Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы
жүктеу/скачать 0.78 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАУЛЫ ЕТЕДІ
- Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама 1. Бағдарламаның паспорты
- 3. Ағымдағы ахуалды талдау 3.1. Саланың қазіргі жай-күйін бағалау
- 3.2. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану
- 3.3 Күшті және әлсіз жақтары
- Жеңіл өнеркәсіптің жай-күйін SWOT-талдау
- 3.4 Сандық және сапалық сипаттамалар
- Қазақстан Республикасындағы тоқыма өнімдерін өндіру көлемі
- Қазақстан Республикасындағы тігін өнімін өндіру көлемі
| Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 1003 Қаулысы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысыменбекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының 9-тармағын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К. Мәсімов Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 1003 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама 1. Бағдарламаның паспорты Ескерту. 1-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 29.11.2013 № 1285 қаулысымен. Атауы Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті
Әзірлеу үшін негіздеме Қазақстан Республикасы Президентінің «Нұр Отан» ХДП-ның 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезінде берген тапсырмасы; Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 2 маусымдағы № 326 өкімімен бекітілген Қазақстан Республикасы Президентінің «Нұр Отан» ХДП-ның 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезінде берген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары; Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссияның 2009 жылғы 1 маусымдағы отырысының хаттамасы; Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама Жауапты орындаушы Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Мақсаты Әлеуметтік тиімділігін күшейте отырып, ұзақ мерзімді кезеңде жеңіл өнеркәсіпті әртараптандыруды қамтамасыз ету және оның өнімдерінің бәсекеге қабілеттігін арттыру Міндеті Шикізатты қайта өңдеу, қосылған құны жоғары және оны сыртқы нарықтарға шығару перспективасы бар өнім өндірісі есебінен ішкі нарық қажеттілігін қанағаттандыру, сондай-ақ еңбекке қабілетті халықты жұмыспен қамтамасыз ету жолымен әлеуметтік шиеленісті төмендету Іске асыру мерзімі 2010-2014 жылдар Қаржыландыру көлемі Қаржыландыру көздері Даму институттарының
Нысаналы 1. 2014 жылы жеңіл өнеркәсіптегі жалпы индикаторлар қосылған құнды 2008 жылғы деңгейге шаққанда нақты мәнде кемінде 9 %-ға ұлғайту. 2. Дайын өнімдер экспортын 2008 жылғы деңгейге шаққанда 2,5 есеге ұлғайту. 3. Жеңіл өнеркәсіптегі еңбек өнiмдiлiгiн 2008 жылғы деңгейге шаққанда нақты мәнде 1,5 есеге ұлғайту. 2. Кіріспе Қазақстан Республикасында жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 2 маусымдағы № 326 өкімімен бекітілген Қазақстан Республикасы Президентінің «Нұр Отан» ХДП-ның 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезінде берген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің іс-шаралар жоспарын бекіту бойынша 2009 жылғы 17 маусымдағы № 22-14/3853, 001-319 тапсырмасына, Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссияның 2009 жылғы 1 маусымдағы отырысының хаттамасына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 985 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаға (бұдан әрі - ҮИИДМБ) сәйкес әзірленді. Бағдарлама жеңіл өнеркәсіптің жоғары сапалы және кең ассортименттегі бәсекеге қабілетті тұтыну тауарларын өндіруді дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарын іс жүзінде іске асыру кезеңі болып табылады. Алдағы кезеңде саланы дамытудың негізгі бағыттары тоқыма, тігін, былғары және аяқ киім өнеркәсібінде жергілікті шикізатты (мақта, жүн, былғары) қайта өңдеу бойынша өндірісті жаңғырту және әртараптандыру үшін ынталандыру жасаумен байланысты. Бағдарламаны әзірлеу саланы реформалау және орнықты, теңдестірілген өсімді қамтамасыз ету бойынша мемлекет қабылдайтын шаралардың дәйекті жалғасы болып табылады. 