Қазақ филологиясы кафедрасы 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
жүктеу/скачать 1.06 Mb.
|
2 кредит сағат. №2 дәріс сабақ. Тақырыбы: Әдеби ағым-бағыттар. Дәріс мазмұны: Әдеби ағым-бағыттар ерекшелігі. Орыс және қазақ әдебиеттері тарихындағы әдеби ағым-бағыттар мен мектептер. Олардың әдби процестегі орны. Әдебиеттер: 1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет. 2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976. Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973. 3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.
Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973. 3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.
№12 дәріс сабақ. Тақырыбы: Әдеби туынды Практикалық сабақ мазмұны: 1. Шығарманың көркемдік әлемі. 2. Көркемдік психолизм. 3. Уақыт пен кеңістік.
Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973. 3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.
Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973. 3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.
№1 дәріс сабақ. Тақырыбы: Әдеби стиль жайлы ұғым. Дәріс мазмұны: Әдеби стиль жайлы түсінік. Қ.Жұмалиев стиль туралы
1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: Ә.Кекілбаевтың «Үркер», «Елең-алаң» романдарның стильдік ерекшеліктері. СӨЖ мазмұны: Қ.Мәшһүр-Жүсіп. Стиль және бейнелілік. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 2 кредит сағат. №2 дәріс сабақ. Тақырыбы: Модернистік дүниетаным Дәріс мазмұны: Импрессионизм. Ағайынды Гонкурлертмен Э.Золяның импрессинистік қиялдары. Интуитивизм мен фрейдизм және романтизм мен символизм эстетикасынан өріс алған сюрреализм. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: Тұрпайы социологизм ағымы. СӨЖ мазмұны: Әдебиеттанудағы мифологиялық мектеп. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 3 кредит сағат. №13 практикалық сабақ. Тақырыбы: Әлем және шығарма Практиалық сабақ мазмұны: 1. Сюжет пен тартыс.2. Сюжет элементтері. 3. Композиция түрлері. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов және қазақ әдебиеттану ғылымының негізі. СӨЖ мазмұны: Әдебиет және эстетикалық категориялар. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 14 апта 1 кредит сағат. №1 дәріс сабақ. Тақырыбы: Дәстүр мен жаңашылдық Дәріс мазмұны: Дәстүр мен жаңашылдықтың ажырамас бірлігі. Дәстүр жалғастығы – аралық буын. Жаңашылдық – талант пен шеберліктің жемісі.
1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: М.Базарбаев – Ұлттық сипат, мазмұн және форма. СӨЖ мазмұны: С.Мақпырұлы – лирикалық жанрлар Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 2 кредит сағат. №2 дәріс сабақ. Тақырыбы: Қазақ әдебиеттану ғылымын зерттеушілер Дәріс мазмұны: Қазақ әдебиеттану ғылымын зерттешілердің ғылыми еңбектеріне жалпылама шолу. Қысқаша биографиялық анотация.
1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: Т.Кәкішұлы. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі ағымдар. СӨЖ мазмұны: Е.Тілешов. Көркемдік әдіс, жанр және жаңашылдық. Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 7. Е.Тілешов. Көркемдік әдіс
№14 практикалық сабақ. Тақырыбы: Көркем сөз бен мәтін Практикалық сабақ мазмұны: 1. Лингвисьтикалық поэтика мен стилистика. 2. Мәтін және диалогтық қатынас. 3. Мәтін құрылым.
1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл ОЖСӨЖ мазмұны: Б.В.Томашевский – Стилистика және өлең құрылысы СӨЖ мазмұны: Р.Уэллек, О.Уоррен – Стиль және стилистика Әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.
