Мал шаруашылығы терминдерінің орысша казақша сөздігі (оқу құралы) русско казахский словарь терминов по животноводству
жүктеу/скачать 296.5 Kb.
|
| МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ТЕРМИНДЕРІНІҢ
ОРЫСША – КАЗАҚША СӨЗДІГІ (оқу құралы) РУССКО – КАЗАХСКИЙ СЛОВАРЬ ТЕРМИНОВ ПО ЖИВОТНОВОДСТВУ (учебное пособие) Астана 2011
Бұл сөздік мал шаруашылығымен айналысатын фермерлерге, әр түрлі меншіктегі шаруашылықтардың басшылары мен мамандарына, сондай-ақ жалпы қажет етуші оқырманға арналады. УДК 811. 161.1+512.122(038):636 ББК 81.2 (Рус-Қаз) – 4:46.0 УДК 636.2 ББК 46.0 I - 84 ISBN 978-601-7344-34-4 А Аборт – түcік тастау, іш тастау Абсолютная величина – шектік шама Абсолютный прирост – абсолюттік өсім Абсцесс –іріңді ісік жара, бітеу жара Авансированное кормление - үстемелеп азықтандыру Автокормушка – автоастау Автоматизация – автоматтандыру Аграрная кредитная корпорация (АКК)– аграрлық несиелік корпорация Агропромышленный комплекс (АПК) – агроөнеркәсіптік кешен (АӨК) Агрообслуживание – агрономиялық қамту (қызмет көрсету) Агрообъединение – аграрлық бірлестік Адаптация – бейімделу, дағдылану, көндігу Аденома – уытсыз ісік Администрация – әкімшілік Акт – әкті Акклиматизация – жерсіну, көндігу, үйрену, климатқа бейімделу Акушество – жыныс мүшелерін зерттейтін ғылым Акционерное общество – акционерлік қоғам Амбар – қамба, қойма Аминокислота – амин қышқылы Анализ – саралау, талдау Аорта – қолқа Аппендикс – соқыр ішек Аппетит – тәбет Апробация – апробация, мақұлдау, қабылдау. Мал тұқымын бағалап қабылдау. Апробирование – апробация жасау, сынақтан өткізу, құндылығын анықтау Ареал – аймақ, өлке Аренда – жалға алу, жалдау Артерия – күре тамыры Аритмия – жүрек соғысының ретсіздігі Аскарида – паразиттік жолмен тіршілік ететін жұмыр құрт Астения – ағзаның әлсіреуі Асфиксия – тұншығу Атония – әлсіреу, босаңсу Атрофия – жансыздану Аукцион – аукцион Б Бактерия – бактерия Бактериальная закваска – бактериялық ашытқы Барда – барда, қойыртпақ (арақ, сыра қайнатылғанда шығып қалатын қойыртпақ) Башня – мұнара Бахчевые культуры – бақша дақылдары Бедренец – балбырауын, шөптесін көп жылдық өсімдік Бедренная кость – ортан жілік Бедро – сан, жая, бөксе, жамбас Бекмания – субидайық, шөптесін көп жылдық өсімдік Белена – меңдуана, улы арамшөп Белковые корма – ақуызды жемшөп Белок – ақуыз Белоус – нардус, көп жылдық шөптесін өсімдік Беременность – буаздық Берцовая кость – асықты жілік, сан жілік Бесплодие животных – малдардың бедеулігі Бесполый – жыныссыз, жыныс мүшелерісіз Бесполое размножение – жыныссыз көбею Беспородный – тұқымсыз Бесприбыльный – түсімсіз, пайдасыз, тиімсіз Бешенство – құтыру Бизон – жабайы бұқа Биологические особенности – биологиялық ерекшеліктер Биологическая полноценность – биологиялық толыққұндылық Бирка – сырға Блеск – жылтыр Близнецы – егіз Благополучно – сәтті Блоха – бүрге Боб – ірі бұршақ, бұршақбас Бобовые – бұршақ тұқымдастар, бұршақ дәнділер Богара – қырлы жерге өскен дақыл Богомол – дәуіт, көк шегіртке Бодать – сүзу Бойня – қасапхана, мал соятын