремиз. Соның менен бирге, Президентимиз басшылығында алып барылып атырған реформаларға қайшы келетуғын, пүткил халықтың алдында Журтбасшымыздың абыройын түсирип, «киши бизнес, исбилерменлик ҳəм меншик ҳуқықын қоллап-қуўатлайман» деп берген сөзиниң ис жүзинде орынланыўын үзилиске түсирилиўиниң алды алынып, буннан былай, биз айтпақшы болып отырғандай нызам бузыўшылық ҳəрекетлерине шек қойылыўынан үмит етемиз.

«Нөкис дийхан базары»на соңғы 4-5 жылда бир неше мəрте реконсрукция жумыслары исленди. 2007-2008-жыллар болса базарымыз Бас жоба тийкарында қайта қурылды. Биз ўақтында бул туўралы Өзбекстан Республикасы Бас Прокуроры Р.Қадировқа арза жазып мүрəжəт еткенбиз. Арзамызға бул «аниқланишича «ЎзшаҳарсозликЛИТИ» институты томанидан «Нукус деҳкон бозори»да сотувчилар, хизмат кўрсатувчилар ва харидорларга қулай шароитлар яратиш мақсадида ишлаб чиқилган бош лойиҳанинг ижросини таъминлаш мақсадида реконструкция ишлари амалга оширилмоқта» деген жазба жуўап алған едик. Сол себепли биз бурын ижараға алып саўда ислеп келген саўда шақапшаларымызды меншикке сатып алдық.

Себеби, биз, Президентимиз ҳəм оның басшылығында алып барылып атырған экономикалық сиясатты қоллап-қуўатлап келгенбиз, буннан кейин де оны ҳəр тəреплеме қоллап-қуўатлаймыз. Ҳүрметли Президентимизге исенемиз. Президентимиздиң Конститутциямыз бенен кепиллестирилген Меншик ҳуқықымыздың аяқ асты етилиўине жол қойылмаслығын тəмийинлеўине ийманымыз кəмил.

Бизлер, жоқарыда айтқанымыздай, усы өзлеримиздиң меншик саўда шақапшаларымызда нызамлы түрде мəмлекетлик есаптан өтип, банктен есап бетлеримизди ашып саўда ислеп киятырған едик. Ўақтында тийисли салықларды төлеп киятырмыз. Киши бизнесимизди раўажландырыў мақсетинде, исбилерменлерге Ҳүрметли Президентимиз тəрепинен жаратып берилип атырған қолайлылықлардан пайдаланып, усы меншик саўда шақапшаларымызды гиреўге қойып банктен кредитлер алғанбыз. Соған қарамай бүгинги күни бизиң саўда шақапшаларымызды жəне бузбақшы болып отыр.

Дурыс, егер ҳақыйқатында да базар басшылығының ҳəрекетлери орынлы болса, биз оған қарсылық көрсетпекши емеспиз. Мейли базарларымызды заманагөйлестирсин. Халқымызға қолайлылықлар жаратсын. Ол ушын бəри бир олар нызамлы түрде ҳəрекет етиўлер керек болады. Бизиң ҳуқықларымызды ҳүрмет етип, сол өзлериниң қайта қурыў жобаларынан көретуғын шығынларымыздың қаплап берилиўин (компенсацияланыўын) тəмийинлесин. Исбилерменлик ҳəрекетлеримизди даўам еттириўимиз ушын мүмкиншиликлер жаратып берсин. Ақыры, бизиң меншик ҳуқықымызға қол қатылмаслығы Конститутциямызда кепиллестирилген, ал сол кепиллестирилген Өзбекстан Республикасы пуқараларының ҳуқықларын қорғаў ушын болса Ҳүрметли Президентимиз Қуран услап ант ишкен.

«Нөкис дийхан базары» акционерлик жəмийетимизде соңғы еки жылда 4-5 мəрте басқарма баслығы өзгерди. Ақыр ақыбет, жақында бурын усы жерде ислеп, бир неше мəрте қандай да бир себеплерге байланыслы босап кеткен Аллаберди Незаматов қайта баслық болып келди. Бизиң еситиўимизше, бүгинги күни банктен алдын алынған кредитлеримиз ушын бир неше жүз миллион сўмлық қарызымыз бар қусайды. Сол ушын да соңғы жыллары акционерлермиз дурыслы девидент алыўды қойды. Оның себеплерин түсиндирип берип атырған адамды көрмедик. Базарда Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң 28.07.2003-жылғы 330-санлы Қарар талапларын орынлаў усы күнге шекем қопал рəўиште бузылып киятыр. Оның үстине, Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң 2010-жыл 8-июнь күнги 112-санлы қарары менен киргизилген (Приложение №3 к Правилам розничний торговли в Республике Узбекистан) қосымшада белгиленген талаплар да орынланбай атыр.

