БАҒдарламасы қазақ әдебиеті кафедрасы Астана-2013

Астана-2013

Бағдарлама Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес «6М020500 – Филология: қазақ филологиясы» мамандығының типтік бағдарламасы негізінде құрастырылды
Бағдарламаны құрастырғандар:

филология ғылымдарының докторы, доцент Ж.Ә.Аймұхамбет:

филология ғылымдарының кандидаты, доцент Қ.М.Байтанасова

Бағдарлама қазақ әдебиеті кафедрасының мәжілісінде қаралды.

«27» маусым 2013 ж. № 10 хаттама
Кафедра меңгерушісі: ______________________________ С.А.Қасқабасов

Бағдарламаның мақсаты – қазақ әдебиеті пәні бойынша білім деңгейін тексеру. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін мынандай міндеттерді шешу көзделді:

– қазақ әдебиетінің тарихы бойынша қарастырылуға тиісті тақырыптар, олардың теориялық және практикалық маңызы, әдеби шығарманы зерттеу тәсілдері, әдебиет тарихының кезеңдері, әдебиеттанудың салалары жөнінде терең білуі;

– әдебиеттанудағы негізгі ұғымдарды, оның қажеттілігін, зерттеу нысандарын, қарастыратын мәселелерін, қазіргі өзекті ғылыми мәселелерді оқып-үйренудің, зерттеудің әдіс-тәсілдері мен әдіснамалық негіздерін танудың мүмкіндіктерін білуі қажет;

– әдебиеттану салаларына қатысты терминдер мен ұғымдардың мәнін терең түсіну, әдебиеттің тарихи қоғамдық-әлеуметтік жағдайлармен байланысын қарастыру арқылы әдебиеттің ой-сананы оятудағы міндетін танып, білу, әдебиеттің даму сипатын, қазіргі әдеби үдерісті, қазақ әдебиетінің халықаралық байланыстарын, әдеби аударманың теориялық мәселелерін жетік білуі тиіс;

– Әдебиеттегі ірі шығармашыл тұлғалардың өзіндік қолтаңбасын саралай білу, әдеби туындыларды талдау арқылы оның эстетикалық мәнін, тақырыптық-көркемдік сипаттарын таныта білу,

– көркем шығармаға талдау жасаудың ғылыми принциптерін игерту, әдебиет пен фольклорды зерттеп үйренуге қажетті білімді меңгерту, әдеби туындының ішкі, сыртқы аспектілерін саралай алуға, жан-жақты талдауға үйрету.

Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Қазақтың төл әдебиетінің бастауы – жыраулар поэзиясы. ХҮ ғасырдағы қазақ даласындағы тарихи-әлеуметтік жағдай ХҮ-ХҮІІІ ғасырлардағы қазақ әдебиетінің негізгі арнасы, бірегей көрінісі – жыраулар поэзиясы екені. Жыраулық әдебиеттің әлеуметтік сипаты. Жыраулар поэзиясы және оның түп тамырлары. Жыраулар поэзиясының басты тақырыбы мен идеясы, мазмұны, көркемдік сипаты. Жырау және ақын. Олардың өзіндік ерекшеліктері. Жыраулар поэзиясының қайнар көздері.

ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті. Тарихи-әлеуметтік жағдайлар және әдебиеттің дамуы. Әдебиеттегі ағымдар. Зар заман ақындары шығармаларындағы басты идея. Дулат Бабатайұлы /1802-1874/ шығармашылығы. Толғауларының мәні. Шортанбай Қанайұлы /1818-1881/ толғаулары. Заман шындығының айтылуы. Мұрат Мөңкеұлы /1843-1906/ шығармашылығындағы ата қоныс мәселесі. Әбубәкір Кердері /1868-1905/ шығармашылығы.