орын Бокс – бокс, бір жағы қоршалған мал ұстайтын орын Болезни конечностей – тұяқ аурулары Болезнь – ауру, кесел, дерт Болтушка – быламық , қойыртпақ, суға араластырылған жем Большой круг кровообращения – қан айналу жолының үлкен шеңбері Бонитировка – бонитировкалау, бағалау, баға беріп іріктеу Борщевик – аю балдырған Ботва – пәлек, сабақ, жапырақ. Тамыр-түйнек жемісті дақылдардың жер үсті бөлігі Браковать – жарамсыздыққа шығару, бракқа шығару Бригада – бригада Бригадир – бригадир Брожение – ашу Бронхи – кеңірдек тамыры Бронхит – тыныс жолының кілегейлі қабатының қабынуы Брусника – ит бүлдірген Брызжейка – шажырқай. Малдың ішек шарбы майы Брюква – тарна, тамыр жемісті өсімдік түрі Брюшина – көкшандыр Брюшко – қарын, құрсақ Брюшная полость – құрсақ қуысы Бугай – бұқа Буйвол – енеке, жабайы сиыр түрі Бутонизация – түйнектеу, бүрлену Бык-производитель – өңдіруші бұқа Быки препотентные – препотентті бұқалар. Кез-келген табын өнімін арттырушы, ерекше тұқым қуалау қасиеті бар мал Быки-улучшатели – жақсартушы бұқалар Бычок – өгізше, бұқашық (баспақ, еркек бұзау, тана, тайынша,) В Вагина искусственная – жасанды қынап Вагинит – қынаптың қабынуы Вакцина – вакцина Валовая энергия – жалпы энергия Валовый доход – жалпы табыс, барлығы Вариация – вариация, түр (бір нәрсенің түрінің өзгеруі) Василек синий – көк кекіре Вводное скрещивание («прилитие» крови) - кіріспе будандастыру (қан жаңарту) Вегетативная нервная система – вегетативтік жүйке жүйесі Вегетативное размножение – жыныс мүшесіз өсіп-өну түрі, өзінен көбею Ведомость – ведомос Вейник – өлең шөп Вена – көктамыр, күре тамыр Венозная кровь – күре тамыр қаны Вентилировать – желдету, ауаны алмастыру Венчик цветка – гүл күлтесі Верба – қызыл тал, қызыл тал бұтағы Верхнее веко – көз қабағы Вес – салмақ Весы – таразы Вероника – бөдене шөп Вероятность – мүмкіндік, ықтималдық Ветврач – мал дәрігері Ветеринарные санитарно-профилактические мероприятия – ветеринарлық алдын-ала сақтау шаралары Ветка – бұтақ Ветлечебница – мал емханасы Веточный корм – бұтақты азық Ветпомощь – мал дәрігерлік көмек Ветровая эрозия – жел эрозиясы Ветряк – жел диірмен Взвешивание – өлшеу Вздох – дем алу, ауаны ішке тарту Вздутие живота – іштін кебуі Взрослый скот – сақа мал, ересек мал Вибрионы – вибриондар, бактерия түрі Видоизменение – түр өзгерту Визуальный – көзбен шолу, байқау, қарау Вика – сиыр жоңышқа, бұршақ тұқымдас дақыл Вирус – вирус, жұқпалы ауруды қоздырушы микроб Витамины – дәрумендер, биологиялық белсенді зат Вкус – дәм, татым Влага – ылғал, азық құрамындағы су мөлшері Влажность воздуха – ауа ылғалдылығы Влагалище – қынап, аналық жыныс безінің кіріс бөлігі Влагалищное зеркало – қынап айнасы Владелец животного – малдың иесі Внематочная беременность – жатырдан тыс буазддылық, желбуаз. Ұрық жатырдан тыс бітеді Внешняя среда – сыртқы орта Внутренность – ішек-қарын Внутриутробное развитие – құрсақ ішінде даму Водоем – суқойма, суат Водопой – суат Водная эрозия – су эрозиясы Водоснабжение – сумен жабдықтау, қамтамасыз ету Водоросли – балдырлар Водянистый – сулы Водянка – шемен Возбудимый – қозғыш Возбудитель – қоздырғы Возбудитель болезни – ауруды қоздырушы Возбуждение животного – малдың жыныстық қозуы Воздух – ауа Воздухопровод – ауа құбыры Вознаграждение – сыйақы Вол – өгіз Волосяной покров – мал түгі Вольная случка – ерікті қашыру Воспаление – қабыну Воспаление матки –жатыр қабынуы Воспалительная опухоль – қабынған ісік Воспроизводство – өндіріс Воспроизводсво стада – табынды ұдайы өсіру Воспроизводительное скрещивание – өндірістік будандастыру Восстановление способности к оплодотворению – төл көтеру қабілетін қалыпына келтіру Вредитель – зиянкес Врожденный – туа біткен, іштей пайда болған Всасывание – сорылу, сіңірілу Всего – барлығы Всесезонность – бармаусымдық Вспашка – жер жырту Вторая сигнальная система – екінші түйсік жүйесі Выбраковка – бракқа шығару, брактау Выбрасывание метелки – шашақтану, өсімдіктің өсіп-өну фазасы Вывих – шығып кету Выводка животных – малды ортаға алып шығару Выгон – өріс Выгул – жаю, серуендету Выделка – өндіру, теріні өңдеу Выделенная шкура – иленген тері, былғары Выдоить – сауып алу Выдох – дем алу Выжигание на рогах – мүйізге күйдіріп белгі салу Выкидыш – іш тастау Вылизать – жалау Вылинять – түлеу Вымя – желін Выносливость – шыдамдылық, төзімділік, көнбістік Вынужденный убой скота – малды лажсыздан сою Выпадение матки – жатырдың түсуі Выпаивание – сүт беру, сүт беріп асырау Выпаривание – булау Выпаивание – суару Выпас – мал жаю, жайылым, өріс Выранжировка - іріктеу Выращивание – мал өсіру, жетілдіру, асырау Выросток – бірінші рет түлегеннен кейін алынған бұзау терісі Выставка животных – мал көрмесі Вытяжной шкаф – улы ауаны соратын шкаф Вялый – енжар, солғын Вяленый – кептірген, қақтаған Г Габитус – габитус, сыртқы морфологиялық белгілер жиынтығымен анықталатын малдың сыртқы түрі Газообмен – газ алмасу Газообразный – газ тәрізді Галактоза – галактоза, қанттың түрі Галогены – галогендер Гамета – гамета, хромосомалардың жалпы жиынтығынан тұратын аталық және аналық жыныс клеткасы Гаметогенез – гаметогенез, жыныс клеткаларының өсіп-өну құбылысы Гаур – гаур, жабайы бұқа Гаял – гаял, жабайы бұқа Гвоздика – қалампыр, бір және көп жылдық дақыл Гектар – гектар Гематома – қанды ісік Гематология – қан зерттеу ілімі Гемоглобин – гемоглобин, қанның бояушы заты Гемолиз – гемолиз, эритроциттің ыдырауы, гемоглобиннің плазмаға шығуы Гемофилия – гемофилия, қан ұюының нашарлауынан қанның тоқтамауы Ген – ген, тұқым қуалаушылықтың алғашқы нышаны Генеалогия – шежіре, ата-тегінің тарихы Генеалогическая линия – генеалогиялық із, бір аталық асыл тұқымды еркек малдың ұрпақтарының жиынтығы Генетика – генетика Генетические аномалии – генетикалық аномалиялар, ұрпақтан-ұрпаққа тарайтын тұқым қуалаушы кемістіктер Генетическая информация – генетикалық ақпарат Генетическая карта – генетикалық карта, хромосомның бойында гендердің орналасқан орнын суретте көрсету Генетический код – генетикалық код Генетическая корреляция – генетикалық корреляция Геном – геном, жыныс клеткасындағы