Өзлеримиздиң меншик ҳуқықымыз бузылып, исбилерменлик ҳəрекетлеримизге кесент келтирип атырғаны туўралы Қарақалпақстан Республикасы Адиллик Министрине хат жазған едик. Оннан: «ЎзшаҳарсозликЛИТИ» институты томанидан «Нукус деҳкон бозори»да сотувчилар, хизмат кўрсатувчилар ва харидорларга қулай шароитлар яратиш мақсадида ишлаб чиқилган бош лойиҳанинг ижросини таъминлаш мақсадида реконструкция ишлари амалга оширилмоқта» деген мазмунда жуўап хаты алдық. Ҳəр сапары өзгертиле беретуғын жобаны- Бас жоба деп атаўға бола ма?..

Жəне бир айта кететуғын нəрсе буннан бир неше жыл бурын базардың жабық бөлегинде алып барылған реконструкция жумыслары пайтында көпшиликтен «за акция» деген сылтаў менен бир неше он миллионлап нақ пул жыйнап алынған еди. Лекин усы күнге шекем оған акция бермеди. Еситиўимизше, сол пулларымыз банк кассаларына да кирис етилмеген көринеди. Сол ўақытта да акционерлик жəмийетимиз баслығы А.Незаматов еди. Ол қайта баслық болып сайланып сол қылығын жəне шығарып жəне қандайдур акция ушын 10 миллион сўмлап нақ пул жыйнамақта деген мыш-мышлар жүр.

Бул жерде буннан басқа да бир талай нызам талаплары бузылыў ҳалатлары ушыраспақта. Бирақ оны биз бул жерде жазып отырмақшы емеспиз. Сол ушын сизден усы мəселени анықлаў ушын Арнаўлы комиссия жибериўиңизди өтинип сораймыз. Биз сол комиссияға қолымызда бар ҳүжжетлерди көрсетип, бул жердеги нызамсыз ҳəрекетлерди дəлиллеп беремиз. Жəрдем бериң.

Сизге узақ өмир тилеп, халқымыздың бахтына аман болыўыңызды Аллатааладан сорап қаламыз деп Қарақалпақстанлы бир топар исбилерменлер.

Злиха Үббиниязова,

акционер, исбилермен.

…ҳəм тағы басқалар…» (Негедур қалған исбилерменлер Арнаўлы комиссия дүзилмегенше өзлериниң атын көрсетпеўди өтиниш етипти)

Хаттың мазмунына қарағанда арзаға қол қойған исбилерменлердиң көпшилиги меншик ийелери екен. Демек, олар ҳақ.

Маған түсиниксиз болып турған нəрсе Нөкис қаласы ҳəкими сол саўда шақапшаларын өз қарары менен меншиклестирип берген. Оны меншиклестирер пайытында акционерлик жəмийети басқарма баслығы қарсылық билдирмеймен деп рухсат еткен. Олардың қолында сол дүканлардың меншик екенин дəлиллейтуғын мəмлекетлик гүўалық бар. Мен олар менен бирме-бир танысып шықтым. Солай екен, егер базарға реконструкция ислемекши болсаң, алдын меншик ийелериниң шығынларын қаплаў бойынша жоба ислеп шығыўың, оннан сол меншик ийелерин хабардар етиўиң тийис. Онысыз нызам талапларын бузған боласаң. Нызам талапларының бузылыўының ақыбети болса жақсылыққа алып келмейди. Өзбекстан Республикасы Президентиниң Олий Мажилис Нызамшылық палатасы ҳəм Сенатының қоспа мəжилисиндеги «Мəмлекетимизде демократиялық реформаларды жəне де тереңлестириў ҳəм пуқаралық жəмийетти раўажландырыў концепциясы» деп аталатуғын докладында айтылған гəплер бизиң буннан кейинги ҳəрекет бағдарламамыз болып қалмағы дəркар. Оны саррас турмысқа ендириў арқалы ғана биз Президентимиз басшылығында алып барылып атырған реформаларды табыслы даўам еттире аламыз.