Исатай-Махамбет бастаған ұлт-азаттық көтерілісі және әдебиет. Махамбет Өтемісұлы (1804-1846). Өмірбаяны. Махамбет мұрасының жиналуы, зерттелуі. Махамбет өлеңдеріндегі күрескерлік сарын, ерлік рух. Шернияз Жарылғасұлы (1807-1867) шығармашылығы. Алмажан Азаматқызы (ХІХғ) шығармашылығы. ХІХ ғасырдағы айтыс өнері және ақындық, әншілік-композиторлық дәстүр. ХІХ ғасыр әдебиетінің басты ерекшелігі. Ш.Уәлихановтың зерттеу еңбектері. Ы.Алтынсарин және ағартушылық идея. Абай – ұлы ақын, қазақ әдебиетінің классигі.

ХХ ғасырдың басындағы әдебиет. Қазақ даласындағы қоғамдық-әлеуметтік жағдай және әдеби даму. Отаршылдыққа қарсы күрес идеясы. Әдебиеттегі алашшыл идея. Ағымдар мен бағыттар. Алғашқы көркем проза үлгілері. Әдеби жанрлардың дамуы.

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің дамуы. Тарихи-әлеуметтік жағдайлар. Қоғамдық-әлеуметтік жағдай. Өндіріс орындарының ашылуы. 1904 жылғы орыс-жапон соғысы, Ресейдегі 1905-1907 жылдардағы төңкеріс. 1914-1918 ж. бірінші империалистік соғыс. 1916 ж. патша жарлығына қарсы ұлт-азаттық көтеріліс. 1917 ж. ақпан және қазан төңкерісі. Аталмыш оқиғалардың әдебиетке тигізген ықпалы. 1900-1917 жылдар аралығындағы әдеби көркем шығармалар мен ақын-жазушылардың шығармашылығын қарастыру, олардың әлеуметтік, көркемдік, жаңашылдық негізін таныту.

ХІХ ғасырдан бастау алған ағартушылық-демократтық идеялардың ХХ ғасыр басындағы әдебиетте кеңінен қанат жаюы. Отаршылдыққа қарсы күрес идеяларының қазақ зиялыларының басты көзқарасына айналуы. Әртүрлі саяси топтардың пайда болуы.

ХХ ғ. басындағы қазақ арасындағы оқу-ағарту жұмысы.

ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы әдеби даму. Әдеби сындағы қайшылықтар. Тартыс. Тұрпайы социологизм сыны. Абай мұрасына және халықтық мұраға көзқарас. Әдеби жанрлардың дамуы. Б.Майлин шығармашылығы. Алғашқы өлеңдерінен көрінетін әлеуметтік өмір шындығы. Әңгімелері. Хикаяттары. Пьесалары. Б.Майлин – шағын әңгіме шебері. С.Сейфуллин шығармашылығы. Азаттық жолындағы күресті арқау еткен өлеңдері. Поэмалары. «Аққудың айрылысуы» поэмасындағы романтикалық сарын. «Көкшетау» поэмасы. Көркемдігі мен тілі. Прозасы. Пьесалары. І.Жансүгіров шығармашылығы. Ілияс – эпик ақын. «Құлагер», «Күй», «Күйші» поэмаларындағы өнер және өнер адамының тағдыры. «Гималай», т.б. өлеңдерінің көркемдігі. Табиғат лирикасы. Азаматтық лирикасы. М.Әуезов, С.Мұқановтың алғашқы шығармалары. Драматургияның дамуы.

М.Әуезов. «Абай жолы» роман-эпопеясы. Абай тұлғасы. Тарихи және замана шындығын бейнелеудегі суреткерлік шеберлік. Әуезов прозасындағы көркемдік жетістіктер. Пьесалары. «Абай», «Қарагөз», «Айман-Шолпан», т.б. Әдебиеттану саласындағы еңбектері. С.Мұқанов шығармашылығы. Романдары. «Адасқандар» романының тақырыбы мен идеясы. Әңгіме-повестері. Поэмалары. Әдебиет туралы еңбектері. Ғ.Мүсірепов шығармашылығы. Көркемдік ізденістер. Алғашқы әңгімелері. Кейінгі прозасы. «Кездеспей кеткен бір бейне» повесі. «Жапон балладалары» циклі. Ана тақырыбындағы туындылары. Пьесалары. Ғ.Мұстафин шығармашылығы. «Қарағанды» романының тақырыбы, кейіпкерлер жүйесі. «Миллионер». «Көз көрген».

ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы әдеби даму. 60-жылдар әдебиетіндегі жаңа леп. Жанрлық даму. Прозаның дамуы. Поэзияның дамуы. Драматургияның дамуы. Прозадағы бағыттар. Тарихи романдардың жазылуы. Көп кітапты романдар. І.Есенберлин, Х.Есенжанов, Ә.Әлімжанов, Т.Ахтанов, Т.Әлімқұлов, Ш.Мұртаза, С.Мұратбеков, Ә.Кекілбаев, Қ.Жұмаділов, С.Жүнісов, М.Мағауин, Т.Әбдік, т.б. шығармашылық өкілдерінің еңбектері. Қазақ әдебиетін дамытудағы еңбектері. Әдебиеттану ғылымының дамуы. Қ.Жұмалиев, Б.Кенжебаев, М.Базарбаев, З.Ахметов, С.Қирабаев, З.Қабдолов, Р.Нұрғали зерттеулеріндегі әдебиеттану мәселелері. Поэзиядағы жаңалықтар. М.Мақатаев, Т.Айбергенов, Ж.Нәжімеденов, Ф.Оңғарсынова, т.б. ақындар шығармашылығы.

Тәуелсіздік жылдарындағы әдеби даму. Әдебиеттегі тың ізденістер мен жаңа көзқарастар. Әдебиеттің «ақтаңдақ» беттерін зерттеу. Әдеби жанрлардың дамуы. Мемуарлық романдар. Поэмалар. Әңгіме-повестер. Лирика. Тақырыптық, көркемдік сипаттары. Фольклортану және әдебиеттану ғылымындағы ізденістер мен жетістіктер.

2. Бердібай Р. Эпос мұраты. Алматы,1996.

3. Ғабдуллин М. Қазақ халық ауыз әдебиеті. Алматы, 1995.

4. Қазақ әдебиетінің тарихы. 10 томдық І том. Қазақ фольклорының тарихы. Алматы, 2007.

5. Қасқабасов С. Жаназық. Астана, 2002.

6. Қасқабасов С. Ойөріс. Астана, 2009.

7. Қазақ фольклорының поэтикасы. Алматы, 2001.

8. Қасқабасов С. Елзерде. Алматы, 2008

9. Қазіргі қазақ әдебиеті және фольклор. Алматы, 2009.

10. Мың бір мақал. Жиырма үш жоқтау. Жинастырған Ахмет Баржақсы баласы. Алматы. "Қазақстан", 1993ж.

11. "Қазақ мақал-мәтелдері" Жинастырған Ө.Тұрманжанов, Алматы "Ана тілі", 1992ж.

12. "Қазақ мақал-мәтелдері.Казахские пословицы и поговорки". Құрастырған М.Аққозин. Алматы."Қазақстан", 1990ж

13. Қазақ энциклопедиясы, 4 том; Әдеб.: Қазақтың халық жұмбақтары, А., 1959.,

14. Қазақ жұмбақтары, А., 1993., Әбжанов М.,

15. Қазақ халқының жұмбақтары, А., 1966. 2. Жармұхамедов М. Айтыстың даму жолдары. А., «Ғылым», 1976.

16. Қазақ фольклоры // http://www.kitaphana.kz/ сайты.

1. 
   Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы. А., 1996
   
2. 
   Әбіласан Әбілхан. Көне сөздер құпиясы. А., 1998
   
3. 
   Бердібаев Р. Байқалдан Балқанға дейін. А., 1996
   
4. 
   Бойс Мэри. Зороастрийцы. Обычай и верования. М., 1988
   
5. 
   Гумилев Л. Көне түріктер. А., 1994;Қиял патшалығын іздеу. А.,1992
   
6. 
   Ежелгі дәуір әдебиеті. А., 1986
   
7. 
   Есімов Ғ. Хакім Абай. А., 1994
   
8. 
   Иүгінеки Ахмет. Ақиқат сыйы. А., 1985.Ауд.Ә.Құрышжанов, Б.Сағындықов
   
9. 
   Келімбетов Н. Ежелгі дәуірдегі қазақ әдебиеті. А., 1991
   
10. 
    Кенжебаев Б. Қазақ әдебиеті тарихының мәселелері. А., 1974
    
11. 
    Конрад Н.И. Запад и Восток. М., 1966
    
12. 
    Қашқари Махмұт. Түбі бір түркі тілі. А., 1993
    
13. 
    Қожа Ахмет Йасауи. Хикметтер. А., 1995. Ауд.Ә.Жәмішев.
    