3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 7. Е.Тілешов. Көркемдік әдіс
№1 дәріс сабақ. Тақырыбы: Көркем шығарманың тілі Дәріс мазмұны:
Әдебиеттер: 1. А.Байтұрсынов “Әдебиет танытќыш”. Алматы, Атам±ра. 2003 жыл
ОЖСӨЖ мазмұны: 1. Көркем шығарманың тілі. М.Мақатаев поэзиясының тілі. «Қарлығашым келдің бе?» (1968), «Дариға жүрек» (1972), «Аққулар ұйқтағанда» (1974), «Өмір-дастан»(1976), «Өмір-өзен» (1978), «Соғады жүрек» (1982), «Шолпан» (1984), «Қош, махаббат» (1988), «Аманат» (2000) жинақтарындағы шығармалары негізінде. 2. «Ер Тарғын» жырындағы және қазіргі қазақ поэзиясындағы эпитет пен теңеулер. СӨЖ мазмұны: Әдеби троптар. (Ф.Оңғарсынова, А.Бақтыгереева, Т.айбергенов шығармалары бойнша) Әдебиеттер:
4. А.Байтұрсынов “Әдебиет танытқыш”. Алматы, Атамұра. 2003 жыл 5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл 6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл
2 кредит сағат. №1 дәріс сабақ. Тақырыбы: Поэтикалық фигуралар. Дәріс мазмұны: Поэтикалық фигуралар: инверсия, арнаулар мен қайталаулар. Бұл тәсілдердің идеялық-көркемдік қызметі. Аллитерация мен ассонанс. Әдебиеттер:
№6 ОЖСӨЖ мазмұны: Поэтикалық фигуралардың идеялық-көркемдік қызметі (Қ.Мырзалиев, М.Шаханов поэзиясы мысалында). №6 СӨЖ мазмұны: В.Г.Белинский. Поэзияны тегі мен түріне қарап бөлу. Әдебиеттер:
4. А.Байтұрсынов “Әдебиет танытқыш”. Алматы, Атамұра. 2003 жыл 5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл 6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 3 кредит сағат. №15 практикалық сабақ. Тақырыбы: Әдеби тек пен жанр Практикалық сабақ мазмұны: 1. Әдеби тек түрлері. 2. Жанрлық канондар мен жанрлық дстүрлер. 3. Әдеби процесс (үдеріс). Әдебиеттер:
ОЖСӨЖ мазмұны: Экзистенциализм. СӨЖ мазмұны: Әдеби мінездеудің түрлері / тура және жанама мінездеу/ және олардың характерді айқындаудағы мәні. Әдебиеттер:
4. А.Байтұрсынов “Әдебиет танытқыш”. Алматы, Атамұра. 2003 жыл 5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл 6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 4.ПАЙДАЛАНУҒА ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: Негізгі әдебиеттер: 1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966. 2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
4. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл 5. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл 6. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл 7. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл 8. Е.Тілешов. Көркемдік әдіс 9. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет. 10. Ахметов З. Абайдың ақындық әлемі. Алматы. «Ана тілі», 1995 ж. 11. Атымов М.Көркем шығарманың композициясы туралы. А., 1969. 12. Белинский В.Г. Таңдамалы шығармалары. 1947-1948. 13. Дүйсенов М. Әдебиеттегі мазмұн мен форма бірлігі. А., «Ғылым», 1962. 14. Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы. А., 1969.
6. Оқу әдістемелік құралдар және авторлық дәрістер «Әдебиет теориясы» курсы, «Әдебиет теориясы» Пән бойынша дәрістер кешені № 1- дәріс. Тақырыбы: Әдебиеттану ғылымына кіріспе Дәріс мазмұны: 1. Әдебиет дегеніміз не? Әдебиет туралы ғылым және оның салалары. 2. Суреткер табиғаты
Әдебиет деген сөздің түп төркіні арапша ( ) атаудан шыққан – сөз, асыл сөз деген мағынаны білдіреді. Әдебит дегеніміз не? Әдебиет - өнер. Өнердің түрі көп, кескін өнері, мүсін өнері, сәулет өнері т.б. Ал әдебиет қандай өнер? Әдебиет – сөз өнері. Әдебиетшінің құралы – тіл. «Сөз әдебиеттің құрлылыс материалы» (Федин). Өнердің көп салаларының ішіндегі ең бір қадірлісі әрі қасиеттісі – көркем әдебиет. Сөз өнері сурет пен музыка секілді жалпыға бірдей жетімді деу қиын. Сөз -бояу немесе сияқты дыбыс емес, барлық халыққа бірдей түсінікті бола алмайды. Әр ұлттың өзгеден ерекше өз тлі бар; әдеби шығарма сол тілде ғана туады. Бұл – көркем әдебиеттің халықаралық өрісіне бөгет екені рас. Бірақ әдебиеттің тілі музыка тілінен гөрі нақты, театр тілінен гөрі затты: симфонияны тыңдаушының бәрі нақты түсіне бермейді, теат сахнасында жүріп жатқан спектакльдің ертеңгі ұрпаққа мұра болып қалғандай қолға ұстар затты дерегі бола бермейді, ал әдебиетте екеуі де – нақтылықта, заттылықта бар. Бейнелеу, сәулет, мүсін өнерлері затты болғаныме жансыз, қимлсыз, ал әдебиет кез-келген шындықты қимыл қозғалыс үстінде құбылта, құлпырта көрсете алады. Сондықтан, сөз өнері – бар өнердің басы, «өнер атаулының ең қиыны және күрделісі» (Бальзак), «ең жоғары түрі» (Белинскиий) десе артық болмас. Қазақ халқы «өнер алды – қызыл тіл» деген білгір тұжырымы да тегін айтылмаған.
