Орындаған:Файзахматова Мадина Тобы:108 Б-ЖМ Қабылдаған: Шаяхметова Ынтық Жоспары І Кіріспе ІІ Негізгі бөлім 2.2 Құрылымдық белоктардың құрылымы ІІІ Қорытынды І Кіріспе Ақуыздар тірі организмдердің негізгі құрылыс материалы болып табылады. Олар жасушалар мен тіндерде әртүрлі функцияларды орындайды, соның ішінде пішінді сақтау және дененің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету. Тіндер мен мүшелердің беріктігін, серпімділігін және пішінін қамтамасыз ететін құрылымдық ақуыздар ерекше маңызды рөл атқарады. Коллаген, эластин және кератин-организмнің құрылымдық тұтастығы мен оның қоршаған ортаға бейімделу қабілеті үшін маңызды құрылымдық ақуыздардың мысалдары. Белоктар барлық организмдердің өмірінде шешуші рөл атқаратын биомолекулалардың негізгі кластарының бірі болып табылады. Олар химиялық реакциялардың Катализі, заттардың тасымалдануы, жасушалар мен тіндердің құрылымын сақтау және жасуша ішіндегі сигнал беру сияқты көптеген функцияларды орындайды.
Химиялық тұрғыдан белоктар пептидтік байланыстар арқылы ұзын тізбектерге қосылатын аминқышқылдарының полимерлері болып табылады. Аминқышқылдары амин тобынан (-NH2), карбоксил тобынан (- COOH) және әрбір амин қышқылының бірегей сипаттамаларын анықтайтын бүйірлік тізбектен тұрады.
01 бұл полипептидтік тізбектегі аминқышқылдарының тізбегі. Біріншілік құрылым бұл α-спираль немесе β-қатпарларды құрайтын тізбектегі аминқышқылдарының кеңістіктік орналасуы. Екіншілік құрылым бұл ақуыздың белгілі бір түрін құрайтын кеңістіктегі қайталама құрылымдардың үш өлшемді қатпарлануы. бұл көп суббірлікті ақуыздардағы бірнеше полипептидтік тізбектердің өзара орналасуы. Төртіншілік құрылым Үшіншілік құрылым
Құрылымдық ақуыздар 20 аминқышқылдарының қалдықтарының әртүрлі комбинацияларынан тұрады.
Аминқышқылдарының тізбегі ақуыздың бастапқы құрылымын анықтайды, ол өз кезегінде оның екінші, үшінші және кватер құрылымын анықтайды.
Әр түрлі аминқышқылдары ақуыздың құрылымы мен қызметіне әсер ететін гидрофильділік, гидрофобтылық, заряд және т.б. сияқты әртүрлі химиялық қасиеттерге ие.
2.3 Құрылымдық белоктар КОЛЛАГЕН
-флагелла тәрізді талшықтар түзетін ақуызды талшықты материал.Оның негізгі құрылымдық бірліктері - глицин, пролин және гидроксипролин деп аталатын аминқышқылдарының қалдықтарының триплеттері.Коллаген тері, шеміршек, сүйек және сіңір сияқты дәнекер тіндердің беріктігі мен серпімділігін қамтамасыз етеді.
Түрлері:
1
2
3
Коллагеннің i түрі негізінен теріде, сүйектерде және сіңірлерде болады.
Коллагеннің II түрі шеміршек тінінде жиі кездеседі.
Коллагеннің III түрі әдетте тамырлар мен ішкі мүшелерде болады.
Сүйектерде, коллаген беріктік пен құрылымдық тұтастықты қамтамасыз етеді.
Теріде, коллаген оның серпімділігі мен жастығын сақтауға көмектеседі.
Сіңірлерде, коллаген қолдау мен икемділікті қамтамасыз етеді.
Қызметі:
Э Л А С Т И Н Эластин-бұл икемділік пен созылудың ерекше қабілеті бар ақуыз.Эластиннің химиялық құрылымының негізгі сипаттамалары-глициннің, валиннің, аланиннің және десмосиннің жоғары мөлшері. Теріде, эластин оның қаттылығын сақтайды және әжімдердің пайда болуына жол бермейді.Тамырларда, эластин олардың пішінін сақтауға және қанның бүкіл денеге тиімді өтуіне көмектеседі. Эластин тіндерге серпімділік береді және созылғаннан немесе қысылғаннан кейін бастапқы пішініне оралу мүмкіндігін береді.Серпімділік қасиеттері әсіресе теріге, тамырларға және өкпеге маңызды. КЕРАТИН Теріде, кератин сыртқы әсерлерден қорғайды және оның тұтастығын сақтайды.Шашта, кератин оларға беріктік, жылтыр және серпімділік береді.Тырнақтарда, кератин саусақ ұштарын қорғайтын берік жабынды құрайды. Кератин-шаштың, тырнақтың, терінің мүйізді қабыршағының және көздің қабығының құрылымын құрайтын берік ақуыз.Ол дисульфидті көпірлермен байланысқан полипептидтік тізбектерден тұрады.
Кератиннің бірнеше түрі бар, олар құрылымы мен қызметіне байланысты өзгеруі мүмкін.Мысалы, α-кератиндер негізінен шаш пен тырнақта болады, ал β - кератиндер көздің мүйізді қабығында және қабығында болады.
ІІІ Қорытынды
Коллаген, эластин және кератин сияқты құрылымдық ақуыздарды зерттеу ақуыз химиясының негізгі аспектісі болып табылады. Бұл ақуыздар тірі организмдердегі әртүрлі тіндердің құрылымдық тұтастығы мен функционалдығын сақтауда маңызды рөл атқарады.Коллаген, адам ағзасындағы ең көп таралған ақуыз, тері, сіңірлер және шеміршек сияқты дәнекер тіндердің беріктігі мен серпімділігін қамтамасыз етеді. Эластин тіндерге серпімділік береді және созылғаннан немесе қысылғаннан кейін бастапқы пішініне оралуға мүмкіндік береді. Тырнақтарда, шаштарда және терінің мүйізді бөлігінде орналасқан Кератин бұл тіндерге беріктік пен сыртқы әсерлерге төзімділік береді.
ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
- "Биохимия" - автор: А.Т. Айтбаев, к. т. Тұрсынбеков, т. к. Шайкенов. Баспагер: "Қазақстан", 2004.
- "Белоктар химиясы" - авторы: А. К. Құдайбергенова. Баспасы: "Қазақ университеті", 2005.
- "Молекулалық биология" - автор: А.Т. Айтбаев, к. т. Тұрсынбеков, т. к. Шайкенов. Баспасы: "Қазақ университеті", 2007.
- "Биоорганизациялық химия" - авторы: А.К. Құдайбергенова. Баспасы: "Қазақ университеті", 2010.
Достарыңызбен бөлісу: |
