Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегi банктерiнде және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарда касса операцияларын және банкноталарды

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 3 наурыздағы N 58 қаулысы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2001 жылғы 28 сәуірде тіркелді. Тіркеу N 1482.

      Ескерту: Қаулының атауына және 1-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005.12.12 N 156, 2008.11.28 N 94  Қаулыларымен.

      Қазақстан Республикасында касса операцияларын және қолма-қол ақша айналымын ұйымдастыруды жетiлдiру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
      1. Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегi банктерiнде және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарда касса операцияларын және банкноталарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау операцияларын жүргiзу ережесi (бұдан әрi - Ереже) бекiтiлсiн және Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелген күннен бастап он төрт күн өткеннен кейiн күшiне енгiзiлсiн.
      2. Осы қаулы бекiтiлген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегi банктерiнде касса операцияларын жүргізу ережесiн бекiту туралы" 1999 жылғы 15 қарашадағы N 394 қаулысының күшi жойылды деп танылсын.
      Ескерту: 2-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 12 желтоқсандағы N 156 қаулысымен.
      3. Қолма-қол ақшамен жұмыс жүргiзу басқармасы (Мәжитов Д.М.):
      1) Заң департаментiмен (Шәрiпов С.Б.) бiрлесiп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзу шараларын қабылдасын;
      2) Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап он күндiк мерзiмде осы қаулыны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің орталық аппаратының мүдделі бөлімшелеріне және аумақтық филиалдарына жіберсін;
      3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдарына осы қаулыны екінші деңгейдегі банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға жіберуге міндеттесін.
      Ескерту: 3-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 12 желтоқсандағы N 156 қаулысымен.
      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары М.Т.Құдышевке жүктелсін.    

      Ұлттық Банк

      Келісілген

      Қазақстан Республикасының
      Ішкі істер министрлігі
      Вице-Министрі
      2001 жылғы 3 наурыз

Қазақстан Республикасының   

      1. Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда касса операцияларын және банкноталарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау операцияларын жүргізу ережесі (бұдан әрі - Ереже) касса операцияларын және инкассация, банкноталарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау бойынша операцияларды жасау тәртібін, сондай-ақ қолма-қол ақшаны, басқа да құндылықтарды сақтау мен екінші деңгейдегі банктерде, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда, олардың Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (бұдан әрі - Ұлттық Банк) немесе қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды реттеу мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік органның (бұдан әрі - уәкілетті орган) лицензиясы бар филиалдары мен құрылымдық бөлімшелерінде (бұдан әрі - банктер) Қазақстан Республикасының банк заңнамасына сәйкес касса тәртібінің сақталуына бақылауды қамтамасыз ету үшін қажетті талаптарды белгілейді.

      2. Банктердiң клиенттермен қарым-қатынасы шарттық негiзде жүзеге асырылады. Анықталған кемiстiкке, артылып қалушылыққа, төлемге жарамайтын және қолдан жасалған ақша белгiлерiне байланысты өтiнiш-талаптарды реттеу тәртiбi шарттың талаптарында белгiленедi.

      10. Банктер клиенттер өздерiне қызмет көрсету мақсатында банкоматтар мен басқа да төлем жасайтын терминалдарын орната алады, осыған орай банкоматтар мен басқа да төлем жасайтын терминалдар өздерiнiң қорғалу деңгейiне қарай банк аумағында да, одан тыс жерлерде де орнатылады. Банкоматтарды басқару және клиенттердi шоттарына жiберу төлем карточкалары жүйесiнiң бағдарламалық-техникалық тәсiлдерi арқылы орындалады.