Әдебиет жоқ жерде әдебиет туралы ғылым болуы да мүмкін емес. Әдебиеттануға кіріспе пән арқыл әдебиеттің табиғатына тән ең бір қарапайым қағидалар, алғашқы түсініктер талданып, тексеріледі. Одан арғы күрделі мәселелердің бәрі әдебиеттанудың өзге салаларының үлесіне қалады. Әдебиет туралы ғылым негізгі үш түрлі салаға бөлінеді: әдебиет тарихы, әдебиет теоиясы, әдебиет сыны. Әдебиет тарихы бүкіл адам баласының тарихында көркем әдебиеттің қалай пайда болғанын, қайтіп қалыптасқанын, одан бергі даму-қалыптасу жолдары, ерекшеліктері қандай, қай кезеңдерде қандай өкілдері болды және олардың шығармашылығы әдебиеттің дамуына қаншалықты үлес боп қосылды, т.б. осы тәрізді мәселелерді жан-жақты қарастырады. Әдебиет теориясы көркем әдебиеттің болмысы мен бітімін, әдеби шығарманың сыры мен сипатын, әдеби дамудың мағынасы мен мәнін байыпьтайды. Әдебиеттің өзіне тән ерекшелігін оның қоғамдық қызметін, көркем шығарманы талдаудың прициптері мен методикасын, әдеби жанрлар мен оның түрлерін, өлең жүйелерін, тіл мен стиль, әдеби ағым мен көркемдік әдіс меселелерін түп-түгел тек әдебиет теориясыан ғана танып-біле алады. Әдебиет сыны - әдебиеттану ғылымының негізгі салаларының бірі. Сын әдебиеттің айнасы. Көркем әдебиет өзінің қандай күйде екенін сыны арқылы ғана көре алады. «Сын - әдебиеттің өзін-өзі тану құралы» (Белинский). Әдеби сын көркем әдебиет пен бірге пайда болып, онымен бірге дамиды. Әдебиеттің ілгерілеуіне алғышарттар, жағдайлар жасап, жақсысын асырып, жаманына шырылдап, ылғи да басы-қасында бәйек болып жүретін» де осы сын. Әдебиет туралы ғылымның жоғарыда аталған негізгі үш саласы (теориясы, тарихы, сыны) өзара тығыз бірлікте болады. Әдебиттану ғылымның негізгі салаларымен бірге жанама тараулары да бар. Текстология, историография, библиография.
Әдебиет - өнердің бір түрі, сөз өнері дедік. Ендеше оны жасаушы кім? Суреткер кім? Талант табиғаты деген не ? Әдеби талант дегн нәрсе – олдан жасалмайтын, өзіңде жоқ болса, өзгеден қарызға алу мүмкін емс нәрсе! Талант атаулы қашаннан халық құрметіне, сүйіспеншілігіне бөленген. Ата-бабамыз өнер иесі, ақын, әншісін айрықша қадір тұтқан. Суреткер болу үшін адамға тума қабілет, табиғи дарын қажет керек екені белгілі. Қадыр Мырзалиев. Айтамыз біздер ақын деп, Ақынды шоқ боп маздаған, Ақынға керке ақыл көп, Асаулық керек аздаған. Талант табиғатына тән еркешеліктер. 1-ден сезім. Нәзік сезімталдық. Өзін қоршаған өмірден айрықша әсер алып, көз алдындағы құбылыстарды ерекше сезіну, нәзік түйсіну, көрген-білгенінен бейтарап қала алмай тебіреніп, толғану бәрінен бұрын ақынға тән қасиет. 2-ден. Бақылау. Жіті бақылағыштық. Нәзік сезім көреген , дәл бақылаумен ұштасып жатады. Көрмесе сезім қайдан пайда болады. 3-ден, қиял. Творчестволық фантазия. Бақылап білген, сезген шындығын кең өріске шығаратын творчстволық қиял. Ойдан шығара білушілік. Жалпы ойдан шығару жоқ жерде әдеби шығарма болуы мүмкін емес. 4-ден. Интуиция. Өлең жазу – есеп шығару емес. Өлең – ішкі терең, табиғи тербелістің, тебіреністің нәтижесі. 5-ден, өмірбаян. Ғұмырнама. Тәжірибе молдығы. Өмірде көрген-білгені, ұққан-түйгені көп адамның таланты да күшті мықты. «Өмірі мазмұнды кісінің творчествосы да мазмұнды» деп Ибсен біліп айтқан. 6-дан, парасат. Сананың саралығы. Құр сезім, интуицияменұзаққа шырқау мүмкін емес. Шындықтың парқын білетін сарабдал сана, мол парасат керек. 7-ден, шеберлік. Нағыз шаман суреткерге тән кәсіби шеберлік болмаған жерде суреткерлік даналық та жоқ. Даналық еңбек сүйгіштік. Талант – бәрінен бұрын еңбек. Өнердегі шын шеберлікке апарар жол – шыдамды еңбек. 8-ден, шабыт. Шалқыған шабыт болмайынша, шеберліктен де ештеңе шықпайды. Адам биік мақсатқа, асыл мұратқа іс жүзіндегі шабытты еңбек арқылы ғана жетпек. Талант табиғатынан жоғарыда аталған ерекшеліктерге назар аударуға болады. Суреткер белгілі бір қоғамда өмір сүреді, сондықтан оның шығар-да да белгілі қоғамдық мән және мазмұн бар. Мыс, өзіміздің Абай, Махамбет, Мағжан – бәрі ең алдымен өз дәуірінің ұлы, өз ортасы, өз халқының рухани тірегі, жалынды жаршысы болған таланттар. Бұлардың асыл мұраты – халық қамы, ұлт мүддесі. № 2дәріс. Тақырыбы: Көркем шығарма жүктеу/скачать 1.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|