гендер жинағы Генотип – генотип, ағзадағы хромосомдарда орналасқан гендер жинағы Генная инженерия – ген инженериясы Генная мутация – гендік мутациялар Гербициды – гербицидтер, арамшөптермен күресу үшін пайдаланылатын химиялық зат Гермафродит – қос жынысты Герметизация – қымтау, бітеу Герметики – қымтауыш заттар Герметичный – герметикалық, ауа өтпейтін Гетерогенный – әртектілік Гетерозис – гетерозис, будан күші Гибрид – будан Гибридизация – будандастыру Гигиена – тазалық Гидролиз – гидролиз, тұздарды химиялық жолмен судан ажырату Гипертрофия – гипертрофия, ауру салдарынан бір мүшенің шамадан тыс ұлғаюы Гиподерма – гиподерма, кутикуланың астында орналасқан эктодермалды жапқан эпителии Гипоксия – гипоксия, ткандерде оттегі мөлшерінің азайып, жетіспеуі Гистология – гистология, ұлпалардың құрылысын зерттейтін ғылым Гистологическое строение – гистологиялық құрылыс Глаз – көз Глазница – көз шарасы Гланды – гланда, таңдай бездері, желбегейі Глобулины – глобулиндер, ағзаның иммундық қасиетін анықтайтын белок Глотка – жұтқыншақ Глюкоза – глюкоза, моносахарид, тірі жасушадағы негізгі энергия көзі Гнить – шіру, бұзылу, іріп-шіру Гноиться – іріңдеу Говядина – сиыр еті Голень – сирақ, жіліншік Голова - бас Головной мозг – бас миы Голод – ашығу, аштық Горицвет – жалынгүл Гормон – гормон, биологиялық белсенді қосылыс Горох – ас бұршақ Гортань – көмей Гранулированные корма – түйіршіктелген азық Гречиха – қарақұмық Грубая конституция – дөрекі дене бітім Грубые корма – ірі азық Грудь – кеуде, көкірек, төс Группа – топ Группировка – топтау Грязелечение – балшықпен емдеу Губа – ерін Гурт – гурт, табын Гуртоправ – табыншы Д Давление – қысым, қан қысымы Дата – күн Двенадцатиперстная кишка – он екі елі шек Двор – аула, албар, қора Двуполый – қос жынысты Дезинфецирующие вещества – залалсыздандыратын зат Дезоксирибонуклеиновая кислота – дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) Декада – онкүндік Делеция –делеция. Хромосомның орталық бөлігінің жоғалуы Денервация – денервация, нервті қию, үзу Денник – өжіре День – тәулік Деградация – азу, тозу, құлдырау Дегустация – дәмін айыру Дезинсекция – улау Дезинфекция – індетсіздендіру, уытсыздандыру Декада – онкүндік Дератизация – дератизация, зиянды жәндіктерді құрту Деревня – ауыл Дефект –ақау, кемістік Дефекация – нәжісті шығару Джайляу – жайлау Диагноз – диагноз, мал ауруын анықтау Диагностика – диагноз қою Диагностические исследования - диагностикалық зерттеулер Дикий – жабайы Диспансеризация – диспансерлеу, мал ауруларының алдын-алушы мал дәрігерлік шаралар Диспноэ – ентігу, демігу Диурез –диурез, зәр бөлінудің күшеюі Диффузия – диффузия, араласу, сіңу Длинноногий – сирақтары ұзын, аяқтары ұзын Добавка – үстеме, қоспа (мал азығына) Доение – сауу Доза – доза, мөлшер Дозировка – дозалау Доильная машина – сауу машинасы Дойная корова – сауынды сиыр Доля – үлес, пай Доминантный – доминантты, үстемелік Доминирование – басымдылық, үстемелік Донник – түйе жоңышқа Доращивание – жетілдіру Дочерние организации – еңшілес ұйым Дохлый – өлген мал Доход – пайда, кіріс, түсім Доярка – сауыншы Дробилка – уатқыш, үгіткіш, ұсатқыш Дробление – үгіту, ұсату, ұнтақтау, жармалау, уату Дробленка – жарма дән Дрожжи – ашытқы Дыхание – тыныс, дем Е Единица – бірлік Единоутробный – кіндіктес, бір аналықтың әртүрлі аталықтың ұрпағы Единство – біртұтастық Едкий – улы, күйдіретін зат Ежа сборная – кәдімгі тарғақшөп Ежегодный – жыл сайын Ежегодник – жылнама Ежемесячно – әр ай сайын Еженедельно – әр апта сайын Естественный – табиғи Естественный отбор – табиғи сұрыптау Ж Жабрица – тырнашөп Жажда – шөлдеу, сусау Жара – аптап ыстық Жароустойчивость – ыстыққа төзімділік Жасмин – ақтамақ гүл Жатва – егін ору мерзімі, астық жинау науқаны Жатка – орақ, егін оратын машина Жвачные животные – күйіс қайыратын малдар Жевание – шайнау, күйсеу Железы – бездер Железы подчелюстные – алқым бездері Желтое тело – сары денешік Желток – жұмыртқаның сары уызы Желтушник – ақбас-қурай, арамшөп Желудок – асқазан Желудочек сердца – жүрек қарыншасы Желудочно-кишечный тракт – асқазан-ішек жолы Желудочный зонд – өңеш түтікшесі Желудочный сок – асқазан сөлі Жельчный проток – өт жолы Жельчный пузырь – өт қалтасы Желчь - өт Жернов – диірментас Живая вакцина – тірі вакцина Живая масса – тірі салмақ Живот – іш, қарын Животновод – малшы, мал өсіруші, мал маманы Животноводство – мал шаруашылығы Животное – мал, жануар Животное в охоте - күйіті келген мал Жизнедеятельность – тіршілік әрекеті, өмір әрекеті Жизнеспособность – өміршендік Жилистый – сіңірлі, тамырлы Жир – май немесе липид Жир костный – сүйек майы Жир подкожный – тері асты майы Жир рыбий – балық майы Жирность – майлылық, семіздік Жирность молока – сүттің майлылығы Жиромер – май өлшейтін құрал Житняк – бидайық тұқымдас мал азығы, еркек шөп Жмых – күнжара Жмыходробилка – күнжара уатқыш Жом – сығынды, қыспақ (қант қызылшасы өндірісінің қалдығы, көмірсулы азық) Жомосушилка – сығынды кептіргіш Журнал – жорнал З Забеловка – сойылған мал терісін жартылай түсіру Заболевание – ауырып қалу, ауруға шалдығу Заболевание легких – өкпе ауруы Завод – зауыт Завоз – тасу, тасып жеткізу, тасып әкелу Заворот кишок – ішектің түйілуі, ішектің бұралып қалуы Завязь – түйін Заглоточный – жұтқыншақтың ар жағы Заглоточный нерв – жұтқыншақ жүйке тамыры Загон – қаша, қоршама Загонная пастьба – қоршаулы өрісте бағу Загородка – дуал, қоршау Заготовитель – дайындаушы, жинақтаушы Заготовка - дайындама Заготпункт – дайындау пункті Заграждение – шарбақ Заграница – шетел Загрысть – шайнап тастау, кеміру Загрязнение – ластану, былғану Задаток – кепілдеме Задержка – бөгеу, кідірту, тоқтату Задержание последа – шудың түспей қалуы Задняя кишка – артқы ішек Задняя нога – артқы аяқ Заем – заем Заживление – жазыла бастау, жараның біте бастауы Залив - шығанақ Заинтересованность – мүдделілік, қызығушылық таныту Заказ – тапсырыс Закат – күннің батуы Закваска – ашытқы, ұйытқы Заключение – тұжырым, тұжырымдама, ұйғарым Закон – заң Закрома – қамба, қойма жүктеу/скачать 296.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|