3. Ағымдағы ахуалды талдау 3.1. Саланың қазіргі жай-күйін бағалау Кез келген елдің жеңіл өнеркәсібі - бұл экономиканың аса маңызды көп бейінді және инновациялық тартымды секторы. Тұтыну деңгейі бойынша жеңіл өнеркәсіп азық-түлік тауарларынан кейін екінші орында тұр, бұл оның маңыздылығын білдіреді. Жеңіл өнеркәсіптің экономикалық және стратегиялық қауіпсіздікті, еңбекке қабілетті халықты жұмыспен қамтуды және оның өмір сүру деңгейін жаңа геосаяси жағдайларға көтеруді қамтамасыз етудегі маңызды ролін ескере отырып, әлемнің ірі елдері саланы дамытуға айрықша назар аударады және оған айтарлықтай инвестициялық қолдау көрсетеді. Тұтыну секторы тауарларының әлемдік өндірісінде еңбекті нақты бөлу қолданылады. Олардың бірі шикізатты сатады, екіншісі қайта өңдейді, үшіншісі түпкі өнімді өндіреді, төртіншісі сатады. Осыны ескере отырып, бұл үдерістегі басымдықтарды айқындау қажет, осының негізінде нарықтық перспективасы бар жобаларға және ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін жобаларға салынуы тиіс тиімді даму матрицасы пайда болады. Бүгінде Қазақстанның жеңіл өнеркәсібіндегі кәсіпорындардың 80%-ы шағын және орта бизнес субъектілері болып табылады, бұл ретте шамамен сала кәсіпорындарының шамамен 80%-ы жүктемелігі 30 - 40 %-ды құрайтын ескірген жабдықтармен жарақталған. Саланы дамытудың жалпы үрдісі ел өнеркәсібі көлеміндегі оның үлесінің төмендеуімен сипатталады, бұл жұмыс орындарының қысқаруына, ішкі нарықтан отандық тауар өндірушілерді шетелдік өндірушілердің тықсыруына әкеледі, бұл апатты сипат алды. Халықты жұмыспен қамту мәселесі жіті орында тұр. Егер 2005 жылы жеңіл өнеркәсіпте жұмыс істейтіндердің саны 20,0 мың адам болса, 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ол 13,7 мың адамға дейін азайды, бұл әлеуметтік шиеленістің өсуімен шарттасады. Жеңіл өнеркәсіп технологиялық жағынан аграрлық сектормен барынша байланысты екенін ескерсек, оның дамуы елеулі түрде ауыл шаруашылығы өндірісінің маңызды бағыттарын қалпына келтіруге және дамытуға ықпал ететін болады, осының арқасында ел ішіндегі төлем қабілеті сұранысы мен ішкі нарықтың сыйымдылығы артады. Бұл мәселелерді шешу қазақстандық өндірушіні қорғау, контрафакт және контрабандалық өнімге қарсы күрес, субсидияларды, лизинг схемаларын, инвестициялық қорларды пайдалану, мемлекеттік-жеке әріптестікті дамыту бойынша шараларды іске асыру негізінде мемлекеттің тікелей қатысуымен жүзеге асырылады. Жеңіл өнеркәсіптегі ахуалды сипаттайтын созылмалы дағдарыс өндірісі көлемінің құлдырауымен жалғасады. Тек 2005 - 2009 жылдар кезеңінде республика өнеркәсібінің құрылымындағы сала үлесі 2,2 %-дан 0,8 %-ға төмендеді, бұл ретте ішкі жалпы өнімдегі өнеркәсіп үлесі 2005 жылғы 0,62 %-дан, 2008 жылғы 0,27 %-ға дейін төмендеді. 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша елдің жеңіл өнеркәсібінде 1591 кәсіпорын тіркелген, олардың 526-ы белсенді жұмыс істейді, оның ішінде 449-ы шағын, 60-ы орта және 17-сі ірі кәсіпорын. Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың жалпы саны ішінде 54%-ы киім өндірісі кәсіпорындары, 31%-ы тоқыма және тігін өнеркәсібі кәсіпорындары (киімнен басқа, тоқыма және тігін бұйымдарын өндіретін) болса, былғары және аяқ киім өндірісі кәсіпорындары 9%-ды, былғары мен теріден жасалған киім өндірісі - 6%-ды құрайды (1 - сурет). 