      1) корреспондент-банктер - Қазақстан Республикасы банктерiнiң корреспонденттiк шоттары ашылған және тиiстi келiсiмдер жасаған банктерi;

      2) банкноттар, металл ақша - айналымда жүрген құны және түрi әртүрлi ақша белгiлерi;

      3) эмитент-банк - ақша белгiлерiн шығаруға және оларды айналымнан алуға байланысты мемлекеттiң операцияларды жүзеге асыруды реттейтiн орталық (Ұлттық) банкi;

      4) банкомат - төлем карточкасын ұстаушыларға қолма-қол ақша алуға және төлем карточкаларын пайдалана отырып банктің басқа да қызмет көрсетуін пайдалануға мүмкіндік жасайтын электрондық-механикалық құрылғы;

      5) валюталық құндылықтар - қолма-қол шетел валютасы, төлем құжаттары, номиналы және/немесе құны шетел валютасындағы бағалы қағаздар;

      6) инкассация - қолма-қол ақшаны және басқа құндылықтарды қабылдау, жинау, жеткізу, алып бару, тасымалдау, сақтау және өткізу;

      7) касса - ақшаны және басқа да құндылықтарды сақтау, қабылдау және беру үшiн арнайы жабдықталған үй-жай;

      8) кешкi касса - жұмыс күнi аяқталғаннан кейiн банк клиенттерiнен және бөлiмшелерiнен қолма-қол ақшаны қабылдап және санап алатын банк кассасы;

      9) санап алу кассасы - банк клиенттерiнен және бөлiмшелерiнен қабылданған қолма-қол ақшаны санап алатын, бәрiн бiр қалыпқа түсiрiп буып-түйетiн банк кассасы;

      10) кiрiс кассасы - операция кезiнде банктiң клиенттерiнен қолма-қол ақшаны қабылдап алатын банк кассасы;

      11) шығыс кассасы - операция кезiнде банктiң клиенттерiне қолма-қол ақшаны беретiн банк кассасы;

      12) касса кiтабы (касса журналы) - белгiлi бiр нысанда жасалған есеп жүргiзу ведомостары, құндылықтармен жасалған операция көрсетiледi, олардың түсуi мен берiлуi есепке алынады;

      13) касса құжаты - ақша құжаты (кiрiстiк касса ордерi, шығыстық касса ордерi, қолма-қол ақшамен жарна төлеу жөнiнде хабарландыру, чек, төлем ведомосы және т.б.), сол бойынша құндылықтарды қабылдау және төлеу жөнiндегi касса операциясы жасалады және ресiмделедi;

      14) касса операциялары - құндылықтарды қабылдау, санап алу, айырбастау, беру, iрiктеу, буып-түю және сақтау;

      15) банк клиентi - банк қызметiн пайдаланатын заңды және жеке тұлғалар;

      16) қолма-қол ақша - айналымда жүрген және тиiстi мемлекетте немесе мемлекеттердiң бiр тобында заңды төлем құралы болып табылатын банкнот және металл ақша түрiндегi ақша белгiлерi, сондай-ақ айналымнан алынған немесе алынатын, бiрақ айырбасталуға тиiстi ақша белгiлерi;

      17) операциялық касса - банктiң барлық операциялар бойынша клиенттерге қызмет көрсететiн банк кассасы;

      18) жауапты сақтау - белгiленген тәртiппен құндылықтарды сақтау;

      19) алынып тасталды ;

      20) құндылықтар - Қазақстан Республикасының валюталық құндылықтары, банкноттары және металл ақшасы, бағалы қағаздар, және қатаң есептегi бланктер, қымбат металдар, олардан жасалған бұйымдар, сондай-ақ айналыстан шығарылып тасталған қымбат металдардан жасалған монеталар, және бағалы заттар;

      21) банк құндылықтарының сақталуына жауапты лауазымды адамдар - банктің (банк филиалының) бірінші басшысы не банк (банк филиалының) басшысының бұйрығымен арнайы тағайындалған лауазымды адам, банктің (банк филиалының) бас бухгалтері не бас бухгалтерінің орынбасары және банк (банк филиалы) кассасының меңгерушісі, не банк (банк филиалы) кассасы меңгерушісінің орнындағы адам;

      22) арнайы байланыс - арнайы жөнелтілімдерді (тіркеу пакеттері, жіберілімдер және мемлекеттік құпиялардан тұратын және олардың тасымалдағыштары бар тиісті бумадағы метиздер), сондай-ақ Ұлттық почта операторының арнайы байланыс қызметі жұмысының мәселелерін реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес өзге де жөнелтілімдерді қабылдау, өңдеу, тасымалдау және жеткізу (тапсыру);

      23) Ұлттық почта операторының арнайы байланыс қызметі - арнайы байланыс қызметін көрсететін және қолма-қол ақша мен құндылықтарды инкассациялау бойынша қызмет көрсетуді жүзеге асыратын Ұлттық почта операторының құрылымдық бөлімшесі;

      24) автоматтандырылған касса - автоматтандырылған басқару құрылғыларын және бағдарламалық қамтамасыз ету пайдалана отырып қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау және беру бойынша электрондық-механикалық жабдық.

