Өңір салаларының жалпы республикалық өндіріс көлеміндегі

млрд. теңге

2013 жылы 2012 жылмен салыстырғанда ауыл шаруашылығы 9,1%-дан 10,5%-ға дейін, құрылыс саласында 3,2%-дан 3,4%-ға дейін, саудада 2,6%-дан 3,2%-ға дейін үлес салмағының ұлғаюы байқалды.

2010 жылмен салыстырғанда ЖӨӨ құрылымдағы өнеркәсіп үлесінің төмендеуі.

ЖӨӨ құрылымындағы ауылшаруашылық үлесінің төменділігі және 2009 жылмен салыстырғанда төмендеуі.

Даму беталысы

2008-2011 жылдар деңгейі (45%-дан артық) бойынша ЖӨӨ құрылымындағы нақты сектор (өнеркәсіп және ауылшаруашылық) үлесін өсіру мақсатында экономика салаларында бірқатар шаралар қабылданады. Өнеркәсіпте Индустриализациялау Картасы бойынша істегі және іске қосылатын кәсіпорындарың өндірістік қуаттарды арттыру есебінен өңдеу саласындағы өндіріс көлемдерін ұлғайтуы жоспарланып отыр. Ауылшаруашылығында өсімдік шаруашылығы көлемдерін өсіру жерлердің диверсификациясы, ауылшаруашылық дақылдарын алдыңғы қатарлы әдістер мен жаңа технологиялар қолдану арқылы өңдеу есебі арқылы жоспарланып отыр. Мал шаруашылығында – өндіріс секторында мал басы санының ұлғаюы және негізгі өнім(ет, сүт, жұмыртқа) өндірісін ұлғайту есебінен.

2009 жылы облыстың сыртқы сауда айналымы 2147,6 млн. АҚШ долларын, оның ішінде экспорт – 1416 млн. АҚШ долларын, импорт – 731,6 АҚШ долларын құрады.

2007 жылмен салыстырғанда 2009 жылғы тауар айналымы 10,9 %-ға төмендеді. Тауар айналымы төмендеуінің себебі импорттың 28,2 %-ға төмендеуі болып табылады. Өнімнің импортында көлік құралдарын жеткізу – 3,2 есе, мұнай өнімдері – 2,6 есе, жабдықтар – 1,7 есе төмендеді. Дәрі-дәрмекті жеткізу 14,4 %-ға ұлғайды.

2011-2012 жылдары облыс сыртқы экономикалық айналымының 2010 жылмен салыстырғанда 2011 жылы 1,8 есе, 2011 жылмен салыстырғанда 2012 жылы 10%-ға айтарлықтай өскені байқалып отыр. 2011 жылы облыс экспорты айтарлықтай – 2 есе өсті, импорт 1,5 есе ұлғайды. 2012 жылы облыс экспорты 2011 жылғы деңгейде болды, импорт қайтадан 1,5 есе ұлғайды.

Қостанай облысы бойынша сыртқы сауда айналымы 2012 жылы 4,6 млрд. АҚШ долларын (республика сыртқы сауда айналымының көлемінен 3,4%, өңірлер арасында 11 орын). Сыртқы сауда сальдосы оң қалыптасып, 2015,6 млн. долларға тең. Қостанай облысының 86 әртүрлі мемлекетпен дамыған сауда-экономикалық байланысы бар. Бұл – ТМД елдері (жалпы облыс сыртқы сауда айналымынан 8%), Европалық Одақ (6%), Кедендік Одақ (35,4%), Азия (44,5%) және әлемнің қалған елдері (6,1%).

2013 жылы сыртқы сауда айналымы 3,7 млрд. АҚШ долларын құрап, 2012 жылмен салыстырғанда 20%-ға төмендегенін көрсетеді (республика сыртқы сауда айналымының көлемінен 2,8%-131,4 млрд. АҚШ доллары) .

Тауар айналымы құрылымында 2009 жылы экспорттық жеткізулер 66%, ал импорттық операцияларға 34% тиесілі. Облыстық экспорттың 90%-ы төрт тауар тобына тиесілі: темір кені өнімі (65,8%), ұн-жарма өнеркәсібі өнімдері (12,3%), бидай наны (6,6%), асбест (3,4%).

Облыс өнімі негізінен Ресей Федерациясына (экспорттың жалпы көлемінен 36,7%), Қытайға (34,3%), Ауғанстанға (8,1%), Швейцарияға (6,2%) және әлемнің басқа елдеріне экспортталды. Импорттық өнімдер әлемнің 88 елдерінен жеткізілді, олардың ішінде ең ірілері: Ресей Федерациясы (жалпы импорт көлемінің 48,1%), Германия (9,0%), Украина (6,3%), Қытай (5,8%), Беларусь (5,4%), АҚШ (2,9%) және т.б. болып табылады.

2012 жылғы облыс тауар айналымының құрылымында экспорттық жеткізулер 72 % алады, импорттық операциялар үлесіне 28% келеді.

Облыс экспорты 2012 жылы іс жүзінде 2011 жылдың деңгейінде қалды және 3317,7 млн. АҚШ долларын құрады, 0,9%-ға төмендеді (республика экспорты көлемінен 3,6%).

Қостанай облысының өнімі әлемнің 41 еліне экспортталды. Экспорттың негізін темір кені өнімі (71,2%), бидай (8,8%), ұн (5,4%), өңделмеген алтын (5,3%), асбест (2,4%) құрайды. (Республика экспортының белгілеуші баптары болып минералды өнімдер - 75%, металлдар және олардан жасалған өнімдер - 13% болып табылады).

Облыстың экспорттық жеткізулерінде 2011 жылмен салыстырғанда бидай көлемдері 2 есе, асбест 66,1%-ға, ұн 39%, өңделмеген алтын 26,3%-ға, темір кені өнімдерін жеткізу 13,5%-ға төмендеді.

Өнімдер Қытайға (экспорттың жалпы көлемінен 47%), Ресей Федерациясына (30%), Швейцарияға (5,3%), Өзбекстанға (2,9%), Ауғанстанға (2,7%), Түркияға (2%) және әлемнің басқа елдеріне экспортталды (экспорт бойынша республиканың негізгі сауда әріптестері Қытай (18%), Италия (17%), Нидерланды (8%), Ресей (7%), Франция (6%) болып табылады).

Облыстың экспорт көлемі тікелей әлемдік бағалар конъюктурасына және сыртқы нарықтарға тәуелді. Әлемдік бағалар және сұраныстың төмендеуіне және 2013 жылы дәнді дақылдардың егін шығымының төмен болуына байланысты 2012 жылмен салыстырғанда облыстың экспорт көлемі 31%-ға төмендеп, 2287,8 млн. АҚШ долл. құрады.

6-кесте

млн. АҚШ долл.