14. 
    Қоңыратбаев Ә. Қазақ фольклорының тарихы. А., 1994
    
15. 
    Қорқыт ата кітабы. А., 1986. Ауд.алғы сөзі жазған Ә.Қоңыратбаев
    
16. 
    Қорқыт ата кітабы. А., 1994. Ауд. Б.Ысқақов
    
17. 
    Құтты білік. А., 1986. Ауд. Б.Ысқақов
    
18. 
    Қыраубаева А. Ғасырлар мұрасы. А., 1988
    
19. 
    Қыраубаева А. Ежелгі әдебиет. А., 1996
    
20. 
    Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. А., 1993
    
21. 
    Мағауин М. Қазақ тарихының әліппесі. А., 1994
    
22. 
    Марғұлан Ә. Ежелгі жыр-аңыздар. А., 1985
    
23. 
    Машанов А. Әл-Фараби және Абай. А., 1994
    
24. 
    Мыңжани Нығмет. Қазақтың қысқаша тарихы. А., 1995
    
25. 
    Өмірәлиев Қ. ҮШ-ХІІ ғасырлардағы көне түркі әдеби ескерткіштері. А., 1985
    
26. 
    Өмірәлиев Қ. Оғыз қаған эпосының тілі. А., 1988
    
27. 
    Сейдімбеков А. Қазақ әлемі. А., 1997
    
28. 
    Сүйіншәлиев Х. Қазақ әдебиетінің тарихы. А., 1997
    
29. 
    Ыбыраев Ш. Эпос әлемі. А., 1993
    
30. 
    Фильштинский И.М., Шидфар Б.Я. Очерк арабо-мусульманской культуры. М., 1971
    

1. 
   Абайдың өмірі мен творчествосы. А., 1954
   
2. 
   Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. А., 1986
   
3. 
   Абай тағылымы. А., 1986
   
4. 
   Абай энциклопедиясы. А., 1995
   
5. 
   Абайды оқы, таңырқа... А., 1993
   
6. 
   Ай, заман-ай, заман-ай. Екі томдық. А., 1991
   
7. 
   Айтыс. І, ІІ том. А., 1988
   
8. 
   Ақан сері Қорамсаұлы. Шығармалары. А., 1963
   
9. 
   Ақберен. А., 1972
   
10. 
    Ақын Сара. А., 1985
    
11. 
    Алтынсарин Ы. Таза бұлақ. А., 1989
    
12. 
    Алтынсарин Ы. Мұсылманшылықтың тұтқасы. А., 1991
    
13. 
    Ахметов З. Өлең сөздің теориясы. А., 1973
    
14. 
    Әбдіғазиев Б. Асыл арна. А., 1982
    
15. 
    Әбубәкір Кердері. Қазағым. А., 1983
    
16. 
    Әдеби мұра және оны зерттеу. А., 1961
    
17. 
    Әлімқұлов Т. Жұмбақ жан. А., 1993
    
18. 
    Әуезов М. Әр жылдар ойлары. А., 1959
    
19. 
    Әуезов М. Абай Құнанбаев. А., 1968
    
20. 
    Әуезов М. Абайтанудағы жарияланбаған материалдар. А., 1988
    
21. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. А., 1991
    
22. 
    Әсет Найманбаев. Шығармалар. А., 1988
    
23. 
    Байтұрсынов А. Ақ жол. А., 1991
    
24. 
    Бес ғасыр жырлайды. 2 томдық. А., 1989
    
25. 
    Бөкейханов Ә. Шығармалар. А., 1994
    
26. 
    Біржан сал Қожағұлұлы. Өлеңдер. А., 1967
    
27. 
    Дербісәлин Ә. Ыбырай Алтынсарин. А., 1965
    
28. 
    Дербісәлин Ә. Әдебиет туралы толғаныстар. А., 1990
    
29. 
    Досмұхамедұлы Х. Аламан. А., 1991
    
30. 
    Есімов Ғ. Хакім Абай. А., 1994
    
31. 
    Жұбанов А. Замана бұлбұлдары. А., 1975
    
32. 
    Жұмалиев Қ. ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы қазақ әдебиеті. А., 1967
    