      Ескерту: 11-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005.12.12 N 156 , 2008.11.28 N 94, 2009.07.24 N 65 Қаулыларымен.

      бұдан әрі мәтін бойынша "ақша чегi", "ақша чегінің", "ақша чектерiне", "ақша чегіндегі", "ақша чектерімен" деген сөздер тиісінше "чек", "чектің", "чектерге", "чектегі", "чектермен" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005.12.12 N 156.
2-бөлiм. Касса операциясын жүргiзу тәртiбi
3-тарау. Кiрiс кассаларында операция жүргiзу тәртiбi
      12. Банктер Ереженiң 3 және 4-бөлiмдерiнiң талаптары сақталмайтын бағдарламалық қамтамасыз етулер мен технологияларды пайдалану кезiнде кiрiс және шығыс операцияларында операциялар жүргiзу тәртiбi iшкi банктiк рәсiмдермен бекiтiлуi тиiс.
      13. Ағымдағы және корреспонденттiк есепшоттарға соңынан жазып қою үшiн және Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актілерінде көзделген өзге де жағдайларда банктiң кассасына (бұдан әрi - касса) клиенттерден қолма-қол ақшаны қабылдау:
      1) қолма-қол ақшамен жарна төлеудi жариялау бойынша;
      2) кассалық кiрiс ордерi бойынша арқылы жүзеге асырылады.
      Ескерту: 13-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 12 желтоқсандағы N 156 қаулысымен.
      14. Банктер қолма-қол ақша жарнасына және кассалық кіріс ордеріне хабарландырудың нысандарын Ережеде және мемлекеттік органдардың өкілдерінен салықтарды және басқа да міндетті төлемдерді төлеуге, бюджетке түсетін салықтық емес және өзге де түсімдерге қолма-қол ақша қабылдаған кезде қолма-қол ақша жарнасына хабарландырудың нысанын (Ережеге 1-1 қосымша) қоспағанда, Ұлттық Банктің өзге де нормативтік құқықтық актілерінде көзделген барлық міндетті деректемелер сақталған жағдайда, сондай-ақ оларды бюджеттік және Кассалық қызмет көрсетуге арнап жасалған шартқа сәйкес басқа да шоттарға есептеу үшін мемлекеттік мекемелердің өкілдерінен қолма-қол ақша қабылдаған кезде (Ережеге 1-2 қосымша) дербес белгілейді.
      Мемлекеттік органның өкілі бюджетке төленетін салықтарды және басқа да міндетті төлемдерді, салықтық емес және өзге де түсімдерді төлеуге қолма-қол ақша жарнасын енгізу кезінде сонымен бірге бюджеттік жіктеу коды бойынша төлемдер Тізілімін (Ережеге 2-1 қосымша) қоса ұсынады. Банк төлемдер тізілімі негізінде МТ 102 форматымен төлем хабарламасын қалыптастырады.
      Басқа құндылықтарды кассаға қабылдау баланстан тыс ордерлермен ресімделеді.
      Ескерту: 14-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 12 желтоқсандағы N 156 қаулысымен.
 

      15. Қолма-қол ақшаны кассаға өткiзу үшiн клиент кассалық кiрiс құжатын толтырады және оны кассалық құжаттарға қол қоюға өкілеттік берiлген операция қызметкерiне тапсырады.

      20. Егер клиент ақшаны кассаға салмаған болса, кассир кiрiстiк касса құжаттарын кассаның тексерушi бухгалтерiне қайтарып бередi. Касса журналындағы жазбалар жойылады, кассалық кiрiс құжаты сызып тасталынып, бiр күнгi касса құжаттарына тiгiледi.