2006 жылдан бастап жеңіл өнеркәсіп өнімі экспортының өсу серпіні байқалады. Егер 2006 жылы экспорт 63 млрд. теңгені құраса, 2008 жылы ол 82 млрд. теңгеге ұлғайған. 2009 жылы экспорт көрсеткішінің алдыңғы жылдармен салыстырғанда 22%-ға құлдырауы байқалады, бұл әлемдік экономикалық дағдарысы салдарынан тауардың бұл түріне сұраныстың азаюымен байланысты болып отыр, бұл ретте экспорт үлесінің 90 %-ға дейін көлемін шикізат (шитті мақта, жүн, ірі қара мал және ұсақ мал терісі) құрайды. Импорт көрсеткішінде өсімнің де, құлдыраудың да серпіні байқалып отыр. Егер 2006 жылы импорт 27 млрд. теңге болса, 2007 жылы импорт 37 млрд. теңгеге дейін өсті. Сондай-ақ, егер 2008 жылы импорт 29 млрд. теңгені құраса, 2009 жылы ол 56%-ға өсті, бұл ретте ұлғаю сырт киім, сондай-ақ киімге және басқа да дайын бұйымдарға сұраныстың 50 %-ға ұлғаюымен байланысты болып отыр (4-сурет). 
2007 жылдан бастап өнеркәсіп өндірісінің көлемі құлдырап барады. Егер 2007 жылы көлем 31,1 млрд. теңгені құраса, 2008 жылы 11%-ға құлдырау байқалып, 2009 жылы бұл көрсеткіш 27,9 млрд. теңгені құрады. 3.2. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану Жаhандық ақпараттық кеңістікті пайдаланусыз, әлемдік ақпараттық ресурстарға қол жеткізусіз, персоналға тиімді хабарлаусыз, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі - АКТ) негізіндегі персоналдың өзара іс-қимылынсыз қазіргі заманғы экономикалық табысты кәсіпорын құру мүмкін емес. Ақпаратты тауарға айналдыратын фактор ретінде ақпарат пен білім нарығы кеңінен, оның ішінде өндірісте пайдаланылады. Қазіргі кезде жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары «зияткерлік» деп аталатын жабдықты қолданады, ол технологиялық үдерістердің мүмкіндіктерін пайдалана отырып, өтіп жатқан өндірістік үдеріс туралы толық ақпаратты ұсынады. Сондай-ақ әзірлеу мерзімін елеулі түрде қысқартуға және жаңа үлгілерді енгізуге, өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін киімді автоматтандырылған жобалау жүйесі (бұдан - киімді АЖЖ) енгізілді. Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарында ІТ-қызметтерді дамыту стратегиясы қолданыстағы бизнес-үдерістерді автоматтандыру деңгейін жоғарылату бойынша, өнімділікті арттыру, сапаны басқару жүйесін енгізу және жоспарлауды оңтайландыру бойынша бизнестің міндеттерін тиімді шешуді тұспалдайды. Саланың әр түрлі сегменттерінде 34 %-дан 67 %-ға дейін ІТ-қызметтердің басшылары ұсынымдарды, инвестициялар негіздемелерін әзірлеу үшін сарапшылар ретінде тартылады және 7 - 14% жағдайында олар кәсіпорынды басқаруға қатысады. Дегенмен, сала кәсіпорындарының айтарлықтай үлесі ІТ-қызметтердің төменгі мәртебесі деңгейінде (қызмет түріне байланысты 22 %-дан 54 %-ға дейін), бұл ретте кәсіпорындардың тек 7 %-ында ІТ-қызметтердің мәртебесі ортадан төмен ретінде сипатталады. Тұтас алғанда ұсынылған деректер сала кәсіпорындарындағы ІТ-қызметтерді пайдалану деңгейін жеткілікті түрде дамымаған ретінде сипаттайды. 3.3 Күшті және әлсіз жақтары Жеңіл өнеркәсіпті дамыту үшін Қазақстан жеткілікті әлеуетке ие, республикада қолайлы факторлар мен алғышарттар бар. Бұл ретте саланың жай-күйін талдау оның күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін айқындауға мүмкіндік берді (№ 1 кесте). Жеңіл өнеркәсіптің жай-күйін SWOT-талдау № 1 кесте