Сол ушын мен, ертеңнен баслап, жоқарыдағы «Ашық хат»та жəрияланған фактлерди өз бетимше үйренип шығыўға кириспекшимен. Жуўмағы бойынша «Еркин Қарақалпақстан» газетасында аналитик мақала жəриялаў нийетим бар. Күтиң…

Бунда журналист газетага таҳлилий мақола ёзмоқчилигини кўрсатади. Ушбу мақола бўйича блогда аудиториядан журналистга таклиф ҳамда фикрлар берилади. Кўпчилиги уни ижобий баҳолайди. Масалан, Айнура Бекбаўлиева журналистдан яна шундай куйинчак мақолалар кутишини ёзиб қолдиради.

Журналистик блоглар эркин фикрлашда ва кенг жамоатчилик билан ҳамкорликда муаммони ўрганишда яхшигина воситачи ҳисобланади. Шунингдек, журналистга мавзу учун ғоя беришда ҳам унинг аҳамияти катта. Масалан, Бухорбой Тилеўмуродов 2010 йил 11 ноябрда блогга “Газетани қизиқарли чиқариш учун нималарни ёзишим керак?” мақоласини блогга жойлаштиради.

...«Не ушын газета оқыўға қызығыўшылық төменлеп кетти?» деген сораўыма жуўап излеўди бүгинде даўам еттирдим. Күн бойы бир неше кəрханада болдым. Кеште үйге келип, азы-кем дем алып болғаннан соң, сол жерлерде болып топлаған мағлыўматларымды тəртипке түсирдим. Фотоаппаратымдағы сүўретлерди компьютериме көширип, оларды газетаға таярлайтуғын мақалаларыма сəйкеслеп, сақлап қойдым.

Кейин, соңғы ўақытлары редакция тəрепинен өзиме үйренип шығыў ушын берилген хатларды көзден өткере басладым. Электрон почтамды аштым. Ойлап көрсем, жазса болатуғын тема көп екен. Мине мына хатты алып қарайық. Нөкисли бир пуқара өзиниң мийнет ҳақысынан арттырып топлаған пулларына жеңил автомашина сатып алмақшы қусайды. «Бирақ мен сол пулларымды шет ел валютасына алмастыра алмай атырман, жəрдем бериң» деп сорапты, ол...

Бундан ташқари ушбу бўлимда «Қырық лексия, еки сессия, бир Нексия...», “Доллар бар ма, доллар… доллар аламыз…”, “Қымбатқа түскен қəте”,«Көп нəрсе өзлеримизге де байланыслы…», “Мыш-мышлар ҳəм ҳақыйқатында да бар гəплер”, «Журналисттиң күнделигин ким оқыйды…», «Мениң ойымша, буннан Президентимиздиң хабары жоқ…» мақолалари жойлаштирилган.

Блог анча қизиқарли ва бугуннинг талабларига қисман жавоб беради. Унинг бошқа электрон ОАВдан фарқи, унинг ҳар куни янгиланиб туришида. Шунинг учун унинг аудиторияси кўпчиликни ташкил этади.

Имкониятлар кенгайгани сари манфаатлар ҳам ошаверади. Ушбу манфаатларни қондиришда қайси оммавий ахборот воситаси кўпроқ, таъсирлироқ усулни қўлласа, унинг омоди чопади. Ахборот майдонида етакчига айланади. Буни эса вақт кўрсатади.

2.2 Онлайн радиоканаллар: “Нукус ФМ” радиоканали мисолида

Интернет чексиз имкониятлар олами. Унинг қудрати олдида ҳар қандай нодир ихтиро хам ожиз. Негаки, у сизу бизнинг кундалик ахборотга бўлган эҳтиёжимизни доимий таъминлайди. Хусусан, “ўргимчак тўри”га ОАВнинг жойлаштирилиши унинг имконият ва нуфузини янада оширади. Ҳозирда кўпчилик ОАВ интернетда сайтини очиб, фаолият кўрсатмоқда. Шулар қаторига онлайн радиоканалларини ҳам қўшиш мумкин.

Бугунги кунда юртимиздаги деярли барча радиоканаллар ушбу тизимга жойлаштирилган. Масалан, “Ўзбекистон”(www.uzbekradio.uz), “Ўзбегим таронаси”(www.fm101.uz), “Ёшлар”(www.fmyoshlar.uz) ва “Гранд” (www.grand.uz ) шулар жумласидан.

Хўш, Қорақалпоғистон радиоканалларининг онлайнда ўз сайти мавжудми? Мавжуд бўлса, унинг ютуқ ва камчиликлари нималардан иборат? Радиоканал фаолияти интернет журналистикаси талаб ва қонун-қоидаларига жавоб берадими? Бунда биз шу каби саволларга жавоб қидирамиз.