33. 
    Зар заман. Жыр-толғаулар. А., 1993
    
34. 
    Кенжебаев Б. Әдебиет белестері. А., 1986
    
35. 
    Қоңыратбаев Ә. Қазақ әдебиетінің тарихы. А., 1985
    
36. 
    Марғұлан Ә. Шоқан және Манас. А., 1917
    
37. 
    Мағауин М. Ғасырлар бедері. А., 1991
    
38. 
    Махамбет. Ереуіл атқа ер салмай. А., 1989
    
39. 
    Мәдібай Қ. Зар заман ағымы. А., 1997
    
40. 
    Мырзахметов М. Мұхтар Әуезов және абайтану проблемалары. А., 1982
    
41. 
    ХҮШ-ХІХ ғғ. қазақ ақын-жазушыларының шығармалары. А., 1962
    
42. 
    ХІХ ғасырдағы қазақ ақындары. А., 1988
    
43. 
    ХІХ ғасыр әдебиеті. Хрестоматия. А., 1992
    
44. 
    Омарұлы Б. Мұрат Мөңкеұлы. А., 1993
    
45. 
    Радлов В. Алтын сандық. А., 1993
    
46. 
    Сәтбаева Ш. Шоқан Уәлиханов – филолог. А., 1985
    
47. 
    Сәтбаева Ш. Шәкәрім Құдайбердиев. А., 1990
    
48. 
    Уәлиханов Ш. Таңдамалы. А., 1985
    
49. 
    Ыбырай Алтынсарин тағлымы. А., 1991
    
50. 
    Ысмайылов Е. Ақындар. А., 1956
    

1. 
   Аймауытов Ж. Мағжанның ақындығы туралы // Мағжан Жұмабаев шығармалары. А., 1989
   
2. 
   Асфендияров С. История Казахстана. Т.І. М., 1935
   
3. 
   Әбдіғазиев Б. Асыл арналар. А., 1992
   
4. 
   Әбдірахманов Т. Орыс әдебиетін қазақ тіліне аудару дәстүрі және Бекет Өтетілеуов. А., 1969
   
5. 
   Әбдірахманов Т. Таланттар тағылымы. А., 1988
   
6. 
   Әуезов М. Әдебиет тарихы. А., 1991
   
7. 
   Әбсәметов М. Міржақып Дулатов. А., 1995
   
8. 
   Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш. // Шығармалар. А., 1989
   
9. 
   Байтұрсынов А. Ақ жол. А., 1992
   
10. 
    Бейсенбиев К. Очерки истории общественно-политической и философской мысли Казахстана. А., 1976
    
11. 
    Бекхожин Қ. Қазақ баспасөзінің, тарихының очеркі. А., 1981
    
12. 
    Бейсенғалиев З. ХХ ғ. Б. Қазақ прозасы. А., 1988
    
13. 
    Белинский В.Г. Иван Андреевич Крылов Соб. Соч. В 3-х томах. Т.2. М., 1948
    
14. 
    Бурабаев М.С. Общественная мысль Казахстана в 1917-40 гг.
    
15. 
    Галузо П.К. Колониальная система Российского империализма в канун октября. А., 1968
    
16. 
    Дербісәлин Ә. Қазақтың октябрь алдындағы демократияшыл әдебиеті. А., 1966
    