3.4 Сандық және сапалық сипаттамалар Экономикалық қызмет түрлерінің мемлекеттік жіктеуішіне сәйкес Қазақстан Республикасының жеңіл өнеркәсібі экономикалық қызметтің үш түрімен - тоқыма бұйымдары өндірісі, киім өндірісі, былғары өндірісі және оған жататын өнімдер мен 14 кіші түрі ұсынылды. Мата, киім, аяқ киім, трикотаж, шұлық-ұйық және тері бұйымдары, бас киімдер өндірісімен қатар шығарылатын өнімдер құрылымында мақта талшығы өндірісінің, әлеуметті ведомстволарға арналған заттай мүліктің үлестік салмағы жоғары. Сала сонымен қатар халықтың медициналық мақсаттағы бұйымдарға, шаруашылық жүргізуші субъектілердің арнайы, жұмыс киімдері мен аяқ киімдерге, жеке қорғау құралдарына қажеттілігін қамтамасыз етеді. Саланың ерекшеліктірінің арасынан салынған қаражаттың тез және барынша тиімді қайтарымын, әйел еңбегін дәстүрлі пайдалануды, жоғары әлеуметтік маңызын атап айтуға болады. 3.4.1 Тоқыма өнеркәсібі иіру, тоқу және өңдеу өндірістеріне бөлінеді. 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республиканың тоқыма өнеркәсібінде 497 кәсіпорын тіркелген, олардың белсенді жұмыс істеп тұрғаны 155 кәсіпорын, оның ішінде 12-сі ірі, 24-і орта және 119-ы шағын кәсіпорын. Оларда 7200 адам жұмыс істейді. Дәстүрлі мақта өсіру Оңтүстік Қазақстан облысында (бұдан әрі - ОҚО) жүзеге асырылады, осыған байланысты мақта өңдейтін кәсіпорындар нақ осы жерге шоғырланған, бұдан басқа табиғи тоқыма талшықтары ішінде мақта талшығы елдегі өндіріс көлемі бойынша ең үлкен топты құрайды. Бүгінгі күні тоқыма өнеркәсібінің ең ірі кәсіпорындарына жылына 18,8 мың тонна мақта талшығын өңдейтін «Textiles.kz» корпорациясы («Ютекс» акционерлік қоғамы (бұдан әрі - АҚ)/ «Меланж» АҚ), «South Textiline.kz» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (ОҚО) сияқтылар жатады. Компанияларда отандық шикізатты пайдалана отырып, 100% мақта-мата иірімжібі, қатқыл және дайын мақта-матадан тұратын бәсекеге қабілетті өнім шығаратын «Rieter», «Benninger», «LTG Air Engineering» (Швейцария); «Dornier», «Thies Monforts» (Германия), «Savio» (Италия) сияқты белгілі фирмалардың жаңа жабдығы пайдаланылады. Қазақстан Республикасындағы тоқыма өнімдерін өндіру көлемі № 2 кесте
3.4.2 Тігін өнеркәсібі арнайы киімдерді, сырт киімдерді, іш киімдерді, киімдердің өзге де түрлері мен керек-жарақтарын, тері бұйымдарын, трикотаж бұйымдарды тігуді, сондай-ақ шұлық-ұйық бұйымдарын қамтиды. 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша тігін өнеркәсібінде 952 кәсіпорын тіркелген, олардың 329-ы белсенді жұмыс істейді, оның ішінде 4 ірі, 29 орташа және 296 шағын, оларда 5600 адам жұмыс істейді. Мемлекеттік қолдау шеңберінде 2005 жылы Оңтүстік Қазақстан облысында жалпы аумағы 200 гектарға жуық «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағы (бұдан әрі - АЭА) құрылды, оның негізгі мақсаты тоқыма және тігін өнеркәсібін дамыту үшін жағдай жасау, сондай-ақ қосылған құны жоғары бәсекеге қабілетті тауарлар өндіруге өту үшін алғышарттар болып табылады. Қазақстан Республикасындағы тігін өнімін өндіру көлемі № 3-кесте
3.4.3 Былғары, былғарыдан жасалған бұйымдар және аяқ киім өндірісі тауарлық былғары, ішік-үлбір бұйымдар мен аяқ киім өндірісін қамтиды. 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша былғары, былғарыдан жасалған бұйымдар және аяқ киім өндірісінде 142 кәсіпорын тіркелген, оның ішінде белсенді жұмыс істеп тұрғаны 42 кәсіпорын, соның ішінде 1 ірі, 7 орташа және 34 шағын кәсіпорындарда 900 адам жұмыс істейді. Былғары, былғарыдан жасалған бұйымдар және аяқ киім шығаратын ең ірі кәсіпорындарға: «Семей былғары-тері комбинаты» ЖШС, «Тыныс-V» ЖШС (Шығыс Қазақстан облысы), «Рудный былғары зауыты» ЖШС (Қостанай облысы), «Петропавл былғары зауыты» ЖШС (Солтүстік Қазақстан облысы), «Тараз былғары аяқ киім» ЖШС (Жамбыл облысы), «Гекко» ЖШС (Алматы қаласы.) жатады. жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|