Ҳозирда Қорақалпоғистонда иккита “Қорақалпоғистон” ва “Нукус ФМ” радиолари эшиттиришларини аудиторияга узатади. “Қорақалпоғистон”- давлат, “Нукус ФМ” эса хусусий радиоканал ҳисобланади. Минтақада кечагача атиги битта “Қарақалпақстан” радиоси фаолият кўрсатарди. Ва у кун давомида 6,5 соат эшиттиришларини узатарди. Аммо, унинг дастурларни узатиш вақти ҳануз ўзгарганича йўқ. Радиоканалнинг ташкил этилганига кўп вақт бўлди. У анча-мунча тажрибага эга бўлишига қарамай, унча янгиланишлар кузатилмаяпти. Яъни, баъзи дастурлардаги бир хиллик, ахборотни “пирамида” шаклида бериш сақланиб қолган. Тўғри, ўтган йилдан бери “СМС жонелис”, «Байланыу” каби аудитория билан ўзаро интерфаол ўйинларни ўтказиш яхши йўлга қўйилди. Лекин бу каби интерфаол дастурлар кам. Шу ўринда яна бир нарса-Республиканинг нуфузли радиоканалининг интернетда сайти йўқлигининг ўзи тушунарсиз.

Республикадаги иккинчи радиоканал-“Нукус ФМ”. У 2009 йил Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, “Камолот” ёшлар ижтимоий ҳаракати ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси “Маҳалла” жамғармаси қўллаб-қуватлаши билан тузилган. Радио мусиқий-информацион форматтаги эшиттиришларни тайёрлайди. Дастурлар аудиторияга 24 соат давомида узатилади. Уларнинг 60% мусиқий эшиттиришлардан иборат. Радио тўлқинлари Нукус, Тахиатош, Хўжайли, Кегайли туманига узатилади. “Нукус ФМ” радиоси интернетда www.karstars.com cайтида фаолият кўрсатади. (8-расм)

Ундан фойдаланиш ва эшиттиришларни тинглаш учун сайтнинг юқори қисмидаги “Регистрация” ойнасига кириш керак. Сиз у ердаги катакчага ўзингиз ҳақида маълумотни киритасиз. Сўнг сиз унинг фаол аъзоси бўласиз ва логин, паролингиз билан сайтдан фойдаланасиз.

Сайт бир нечта бўлимдан иборат. “Бош бет”, “Эстрада”, “Қорақалпоғистон янгиликлари”, “Медиа”, “Фото”, “Юлдузлар”, “Форум” ва “СМС”.

Ҳар бир бўлимда қизиқарли хабар ва янгилик, эшиттиришлар жой олган. Масалан, “Қарақалпақстан жаналықлары” бўлимида изчил равишда янгиликлар бериб борилади. Унга радио орқали узатиладиган “Кун жаналығы” жойлаштирилади. Аммо, баъзида янгиликлар янгиланмай қолади.

“Эстрада” бўлимида эса, қорақалпоқ эстрадаси ҳақидаги туркум эшиттириш ва хонандалар ҳақида маълумотлар берилади.

“СМС” бўлимига сайт мижозлари ўзларининг дастурлар, сайт ҳақидаги таклиф ва фикрларини билдиради. Биз бўлимдаги фойдаланувчиларнинг таклифларини ўрганганимизда, улар томонидан сайтга жойланган видеоларнинг баъзиларини кўриш имкони йўқлиги ва дастурлар тез-тез янгиланиб туришини хоҳлашини билдиришган.

Радио интернетда ўзининг анъанавий ютуқлари (овоз, мусиқа, бадиий шовқин)дан ташқари яна бир қатор имтиёзларга эга. Интернет эса ўзида бир қатор функцияларни мужассамлаштирди: электрон почта, реклама, эълонлар, электрон савдо, кутубхоналар ва бошқалар. Буларнинг асосийси – истеъмолчига турли мазмундаги ахборотларни етказиш бўлди. Бу ерда вақтнинг “темир оқими” (линейность времени) истеъмолчига таъсир қилолмайди²⁰.

Онлайн радионинг энг катта ютуқларидан бири - у овоз билан тасвирни ўз ичига қамраб олади. “Нукус ФМ” радиосида ҳам кунлик эшиттиришларнинг кўп қисми овоз шаклида узатилади. “Эстрада”, “Юлдузлар”, “Медиа” бўлимлари эса тасвирдан иборат. Яъни дастурлар видео кўринишида