17. 
    Дербісәлин Ә. Дәстүр мен жалғастық. А., 1976
    
18. 
    Дулатов М. Ахмет Байтурсынович Байтурсынов. // Шығармалары. А., 1991
    
19. 
    Дүйсенбаев Ы. Сұлтанмахмұт Торайғыров. А., 1967
    
20. 
    Дүйсенбаев Ы. Ғасырлар сыры. А., 1970
    
21. 
    Елеукенов Ш. Мағжан Жұмабаев. А., 1995
    
22. 
    Еспенбетов А. Сұлтанмахмұт Торайғыров. А., 1990
    
23. 
    Жиреншин Ә. Қазақ кітаптарының тарихынан. А., 1971
    
24. 
    Зиманов С., Идирисов К. Общественно-политические взгляды Мухамеджана Сералина. А., 1989
    
25. 
    Исмаилов Е. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті. А., 1940
    
26. 
    Жұбанов А. Замана бұлбұлдары. А., 1969
    
27. 
    ХХ ғ. б. кезіндегі қазақ әдебиеті. А., 1994
    
28. 
    Казахи о русских до 1917 года. Оксфорд, 1985
    
29. 
    Қабдолов З. Сөз өнері. А., 1976
    
30. 
    Казахстан в начале ХХ века. А., 1993
    
31. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. ІІ том, ІІ кітап. А., 1965
    
32. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. ІІ том, ІІ кітап. А., 1965
    
33. 
    Қараев М. Қазақ әдебиетіндегі реализмнің даму жолдары. А., 1986
    
34. 
    Кәкішев Т. Қазақ әдебиеті сынының тарихы. А., 1994
    
35. 
    Кенжебаев Б. ХХ ғ. басындағы қазақ әдебиеті. А., 1993
    
36. 
    Кенжебаев Б., Есназаров Ө. ХХ ғ.б. қазақ әдебиеті. А., 1966
    
37. 
    Қирабаев С. Әдебиетіміздің ақтаңдақ беттері. А., 1995
    
38. 
    Қойгелдиев М. Алаш қозғалысы. А., 1995
    
39. 
    Мұқанұлы С. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті. Қызылорда, 1932
    
40. 
    Нұрқатов А. Абайдың ақындық дәстүрі. А., 1966
    
41. 
    Сыздықова Ш. Ахмет Байтұрсынов. А., 1990
    
42. 
    Сәтбаева Ш. Шәкәрім Құдайбердиев. А., 1990
    
43. 
    Оразбеков Н. Жаяу Мұса /Моногр.очерк/. А., 1961
    
44. 
    Тоғжанұлы Г. Жүсіпбектің сыны, Мағжанның ақындығы туралы. А., 1926
    
45. 
    Хасен Оралтай. “Алаш” – Түркістан түркілерінің ұлт-азаттық ұраны. Стамбул, 1973
    
46. 
    Ысқақов Б. Сәбит Дөнентаев. А., 1966
    
47. 
    ХХІ ғасырдағы қазақ әдебиеті. Алматы: Арда, 2011. – 640 б.
    

2. Байтұрсынов А. Таңдамалы шығармалар. А., 1989

3. Бердібаев Р. Қазақ тарихи романы. А., 1979

4. Нұрғали Р. Әдебиет теориясы. А., 2004.

5. Гегель Г. Эстетика. В 4-х т. М., 1968

6. Гуляев Н. Теория литературы. М., 1977

7. Дәдебаев Ж. Өмір шындығы көркемдік шешім. А., 1991

8. Қабдолов З. Сөз өнері. А., 1992

9. Сакулин П.Н. Филология и культурология. Москва, 1990.

10. Хализев Е.В. Теория литературы. М., 2002.

11. Потебня А. Эстетика и поэтика. М., 1976.

12. Поспелов Г. Теория литературы. М., 1978

13. Мировое литературоведение. 1-3 т. А., 2009.

14. Дүйсенов М. Әдебиеттегі мазмұн мен форманың бірлігі.А., 1962

15. Жанр сипаты. А., 1971

16. Жұмалиев Қ. Қазақ әдебиеті тарихының мәселелері және Абай

поэзиясының тілі. А.,1959

17. Қирабаев С. Шындық және шығарма. А.,1981

18. Кәкішев Т. Қазақ әдебиеті сынының тарихы. А., 1995

19. Майтанов Б. Қаһарманның рухани әлемі. А., 1987

20. Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет. А., 1982

21. Нұрғалиев Р. Сөз өнерінің эстетикасы.Астана, 2003